O mało znanych faktach dotyczących początków niepodległości Ziemi Sokólskiej w 1919 roku rozmawiali wczoraj uczestnicy Przystanku Historia. Już po raz drugi w siedzibie Powiatowego Domu Kultury w Sokółce odbył się Przystanek Historia organizowany przez Białostocki Odział Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z powiatem sokólskim.
REKLAMA
– W dzisiejszych trudnych czasach, kiedy trzeba głośno mówić prawdę, takie spotkania pomagają oceniać różne wydarzenia oraz pozwalają wychować kolejne pokolenie w prawdzie. Nie takiej jaką my rozumiemy, ale tej zapisanej w dokumentach i relacjach ludzi, którzy w tych wydarzeniach uczestniczyli – powiedział na wstępie Zbigniew Dębko, dyrektor Powiatowego Domu Kultury w Sokółce.
Budowa niepodległego państwa polskiego to nie tylko historia walk o jego granice. To także historia tworzenia w niełatwych warunkach aparatu władzy – administracji rządowej, samorządu, wymiaru sprawiedliwości. O trudnej drodze do niepodległości i początkach budowania państwowości na Sokólszczyźnie opowiedziała zebranym Diana Maksimiuk z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Białymstoku.
– Prowadząc badania naukowe w Centralnym Archiwum Wojskowym natrafiłam na materiały dotyczące wydarzeń, które rozegrały się Sokólszczyźnie w 1919 roku i chciałabym się nimi z państwem podzielić – rozpoczęła swój wykład Diana Maksimiuk.
O ile historia rozstrzelania 5 żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej przez Niemców 15 listopada 1918 roku jest w Sokółce dość dobrze opisana i znana, o tyle kształtowanie się polskiej państwowości w okresie od listopada 1918 roku do lipca 1919 roku jest dla większości tzw. „białą plamą”.
– O stosunku ludności miejscowej do wojska wymownie świadczy fakt przyjęcia wojsk polskich przejeżdżających do Grodna – czytamy w raporcie Straży Kresowej z powiatu sokólskiego – przyjęcie to było entuzjastyczne. Tłum ludu wszędzie wychodził na spotkania ze łzami w oczach i prawdziwym uniesieniem (szczególnie w Sokółce i Kuźnicy) – zacytowała jeden z dokumentów, do którego udało się dotrzeć prowadząca wykład pracownica OBBH IPN w Białymstoku.
Sokólszczyzna, pomimo tego, że do końca kwietnia 1919 roku była okupowana przez wojska niemieckie, była brana pod uwagę przez władze centralne w Warszawie jako obszar, który po zakończeniu okupacji wejdzie w skład odbudowującego się państwa polskiego.
Również Niemcy starając się załagodzić sytuację i porozumieć się z lokalną społecznością, podjęli pertraktacje z komitetami parafialnymi. Efektem negocjacji było porozumienie z 18 grudnia 1918 r. o utworzeniu Rady Powiatowej, złożonej z przedstawicieli poszczególnych gmin, wyłonionych przez komitety parafialne. Zgodnie z wolą Niemców, do nowo powstałego organu władzy weszli też Żydzi i Rosjanie. Na czele rady, w ramach której powołano czteroosobowe prezydium, stanął inżynier Marian Baehr z majątku Makowlany. Jego zastępcą został Nikodem Hryckiewicz, odpowiedzialny za sprawy bezpieczeństwa (milicję, sądy, więzienie). Administrowanie lasów państwowych otrzymał leśnik Michał Łozowski, a sprawy aprowizacji powiatu – Albin Moroz. Cała administracja cywilna, z wyjątkiem zarządu koleją, znalazła się w polskich rękach. Współpracowała ona, w konspiracji przed Niemcami, z rządem odrodzonego państwa polskiego, od którego otrzymała wsparcie finansowe w postaci pożyczki na zaspokojenie potrzeb powiatu.
REKLAMA
W międzyczasie wśród lokalnej społeczności zbierano pieniądze na odrodzone Wojsko Polskie, przyjmowano i szkolono konspiracyjnie ochotników, a następnie przerzucano ich do formujących się polskich oddziałów w Zambrowie, Łapach, Łomży i Ostrowi Mazowieckiej. Ponad 600 osób zasiliło szeregi Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Akcję koordynowali byli żołnierze I Korpusu Polskiego na Wschodzie: por. Nikodem Sulik, por. Zygmunt Bujnowski i por. Józef Tarasiewicz. Z kolei łącznikami z rządem polskim byli Nikodem Hryckiewicz (z ramienia Rady Powiatowej) i proboszcz z Czarnej Wsi ks. Edward Szapel (z ramienia sokólskiego POW).
Niepodległość przyszła do Sokółki w dniu 28 kwietnia 1919 roku, kiedy do naszego miasta przybyły pierwsze oddziały wojska polskiego.
– Cała ludność miasta wyległa na powitanie drogich gości. Okrzyki na cześć wojska, Piłsudskiego, Paderewskiego, Sejmu itp. raz po raz wzbijały się w niebo , że oto na tę ziemię znękaną i hańbioną od tylu lat zeszło światło wolności. I tak kilka godzin spędziła ludność na stacji ciesząc się żołnierzykiem polskim, który im wolność przyniósł, żołnierzykiem, często bardzo biednie odzianym i obutym, ale za to posiadającym bogactwo nad bogactwa: gorącą miłość ojczyzny i pierś bohaterską – te słowa depeszy generała Wojciecha Falewicza wysłane do Naczelnika Państwa przypomniała Diana Maksimiuk kończąc spotkanie w ramach Przystanku Historia w Sokółce.
opr. (orj)
Zdjęcia – Powiat Sokólski/Facebook:
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS