PIP a żądanie ustalenia treści stosunku pracy przez sąd

PIP nie może żądać ustalenia treści stosunku pracy przez sąd

Państwowa Inspekcja Pracy może wytaczać na rzecz obywateli sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Może też, za zgodą powoda, wstępować do już toczących się spraw. Przepisy nie dają jednak PIP prawa do żądania ustalenia treści stosunku pracy (np. stawki wynagrodzenia czy sposobu zakończenia stosunku pracy).

Polecamy: Kodeks pracy 2021. Praktyczny komentarz z przykładami

Zlecenie zamiast umowy o pracę

Jeśli inspektor w toku kontroli stwierdzi, że zleceniobiorca zatrudniony jest w warunkach, w jakich powinna być zawarta umowa o pracę (przykładowo: wykonuje pracę pod kierownictwem przełożonego, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym), może, nawet bez zgody samego zainteresowanego, wnieść sprawę do sądu i żądać potwierdzenia przez sąd, że między stronami istnieje stosunek pracy.

Ustalenie warunków zatrudnienia

Powstała jednak wątpliwość, czy przepisy dają inspektorowi prawo do żądania ustalenia przez sąd konkretnych warunków zatrudnienia (treści stosunku pracy), na przykład – stawki wynagrodzenia albo sposobu zakończenia stosunku pracy (przykładowo, że umowa wygasła z upływem okresu, na jaki została zawarta). Na te pytanie odpowiedzi udzielił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 września 2020 r. w sprawie III PZP 1/20. Stwierdził, że inspektorowi pracy na podstawie art. 63(1) k.p.c. nie przysługuje uprawnienie do wytoczenia na rzecz obywatela powództwa obejmującego żądanie ustalenia treści stosunku pracy lub sposobu ustania stosunku pracy.

W tej sprawie inspektor pracy wytoczył na rzecz dwóch osób powództwo, w którym domagał się nie tylko ustalenia, że osoby te pozostawały w stosunku pracy z pracodawcą, ale także, że zatrudnione były w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pracownika budowlanego wykańczania wnętrz, za wynagrodzeniem określonym stawką godzinową 15 zł netto. Ponadto, oczekiwał ustalenia, że stosunek pracy ustał w trybie art. 30 § 1 pkt 4 k.p. (z upływem czasu, na który była zawarta umowa o pracę). Przy tak skonstruowanym żądaniu sąd okręgowy, do którego trafiła sprawa, nabrał wątpliwości, czy inspektor może żądać ustalenia czegoś ponad ustalenie istnienia stosunku pracy?

Żądania PIP dotyczą zagadnienia “istnienia” stosunku pracy

Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 63 (1) k.p.c. jest w tym względzie jasny – nie daje PIP prawa do żądania ustalenia treści stosunku pracy, ponieważ ogranicza możliwość wytoczenia powództwa jedynie do zagadnienia „istnienia” stosunku pracy. Ponadto, w postępowaniu cywilnym ustalane są relacje pomiędzy prywatnymi podmiotami i czynnik władzy publicznej musi być ograniczony. W przypadku ustalenia charakteru zatrudnienia, udział PIP jest uzasadniony, ponieważ wspiera politykę zatrudnienia państwa i przeciwdziała praktykom odchodzenia od zatrudnienia pracowniczego na rzecz tańszych form cywilnoprawnych. Jeśli jednak chodzi o konkretne warunki zatrudnienia, to jest to sprawa między zatrudniającym i zatrudnionym, „a rolą inspektora pracy nie jest wpływanie na kształt zindywidualizowanych postanowień umownych”.

Rolą inspektora pracy nie jest wpływanie na kształt zindywidualizowanych postanowień umownych.

Zapisz się na bezpłatne webinarium “Kontrole PIP w czasie PANDEMII: przygotowanie, przebieg, wyniki”