Rzecznik praw obywatelskich prosi minister zdrowia Izabelę Leszczynę o przedstawienie działań, które mogą poprawić opiekę okołoporodową. Organizacje pozarządowe zauważają ważne problemy w przestrzeganiu praw kobiet ciężarnych i rodzących. Czy funkcjonowanie standardu opieki okołoporodowej ma szansę się zmienić?
Opieka okołoporodowa – interwencje medyczne bez zgody pacjenta
Niedawno Komisja Ekspertów Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) ds. Zdrowia zwróciła uwagę na poważne problemy związane z przestrzeganiem praw kobiet w ciąży i rodzących. Eksperci, w tym przedstawiciele organizacji pozarządowych, podkreślili nieefektywne wdrażanie standardów opieki okołoporodowej oraz liczne niedociągnięcia w systemie ochrony zdrowia. RPO, Marcin Wiącek, przedstawił te uwagi Pani Minister, wskazując na konieczność poprawy jakości opieki oraz zapewnienia pełnej realizacji praw kobiet w tym wrażliwym okresie.
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić świadczeń zdrowotnych tylko za zgodą pacjenta, chyba że przepisy stanowią inaczej. Podobne zapisy znajdują się w art. 16 ustawy o prawach pacjenta, które gwarantują pacjentom prawo do wyrażenia zgody lub jej odmowy na określone świadczenia zdrowotne po otrzymaniu pełnych informacji. Zasada ta jest również zawarta w standardach opieki okołoporodowej, które nakładają obowiązek uzyskania zgody rodzącej lub jej przedstawiciela ustawowego przed wykonaniem jakichkolwiek zabiegów i badań.
Jednakże, jak zauważa Fundacja Rodzić po Ludzku, przepisy te nie są zawsze przestrzegane w praktyce. Wiele kobiet w ciąży nie jest pytanych o zgodę przed podjęciem decyzji dotyczących wywołania porodu, podania oksytocyny czy wykonania badań wewnętrznych. Takie sytuacje wskazują na poważne zaniedbania w przestrzeganiu praw pacjentek w trakcie porodu, co rodzi obawy o naruszenie ich autonomii i praw do decydowania o swoim ciele.
Opieka okołoporodowa – brak swobody ruchu w porodzie, zwłaszcza w II okresie porodu
Zgodnie ze standardami opieki okołoporodowej, kobieta rodząca powinna mieć możliwość wyboru pozycji, która będzie dla niej najwygodniejsza, zwłaszcza w II okresie porodu. Niestety, dane przekazane przez Fundację Rodzić po Ludzku wskazują, że w praktyce sytuacja wygląda inaczej. W aż 31 proc. przypadków rodzące były zmuszone do leżenia na plecach. Ponadto, w większości przypadków to nie kobiety same decydowały o zmianie pozycji, ale położne lub lekarze (52 proc.). Zaledwie 12 proc. pacjentek miało pełną kontrolę nad wyborem pozycji, a 16 proc. w ogóle nie miało możliwości podjęcia tej decyzji.
Opieka okołoporodowa – przerywany kontakt “skóra do skóry”
Fundacja Rodzić po Ludzku zwraca uwagę na kolejne niepokojące dane dotyczące realizacji standardu opieki okołoporodowej, który nakłada obowiązek umożliwienia matce nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” z dzieckiem przez co najmniej dwie godziny po porodzie. Taki kontakt może być przerwany tylko w wyjątkowych przypadkach, np. gdy życie lub zdrowie matki lub dziecka jest zagrożone.
Niestety, w 42 proc. przypadków kontakt ten nie został zapewniony. Przyczyny tego były w większości przypadków niezwiązane z medycznymi wskazaniami. Wiele interwencji, takich jak ważenie i mierzenie dziecka (54 proc.), ubieranie dziecka (21 proc.), czy ocena stanu zdrowia malucha (20 proc.), odbywało się kosztem tego cennego czasu. W niektórych sytuacjach powodem przerwania kontaktu było także złe samopoczucie matki (9 proc.).
Opieka okołoporodowa – przemoc położnicza i ginekologiczna
Według danych Fundacji 60 proc. kobiet potwierdza, że miały plan tego, jak odbywa się poród, ale brakowało jego omówienia. Pełnił funkcję formalną. Zaś 39 proc. kobiet nie miało tego planu i pozostawiono je bez omówienia oczekiwań odnośnie opieki okołoporodowej. Zdarzały się sytuacje, w których pacjentka była wyśmiewania (1611), szantażu zdrowiem dziecka lub rodzącej (791), rozkładania na siłę nóg przy parciu (414), gróźb (167), przywiązywania nóg do łóżka (81), szturchnięć (59), policzkowania (10) oraz innych przykrych sytuacji (1922).
Opieka okołoporodowa – wsparcie laktacyjne
Opieka laktacyjna powinna być zapewniona na każdym etapie – od ciąży, przez poród, aż po okres laktacji. Zgodnie z raportem Stowarzyszenia Małyssak z monitoringu opieki laktacyjnej w Polsce (2018-2022), wciąż istnieje wiele obszarów wymagających poprawy. Należy do nich m.in. edukacja przedporodowa, opieka laktacyjna w szpitalu, wsparcie położnych w środowisku rodzinnym, a także skuteczna ochrona matek przed komercyjnymi wpływami. Raport podkreśla także konieczność lepszej opieki medycznej nad kobietami w okresie laktacji, aby zapewnić im i ich dzieciom odpowiednią pomoc i wsparcie.
Opieka okołoporodowa – trauma porodowa
Eksperci wskazują, że depresja i trauma porodowa są w Polsce niedostatecznie diagnozowane i oceniane. Standard opieki okołoporodowej nie zapewnia odpowiednich narzędzi do skutecznej oceny stanu psychicznego kobiet, a obecne procedury, takie jak kwestionariusze, są niewystarczające, zwłaszcza w przypadku osób potrzebujących natychmiastowej pomocy psychologicznej. Ponadto, wciąż brakuje wyraźnego zakazu umieszczania kobiet po poronieniu lub urodzeniu martwego dziecka w tych samych salach co inne rodzące, co naraża je na pogłębianie traumy.
Opieka okołoporodowa – znieczulenie
Aktualną kwestią pozostaje niski odsetek znieczuleń okołoporodowych. Zdaniem ekspertów jedynym skutecznym znieczuleniem podczas porodu jest znieczulenie zewnątrzoponowe.
Istotne są przy tym opłacalność zatrudniania anestezjologów oraz przestrzeganie przepisów o minimalnej ich liczbie. Wiele podmiotów z salą wybudzeń, salami pooperacyjnymi i porodowymi , gdzie powinien być oddzielny anestezjolog na każdy z tych punktów, ma tylko jednego anestezjologa, który nie jest w stanie wykonać znieczuleń w większym zakresie.
Wątpliwości budzą obecne zasady pracy anestezjologów. Np. w Wielkiej Brytanii anestezjolog wykonuje znieczulenie, a jeśli przebiega ono bezproblemowo, jest dalej prowadzone przez odpowiednio przeszkoloną położną czy pielęgniarkę.
Opieka okołoporodowa – podwyższenie wycen za procedury okołoporodowe
Realizacja standardu opieki okołoporodowej wiąże się z dużymi obciążeniami dla personelu medycznego. Obecna wycena procedur nie oddaje rzeczywistych kosztów, co wpływa na liczbę zatrudnionych pracowników. W efekcie położne często muszą opiekować się zbyt dużą liczbą pacjentek – niejednokrotnie ponad dwudziestoma. Taka sytuacja utrudnia zapewnienie indywidualnej opieki i skutkuje spadkiem jakości świadczonych usług, co zagraża bezpieczeństwu i komfortowi rodzących.
