Po odcinku dotyczącym rozwodu i separacji zapraszamy do lektury artykułu na temat obowiązku alimentacyjnego.
Kto jest zobowiązany do uiszczania alimentów?
Alimenty, inaczej nazywane obowiązkiem alimentacyjnym, polegają na zapewnieniu uprawnionemu środków utrzymania, a w miarę potrzeb także środków wychowania. Obowiązek ten przyjmuje najczęściej formę pieniężną, czyli opiera się na finansowym uczestnictwie w utrzymaniu uprawnionego. Gdy uprawnionym jest dziecko, w pierwszej kolejności do świadczeń alimentacyjnych zobowiązani są jego rodzice. Alimenty na rzecz dziecka należą się, gdy nie jest ono jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać, chyba że dochody z jego majątku będą wystarczające do zaspokojenia potrzeb. Granicą odpowiedzialności alimentacyjnej rodziców nie jest zatem sam wiek dziecka, zwłaszcza jego niepełnoletniość, ponieważ bardzo często zdarza się, iż córka lub syn, mimo że jest już „dorosłe”, to z obiektywnych powodów nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać – w szczególności dotyczy to sytuacji, gdy kontynuuje ono naukę.
Jakie przesłanki wyznaczają wysokość alimentów?
Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Alimenty będą zatem wyliczane w świetle takich kryteriów, jak: wiek uprawnionego dziecka, jego sytuacja osobista (np. stan zdrowia, potrzeby z tym związane), materialna (np. czy ma ono swój własny majątek, z którego może być pokryte jego utrzymanie i wychowanie), edukacyjna (np. potrzeby związane z nauką i zdobywaniem wykształcenia) oraz zainteresowania.
Często pojawia się jednak wątpliwość, czy sąd orzekając o alimentach bierze pod uwagę świadczenia publicznoprawne, które otrzymuje uprawnione dziecko albo rodzic, pod którego opieką pozostaje. Na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają choćby: świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji, świadczenia wychowawcze (np. 500 plus), świadczenia rodzinne oraz rodzicielskie świadczenie uzupełniające.
Zarobkowe i majątkowe możliwości rodzica to nic innego, jak uzyskiwane dochody (np. z tytułu wynagrodzenia za pracę lub prowadzenia działalności gospodarczej) oraz posiadany majątek (np. środki pieniężne lub nieruchomości). Co ważne, chodzi tutaj o możliwości zarobkowe i majątkowe, a więc o takie, które zobowiązany przy dołożeniu należytej staranności mógłby uzyskiwać – oczywiście, uwzględniając jego predyspozycje zawodowe i siły. Odwołanie do pojęcia „możliwości” staje się istotne, gdy zobowiązany zaniża swoje dochody, ukrywa majątek albo świadomie nie podejmuje zatrudnienia.
Co dzieje się z alimentami w razie śmierci zobowiązanego rodzica?
Obowiązek alimentacyjny ma charakter ściśle osobisty. Oznacza to, że nie przechodzi on na spadkobierców zobowiązanego, czyli najczęściej na innych członków rodziny albo osoby wskazane w testamencie. Z chwilą śmierci zobowiązanego jego obowiązek alimentacyjny wygasa, ale powstaje za to nowy, odrębny obowiązek alimentacji dla dalszych krewnych. Uzyskanie alimentów od tych osób często jednak wiąże się z koniecznością ponownego wystąpienia na drogę sądową, zwłaszcza jeżeli podważają one swój obowiązek albo wysokość dochodzonego świadczenia.
Taka sytuacja dotyczy jednak tylko rat alimentacyjnych należnych na przyszłość, czyli takich, które powstałyby dopiero po śmieci dłużnika alimentacyjnego. Jeżeli chodzi natomiast o zaległe i nieuiszczone alimenty, to w związku z tym, że stały się one wymagalne jeszcze przed śmiercią zobowiązanego, wchodzą one do długów spadkowych i są dziedziczone.
Czy rodzic może prawnie uchylić się od obowiązku alimentacyjnego?
W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Odnosi się to do obu stron zobowiązania alimentacyjnego, czyli zarówno wierzyciela (uprawnionego dziecka, w imieniu którego działa rodzic), jak i dłużnika (zobowiązanego do alimentów, najczęściej drugiego z rodziców). Z takim roszczeniem może zatem wystąpić do sądu uprawniony – np. z pozwem o podwyższenie alimentów albo właśnie zobowiązany – np. z pozwem o obniżenie świadczenia alimentacyjnego. Sąd w toku procesu będzie porównywał sytuację stron z chwili wydania orzeczenia o alimentach lub zawarcia umowy alimentacyjnej z tym, jak wygląda ona obecnie. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Ponadto zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to jednak obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka. W tym stanie rzeczy dłużnik alimentacyjny może uchylić się od alimentacji co najwyżej względem pełnoletniego dziecka – przy czym powinien w tym zakresie najpierw wystąpić do sądu z powództwem o uchylenie od wykonania obowiązku alimentacyjnego.
Adwokat Dawid Zakrzewski*
______________________________________________________________________
*Adwokat Dawid Zakrzewski, pabianiczanin, absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Ukończył aplikację adwokacką przy Izbie Adwokackiej w Łodzi. Kilkuletnie doświadczenie w występowaniu przed sądami, organami państwowymi i samorządowymi obecnie wykorzystuje w ramach własnych kancelarii adwokackich mieszczących w Pabianicach i w Łodzi. W swojej praktyce świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, cywilnego i rodzinnego.
Jeśli chcecie Państwo podpowiedzieć istotny temat do poruszenia na naszych łamach, piszcie na [email protected] (w temacie: Prawo bliżej Ciebie).
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS