Pozbawienie władzy rodzicielskiej – przyczyny i skutki

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest zaś najsurowszym środkiem ingerencji w wykonywanie tej władzy. Ma on bowiem za zadanie chronić dziecko, a nie karać rodziców – chociaż często jest postrzegany w ten sposób. Zasadniczo, do jego zastosowania dochodzi w przypadku, gdy władza ta nie może być wykonywana. Sąd korzysta z tego środka, jeżeli łagodniejsze środki stosowane do tej pory nie przyniosły oczekiwanego rezultatu lub jeśli jest oczywiste, że ich zastosowanie nie byłoby celowe, mając na uwadze okoliczności danej sprawy.

Postępowanie w sprawie pozbawienia władzy rodzicielskiej generalnie wszczyna się na wniosek. Możliwe jest też jednak wszczęcie postępowania z urzędu np. na skutek zawiadomienia przez policję czy inne osoby, mające wiadomość o niepokojących nieprawidłowościach dotyczących sprawowania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)

Sąd pozbawia władzy rodzicielskiej (obligatoryjnie), jeżeli nie może być ona wykonywana, w razie zaistnienia którejś z wymienionych niżej przesłanek, :

1) trwała przeszkoda – przez trwałą przeszkodę uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć takie sytuacje, które wyłączają sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania danej sytuacji albo, co najmniej, że sytuacja ta będzie istniała przez długi czas, np.

– odbywanie długoterminowej kary pozbawienia wolności,

– opuszczenie kraju na stałe albo na czas nieokreślony połączone z jednoczesnym brakiem zainteresowania dzieckiem,

– ciężka i przewlekła choroba psychiczna,

– zaginięcie;

2) nadużywanie władzy rodzicielskiej – polegające na stosowaniu różnych form przemocy fizycznej bądź psychicznej, np.

– zmuszanie dziecka do pracy ponad siły,

– wykorzystywanie,

– nakłanianie do wkroczenia na przestępczą ścieżkę,

– nadmierne karanie,

– nakłanianie do czynów nierządnych,

– rozpijanie.

3) rażące zaniedbywanie obowiązków wobec dziecka – zaniechanie dokonywania podstawowych czynności, koniecznych do prawidłowego rozwoju dziecka, np.

– akceptacja przyjmowania przez dziecko środków odurzających czy innych używek,

– skrajnie: głodzenie,

– porzucenie dziecka,

– nadużywanie alkoholu i utrzymywanie się z działalności przestępczej przez rodzica,

– uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka,

– w skrajnych przypadkach zabójstwo jednego rodzica przez drugiego, niszczące naturalne środowisko rodzinne dziecka.

Sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej (w sposób fakultatywny) również wtedy, gdy wcześniej wydano zarządzenie, na podstawie którego dziecko zostało umieszczone w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, a przyczyny zastosowania tego środka nie ustały do chwili obecnej.