Po co nam dziś muzeum?

Dzisiaj muzeum to już nie jest zbiór przedmiotów, ale wielka opowieść.
To potężne medium, które kształtuje wyobraźnię o przeszłości.
Rafał Wnuk

Po co nam dziś muzeum?

Pytanie to istnieje w różnorodnych dyskusjach i naukach humanistycznych od wielu lat. W dobie przemian cywilizacyjnych, kulturowych, społecznych, mentalnych jest zagadnieniem ważkim i aktualnym. Aby podjąć próbę odpowiedzi, należy zdefiniować pojęcie tej instytucji kultury.

Ewolucja pojęcia

Pojęcie muzeum wywodzi się ze starożytnej Grecji (greckie mouseion, czyli „świątynia muz” dało grunt łacińskiemu museum). W VII-IV w. p. n.e. znaczyło tyle, co wzgórze (Muzejon w Atenach), miejsce spotkań lub inspiracji. Kolejno był to ośrodek edukacyjny, część gimnazjonu, miejsce kultu. Istniało też w rozumieniu instytucji badawczej i naukowej, miejsca studiów, a nawet biblioteki. Najsławniejszym muzeum w świecie starożytnym – naukowym instytutem badawczym – było Muzeum Aleksandryjskie. Synonimy terminu możemy mnożyć aż do XIX wieku, kiedy muzeum zaczęło być rozumiane jako instytucja publiczna posiadająca kolekcje i chroniąca dziedzictwo materialne i niematerialne, czyli w wersji zbliżonej do współczesnej interpretacji terminu.

XX i XXI wiek

W 2007 roku, na Konferencji Generalnej w Wiedniu, Międzynarodowa Rada Muzeów ICOM wypracowała pojęcie w brzmieniu:

Muzeum jest stałą, niedochodową instytucją działającą na rzecz społeczeństwa i jego rozwoju, dostępną publicznie. Muzeum nabywa, konserwuje, prowadzi badania, informuje i wystawia materialne i niematerialne dziedzictwo ludzkości i środowiska w celu edukacji, nauki i przyjemności.

Tendencje w muzealnictwie

Zmiany w kulturze wymusiły modyfikacje w samym funkcjonowaniu instytucji. Muzea już nie tylko opiekują się kolekcjami, które można oglądać, ale są także nastawione na dialog społeczny. Wyróżnić tu można dwie dominujące tendencje:

• nowa muzeologia – jej fundamentem jest nastawienie na budowanie współpracy z lokalną społecznością

• muzeum partycypacyjne – możliwość współtworzenia prezentowanych treści przez odbiorców

Rola muzeum

Muzeum występuje zatem w relacjach społecznych, kontekstach kulturowych, a jednocześnie realizuje instytucjonalne priorytety. Stoi przed nim wiele wyzwań spowodowanych przemianami globalnymi i rozwojem masowej komunikacji informatycznej. Wiemy, że jako nośnik pamięci zbiorowej, lokalnej, nie może pełnić wyłącznie funkcji ekspozycyjnych. Stawia przed sobą różnorodne zadania, posiadające jeden wspólny mianownik – dbałość o lokalne dziedzictwo, także dla przyszłych pokoleń.
Jest to zatem prowadzenie „polityki pamięci”.

Dziedzictwo materialne w Kutnie, czyli o czym trzeba „pamiętać”

Muzea biorą się z przekonania, że coś nie powinno zginąć (Wojciech Suchocki, były Dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu).

Wiele prawdy kryje się w tym stwierdzeniu. Materialne dziedzictwo Kutna, królewski Pałac Podróżny Augusta III, to unikalny na skalę europejską zabytek, pamiętający czasy unii polsko – saskiej. Powstał w połowie XVIII wieku, w fazie późnego baroku, w stylu określanym czasem jako barok drezdeński. Sam fakt posiadana królewskiej budowli jest nobilitacją. Mamy tu jednak także do czynienia z nietypową formą połączenia różnych funkcji – rezydencji i zajazdu pocztowego, a więc czegoś, co określano pałacem podróżnym czy pocztowym, a rangę królewską podkreślają wspaniałe dekoracje rzeźbiarskie, zdobiące fasadę i wieńczące dach. Wyjątkowość tego zabytku to także jego, zachowana częściowo do dnia dzisiejszego, konstrukcja szachulcowa. Dzisiaj ten budynek stanowi praktycznie jedyną pamiątkę (poza budynkami sakralnymi) po architekturze powstałej w czasach unii polsko – saskiej.

Muzeum Pałac Saski w Kutnie – „zatroskany” pałac

Los nie szczędził Pałacowi Saskiemu perypetii. Po śmierci Augusta III przeszedł w posiadanie właścicieli miasta. Na początku XIX wieku rozbudowano wschodnie skrzydło pałacu. W 1812 roku gościł w nim Napoleon Bonaparte. Wśród mieszkańców Kutna utrwaliła się nawet nazwa „dom napoleoński”. W następnych latach teren, na którym stał, został podzielony na mniejsze działki, a sam pałac wiele razy był poddawany przebudowie. W 1866 roku Witold Mniewski, dziedzic Kutna, sprzedał go. Na przełomie XIX i XX wieku powstało tam szereg sklepów i punktów usługowych. Transakcje sprzedaży i dzielenie budynku na mniejsze parcele doprowadziły do tego, że od 1866 do 1937 roku nieruchomość należała do 12 właścicieli! Budynek popadał w coraz większą ruinę. Pomieszczenia pałacu wykorzystywano na działalność usługowo- handlową, a w 2003 roku strawił go wielki pożar.
A dziś? Poddawany jest rewitalizacji i staje się częścią muzealnego kompleksu.

Muzeum w Kutnie: rezydencja, regionalne czy narracyjne?

Muzeum Pałac Saski w Kutnie swoją unikalność zawdzięcza temu, że będzie stanowić połączenie tych trzech typów. Rezydencja, dlatego, że w pałacu podróżnym przebywał król August III Sas. Regionalne, bowiem prezentować będzie sylwetki żyjących w Kutnie ludzi, przeszłość i losy miasta. Narracyjne, gdyż za pomocą nowoczesnych rozwiązań zaproponuje przeżycie prawdziwych emocji – w kategorii doświadczania. Zmieniające się czasy uwspółcześniają muzea; często przybierają one formę muzeów narracyjnych. Budynek pałacu staje się pretekstem do swoistego spektaklu.

Zatem po co muzeum?

Wniosków narzuca się kilka… analogicznie do postawionego pytania można się zastanowić: po co poezja, filozofia, muzyka, teatr ? Po co kultura?
Piękna, antyczna tradycja muzeum uzasadnia jego istnienie w kanonie wartości intelektualnych.

Muzeum to miejsce rozrywki, estetycznej kontemplacji i centrum edukacyjne. Triada ta koresponduje z pojęciem „trzeciego miejsca”, terminem socjologa Raya Oldenburga używanym w określaniu miejsca w przestrzeni publicznej, które oddziela środowisko życia w domu i pracy.

Muzeum wychodzi naprzeciw nowej rzeczywistości, chroniąc przeszłość i tworząc bezpieczny pomost ku teraźniejszości. Ta rola to najważniejsze powołanie muzeum, miejsca kulturotwórczego i edukacyjnego, stymulującego do rozwoju, chroniącego historię i ocalającego dziedzictwo materialne i niematerialne.

(ke)

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