Profesor Hall opowiadał o Dmowskim w Drozdowie

Temat spotkania i reprint „Pana Romana” zainteresowały gości z Łomży, Białegostoku i Warszawy, m.in., senatora PiS Marka Komorowskiego i starostę łomżyńskiego Lecha Szabłowskiego. Pamięć o Dmowskim, twórcy Narodowej Demokracji i współtwórcy odzyskania Niepodległości, to zasługa również Marii Niklewiczowej (1888 – 1979), córki cenionego filozofa Wincentego Lutosławskiego i znanej poetki, dziennikarki z Hiszpanii Sofii Casanova. Dyrektor Sznejder przypomniała, że Maria  Niklewiczowa spisała wspomnienia 6 lat po śmierci Dmowskiego (1939). Gdy Polska po II wojnie znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, rękopis dopiero w latach 70. dla uchronienia trafił do Biblioteki PAN w Krakowie, aby mogli zapoznać się z tekstem historycy. Pani Maria przechowała pieczęć, którą Dmowski sygnował traktat wersalski w 1919 r. Dzięki temu, wyjątkowo symboliczna pamiątka historyczna przetrwała w zbiorach Rodziny Niklewiczów. Pani Maria ocaliła przed zniszczeniem dolny dwór w Drozdowie – wykupiła go przed wojną, a pod koniec życia sprzedała Państwu, zastrzegając, że przeznaczeniem budynku ma być obiekt służący kulturze.

Potrafił krytycznie patrzeć na naród polski

Profesor Hall przedstawił biografię Romana Dmowskiego i jego poglądy polityczne na tle czasów, w których żył polityk, należący do zaszczytnego i obdarzonego szacunkiem pokoleń Polaków kręgu Ojców Niepodległości. Profesor zaproponował perspektywę współczesną Dmowskiemu, który żył i działał w kilku epokach historii: zaborów rosyjskiego, pruskiego, austriackiego; I wojny światowej; okresu wojny z bolszewikami, kiedy państwowość po 123 latach niewoli była ponownie zagrożona; sporów politycznych w trakcie kształtowania się ustroju II Rzeczpospolitej XX-lecia 1918 – 1939.

Profesor Hall oparł się w rozważaniach, m.in., na listach działaczy Endecji. Dmowski jawił się jako polityk, który dla dobra młodego państwa nie rywalizował o władzę z Józefem Piłsudskim, mimo że posłowie ND mieli w wielu regionach kraju silne poparcie. Dla stabilizacji ustrojowej w RP odsunął na bok swoje ambicje polityczne. Potrafił krytycznie patrzeć na kochany naród, bez mitomanii oraz tromtadracji. Cechował go racjonalny pragmatyzm i umiał poddać swoje poglądy rewizji, zależnie od aktualnej sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej. Postawił w sojuszach na Rosję, gdyż ocenił, że Rosja jako mocarstwo zaborcze może obywać się bez Pomorza, Wielkopolski i Śląska, a Prusy / Niemcy tereny wokół Mazowsza traktują jako własne… Słuszności poglądu Dmowskiego dowiodła II wojna, wywołana przez Hitlera, stawiającego na ostrzu noża kwestię Gdańska i korytarza z Prus.

Reprint do kupienia w sklepiku lub wysyłkowo

Postać Marii Niklewiczowej przybliżył historyk Muzeum Przyrody Dworu Lutosławskich Tomasz Szymański – dorastała na początku XX w. w dostatku, otoczona miłością bliskich, w intelektualnej atmosferze salonu krakowskiego, gdzie gospodarzami byli znakomici rodzice: ceniony wykładowca uniwersytecki i znana reporterka do dziś wydawanego w Madrycie dziennika „El Pais”. Pani Maria wspomnienia o Dmowskim napisała piękną, literacką polszczyzną, przytaczając wiele anegdotek o Panu Romanie, który miał poczucie humoru, lecz charakterystyczne dla niepoślednich osobowości.

Uczestnicy spotkania z prof. Aleksandrem Hallem mieli możliwość zakupienia reprintu wspomnień Marii Niklewiczowej za 65 zł. Zainteresowani interesującym wydawnictwem mogą również nabyć je w Muzeum lub zamówić wysyłkowo, pisząc na adres e-mail: [email protected] .

Mirosław R. Derewońko

tel. red.  696 145 146

Zgłoś naruszenie/Błąd