Wzrost mocy jednostek wytwórczych odnawialnych źródeł energii, rozbudowa sieci elektroenergetycznej, rozwój inteligentnych sieci energetycznych, poprawa efektywności energetycznej budynków – to niektóre z efektów realizacji Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Wnioski te zawarto w raporcie końcowy z badania ewaluacyjnego „Wpływ działań podejmowanych w ramach I osi priorytetowej POIiŚ 2014-2020 na poprawę efektywności energetycznej oraz na wytwarzanie i dystrybucję energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii”. Opracowanie powstało na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Więcej mocy
Według raportu, przewidywany wzrost mocy jednostek wytwórczych OZE wyniesie 1,78 GW (w tym elektrycznej o 1,26 GWe i cieplnej o 0,52 GWt), a wzrost produkcji energii z OZE – 3 465 GWh/rok (w tym elektrycznej o 1 466 GWh i cieplnej o 1 999 GWh).
Przełoży się to na zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnej produkcji energii elektrycznej o około 0,9 p.p. i cieplnej o 0,6 p.p., natomiast w samym ciepłownictwie systemowym dofinansowane projekty mają potencjał wygenerowania wzrostu udziału OZE o 2,5 p.p.
Rozbudowa infrastruktury
Ponadto wybudowanych zostanie 1059 km sieci 400 kV oraz 185 km sieci 110 kV oraz rozbudowanych 32 stacji elektroenergetycznych, dzięki czemu zdolność przyłączenia OZE do sieci elektroenergetycznej wzrośnie o blisko 4,6 GW, co odpowiada 26 proc. całkowitej mocy zainstalowanej elektrycznej w OZE na koniec 2021 roku. Dofinasowana infrastruktura przesyłowa służyć będzie m.in. wyprowadzeniu mocy z planowanych morskich farm wiatrowych (3,8 GW w perspektywie do roku 2030).
Autorzy raportu zauważają, że mocną stroną interwencji POIiŚ 2014-2020 w obszarze OZE jest struktura dofinansowanych projektów.
Większość środków przeznaczono bowiem na dofinansowanie źródeł ciepła w systemach ciepłowniczych (ciepłownie i elektrociepłownie zasilane biomasą, ciepłownie geotermalne), wsparto również jednostki wytwórcze produkujące energię na potrzeby własne przedsiębiorstw.
„Dofinansowane inwestycje mają wpływ na poprawę rentowności i bezpieczeństwa energetycznego przedsiębiorstw, w tym z sektora ciepłownictwa systemowego. Aspekt ten nabiera znaczenia w dobie obecnego kryzysu na rynku paliw i energii. Wiele dofinansowanych przedsięwzięć dotyczących wytwarzania energii cieplnej z OZE można także uznać za wzorzec oraz dobrą praktykę dla realizacji działań w obszarze OZE na perspektywę finansową 2021-2027” – podkreślono w opracowaniu.
Efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym
POIiŚ 2014-2020 przyniesie efekt w postaci modernizacji 1 8513 budynków o łącznej powierzchni użytkowej 3,95 mln m2 , a także modernizacji co najmniej 288 źródeł ciepła.
„Istotny wpływ POIiŚ 2014-2020 wystąpi przede wszystkim w przypadku poprawy efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, w szczególności budynków placówek szkolnictwa artystycznego, szkolnictwa wyższego oraz krajowych i wojewódzkich struktur policji” – głosi raport.
W przypadku wielorodzinnych budynków mieszkalnych można mówić o istotnym wpływie punktowym – na poziomie kilku mniejszych i średniej wielkości ośrodków miejskich, głównie na Śląsku. Ograniczona absorpcja środków POIiŚ w sektorze mieszkaniowym jest – w ocenie autorów raportu – wypadkową kilku czynników, w szczególności mało atrakcyjnej formy wsparcia (pożyczka z częściowym umorzeniem), wysokiego stopnia skomplikowania wymogów oraz długotrwałego procesu oceny wniosków.
OZE w przedsiębiorstwach
Do minusów programu zaliczyć można fakt, że duże przedsiębiorstwa w bardzo niewielkim stopniu korzystały ze środków zwrotnych, oferowanych w POIiŚ 2014-2020 na poprawę efektywności energetycznej i zastosowanie OZE. Dużo większe znaczenie miały na tym polu środki funduszy ekologicznych (NFOŚiGW oraz wfośigw) oraz środki oferowane MŚP w RPO 2014-2020.
Wśród kluczowych przyczyn takiego stanu rzeczy autorzy upatrują: „nieatrakcyjny dla przedsiębiorców poziom zachęt finansowych; złożony i wydłużony proces wyboru, oceny i rozliczenia projektów; niepewność związaną ze zmianą legislacji lub brakiem odpowiednich regulacji prawnych dotyczących OZE; dostępność alternatywnych, atrakcyjnych źródeł finansowania przedsięwzięć; relatywnie niskie ceny energii i jej nośników w okresie prowadzenia naborów wniosków; deficyty wiedzy na temat możliwych działań w obszarze efektywności energetycznej i OZE oraz korzyści z nich wynikających”.
Dlatego na perspektywę finansową 2021-2027 rekomendują: uatrakcyjnienie i uproszczenie warunków wsparcia zwrotnego, rozszerzenie wsparcia na średnie przedsiębiorstwa oraz zaplanowanie – w ramach ogólnopolskiego systemu wsparcia doradczego – transferu wiedzy i promocji dobrych praktyk na temat rozwiązań ukierunkowanych na poprawę efektywności energetycznej i zastosowanie OZE w przedsiębiorstwach.