Opieka okołoporodowa – wspólny standard świadczenia
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, placówki medyczne świadczące opiekę okołoporodową zobowiązane są do ustalenia wskaźników jakości opieki i monitorowania ich co najmniej raz w roku. Kluczowe jest skupienie się na ograniczaniu interwencji medycznych oraz ocenie satysfakcji kobiet. Jednak standardy te pozostawiają zbyt wiele niejasności – nie określono, do kiedy placówki mają ustalić wskaźniki opieki, ani jakie konsekwencje grożą za ich brak. W praktyce zdarza się, że placówki nie opracowują wskaźników lub robią to z opóźnieniem, co skutkuje brakiem ich monitorowania.
Podobna sytuacja dotyczy procedur łagodzenia bólu porodowego – nie wszystkie szpitale opracowały odpowiedni tryb postępowania, a brak sankcji za niewdrożenie takich procedur powoduje, że problem jest bagatelizowany. Ponadto, standard opieki okołoporodowej nie przewiduje kar za jego nieznajomość lub niewłaściwe stosowanie przez personel medyczny. W efekcie brak skutecznego monitoringu oraz brak konsekwencji za łamanie norm są jednymi z głównych powodów nieprawidłowości w opiece okołoporodowej.
Warto zastanowić się, czy obecny standard opieki rzeczywiście prowadzi do poprawy jakości opieki zdrowotnej nad kobietami w ciąży, w trakcie porodu, połogu i nad noworodkami, oraz czy faktycznie poprawia komfort i bezpieczeństwo rodzących.
Rekomendacje – “Pakiet dla poprawy opieki okołoporodowej Fundacji Rodzić po Ludzku”
-
podwyższenie wycen za procedury okołoporodowe (poród),
-
podwyższenie wycen za procedury dla położnych POZ,
-
zagwarantowanie dostępności do znieczulenia zewnątrzoponowego – zmiany w standardzie,
-
finansowanie badania genetycznego dla kobiet doświadczających poronienia,
-
wprowadzenie obowiązkowych cyklicznych szkoleń dla pracowników medycznych zajmujących się kobietami w sytuacjach szczególnych,
-
wprowadzenie bezwzględnego zakazu umieszczania kobiet po poronieniu lub martwym urodzeniu w salach szpitalnych razem z kobietami w okresie ciąży bądź kobietami w połogu, których ciąża zakończyła się urodzeniem zdrowego dziecka,
-
wprowadzenie do ustawy o prawach pacjenta rozdziału dotyczącego prawa do godnego porodu i godnej opieki,
-
procedury antymobbingowe dla personelu medycznego,
-
wprowadzenie obowiązkowych cyklicznych szkoleń dla personelu medycznego dotyczące przeciwdziałaniu przemocy i dyskryminacji,
-
wprowadzenie mechanizmów kontroli realizacji Standardów Opieki Okołoporodowej,
-
wzmocnienie roli położnej w systemie poprzez m.in. realne umożliwienie sprawowania opieki nad kobietą w ciąży przez położną, wypracowanie norm zatrudnienia dla placówek położniczych i na oddziałach, promowanie zatrudniania położnych na oddziałach obejmujących opieką noworodki i kobiety, wprowadzenie rozwiązań prawnych umożliwiających opiekę położnych POZ w sytuacji narodzin wcześniaka oraz wydłużenie wizyt patronażowych co najmniej do 6 miesiąca po porodzie, wizyta dotycząca żywienia dziecka, czynniki ryzyka depresji poporodowej,
-
wspieranie laktacji poprzez m.in. powołanie krajowego konsultanta ds. laktacji, stworzenie programu wspierania laktacji w zabezpieczeniem finansowym, wprowadzenie rozszerzonej porady laktacyjnej jako procedury w ramach powszechnego ubezpieczenia, zmiany legislacyjne dotyczące opieki po położnej POZ – wizyty patronażowe do końca laktacji,
-
opracowanie kompleksowej polityki poprawy opieki okołoporodowej,
- dostępność do opieki ginekologiczno-położniczej dla kobiet z niepełnosprawnościami.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS