Strona główna Informacje Podstawy współczesnej ekonomii pojawiły się już 3500 lat temu?

Podstawy współczesnej ekonomii pojawiły się już 3500 lat temu?

30 lipca 2024

A A⁺ A⁺⁺

Czy ludzie zawsze sprzedawali i kupowali rzeczy?, zastanawiają się Nicola Ialongo z Uniwersytetu w Aarhus oraz Giancarlo Lago z Uniwersytetu w Bolonii. Uczeni, na podstawie analizy przedmiotów z epoki brązu doszli do wniosku, że w Europie podstawy współczesnej gospodarki narodziły się 3500 lat temu. Na podstawie dużej liczby (23 711) metalowych przedmiotów z Europy północnej i południowej, uznaliśmy fragmenty metalu za środki wymiany (pieniądze), wykorzystaliśmy je do analizy wzorców konsumpcji i zauważyliśmy, że od około 1500 roku p.n.e. masa takich przedmiotów podlega rozkładowi logarytmicznie normalnemu, stwierdzają naukowcy.

Ialongo i Lago, by zbadać gospodarkę epoki brązu, wykorzystali przedmioty z epoki, znalezione od Niemiec po Słowenię. Zauważyli, że przed około 3500 laty doszło do standaryzacji metalowych obiektów pod względem wagi. Uważa się, że takie ustandaryzowanie masy metalowych obiektów to znak, że były one wykorzystywane jako środek wymiany handlowej.

Badacze zauważyli jednak jeszcze jedno niezmiernie interesujące zjawisko. Okazało się bowiem, że statystyczny rozkład masy tych przedmiotów odpowiada statystycznemu rozkładowi wydatków współczesnego gospodarstwa domowego w Europie Zachodniej. Najwięcej jest niewielkich lekkich przedmiotów, które – zdaniem badaczy – były potrzebne do codziennych drobnych zakupów. Większe i cięższe fragmenty metalu, reprezentujące większe wydatki, są rzadsze.

Na tej podstawie Ialongo i Lago wysuwają hipotezę, że już w epoce brązu pojawił się system gospodarczy regulowany przez podaż i popyt, w którym każdy uczestniczył proporcjonalnie do własnej zasobności. To pogląd odmienny od obecnie obowiązującego, który mówi, że wówczas opierano się na handlu wymiennym (barterze), a ważną rolę odgrywały przysługi, podarunki oraz status społeczny.

Część specjalistów sceptycznie podchodzi do pomysłu obu uczonych. Uważają, że przed czasami współczesnymi przeciętni ludzie nie używali pieniędzy. Na przykład w średniowiecznej Anglii chłopi zaczęli wymieniać swoje towary na pieniądze dopiero wówczas, gdy ich panowie domagali się renty w pieniądzach, a nie w towarach. Chłopi przekazywali większość, a może nawet wszystkie, pieniądze swoim panom, a rzeczy, których sami potrzebowali nabywali w ramach wymiany barterowej.

Obaj badacze stwierdzają, że gospodarka rynkowa mogła pojawiać się w różnych czasach i kulturach. Nie jest ona, ich zdaniem, wynalazkiem Zachodu z ostatnich kilku wieków. Technicznie rzecz biorąc, nie udowodniliśmy, że gospodarka epoki brązu była gospodarką rynkową. Nie znaleźliśmy dowodu, że taką nie była. I wskazujemy na pewien paradoks: dlaczego wszyscy są przekonani, że gospodarka rynkowa wówczas nie istniała, skoro wszystkie zjawiska jakie obserwujemy, można wytłumaczyć jej istnieniem? Dlaczego szukamy bardziej skomplikowanego wyjaśnienia, skoro najprostsze świetnie tutaj pasuje, pyta Ialongo.