Inteligentne sieci energetyczne
Efekty projektów w tym zakresie obejmują modernizację 581 stacji elektroenergetycznych oraz odcinków sieci dystrybucyjnych, a zasięg ich oddziaływania to ok 3,53 mln odbiorców energii, co odpowiada 20 proc. całkowitej liczby odbiorców energii na rynku detalicznym w 2021 r.
Wsparte inwestycje mają wpływ na bardziej efektywne i bezpieczniejsze zarządzanie siecią średniego i niskiego napięcia. Dzięki modernizacji infrastruktury oraz wdrożeniu funkcjonalności smart nastąpi także ograniczenie strat sieciowych o ok. 12,5 GWh/rok, co odpowiada ok. 0,1 proc. ogółu strat energii na sieci w 2021 roku.
POIiŚ był w latach 2016-2021 jedynym źródłem wsparcia publicznego, które dedykowano wdrażaniu inteligentnych funkcjonalności w sieciach energetycznych, jednak skala finansowa programu była – według wniosków zawartych w raporcie – niewielka w porównaniu do potrzeb. Obecnie szacuje się, że nakłady inwestycyjne sektora dystrybucji energii elektrycznej, niezbędne do przeprowadzenia procesu „zielonej” transformacji zgodnie z polityką energetyczno-klimatyczną UE, w perspektywie 2030 r. wyniosą co najmniej 100 mld PLN. Znaczenie oraz ścisłe powiązanie inwestycji w inteligentne sieci energetyczne z rozwojem energetyki opartej o OZE uzasadnia kontynuację wsparcia tego obszaru w FEnIKS 2021-2027.
Sieci ciepłownicze
Efekty projektów dofinansowanych w ramach POIiŚ 2014-2020 obejmują modernizację 617 km oraz budowę 558 km sieci ciepłowniczej (odpowiednio 2,6 proc. oraz 2,3 proc. długości sieci z 2016 roku), a także instalację 4,5 tys. indywidualnych węzłów cieplnych.
Przekłada się to na zmniejszenie strat ciepła na przesyle oraz przyłączenie nowych odbiorców (a tym samym likwidacja indywidualnych źródeł ciepła), a to z kolei oznacza zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o ok. 3 mln GJ/rok, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o ok. 337 tys. ton CO2 eq/rok oraz spadek emisji pyłów o ok. 390 Mg/rok (0,1 proc. emisji pyłów z 2016 r.).
POIiŚ 2014-2020 był w latach 2016- 2022 kluczowym źródłem wsparcia publicznego dla modernizacji i rozwoju sieci ciepłowniczych. Łącznie na ten cel w ramach analizowanych w badaniu programów przeznaczono 2,1 mld PLN, w tym 75 proc. z POIiŚ 2014-2020.
Kogeneracja
Raport z realizacji programu wskazuje ponadto, że będzie miał on istotny wpływ na zwiększenie produkcji energii elektrycznej i cieplnej w wysokosprawnej kogeneracji (skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej).
Dofinansowano ponad 130 instalacji kogeneracyjnych o łącznej mocy zainstalowanej 875 MW (w tym cieplnej 491 MWt i elektrycznej o 384 MWe). Po uruchomieniu wszystkich instalacji można spodziewać się wzrostu udziału energii elektrycznej produkowanej w skojarzeniu (wskaźnik rezultatu strategicznego) o około 1,7 punktu procentowego oraz wzrostu udziału ciepła z kogeneracji w produkcji ciepła ogółem o około 2,2 punkty procentowe.
Dofinansowane przedsięwzięcia umożliwiły modernizację źródeł ciepła w 85 systemach ciepłowniczych, z których około 60 uzyska lub utrzyma status systemu efektywnego energetycznie. Przy udziale POIiŚ 2014- 2020 zmodernizowano więc źródła ciepła w kierunku kogeneracji lub OZE w około 34 proc. koncesjonowanych systemów ciepłowniczych funkcjonujących w Polsce.
Po zakończeniu i uruchomieniu wszystkich dofinansowanych instalacji, liczba systemów ciepłowniczych spełniających kryterium systemu efektywnego energetycznie może wzrosnąć z 17 proc. w roku 2020 do ponad 41 proc. (przyrost o 24 p.p.) do 2024 r. – zauważają autorzy opracowania.
Interwencja POIiŚ 2014-2020 będzie miała też wpływ m.in. na redukcję emisji gazów cieplarnianych o 4 mln ton CO2/rok, co odpowiada ok. 1 proc. emisji w roku bazowym 1990.
Wnioski na przyszłość
Jak podkreślono w analizie mimo znacznej skali przeprowadzonych dotąd inwestycji, potrzeby w zakresie wytwarzania i przesyłu energii ze źródeł odnawialnych nie zostały w pełni zaspokojone.
„W perspektywie finansowej 2021-2027 wskazane jest wsparcie w szczególności jednostek do produkcji energii cieplnej z OZE, jak również kontynuacja wsparcia na rzecz dostosowania sieci elektroenergetycznych do przyłączenia i dystrybucji energii z OZE. Jednocześnie należy położyć większy nacisk na wsparcie rozwiązań umożliwiających efektywne magazynowanie energii oraz lepsze zarządzanie energią elektryczną i cieplną z OZE” – wskazano.
Źródło informacji: Serwis Samorządowy PAP
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS