Pierwiosnki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja pierwiosnków

O pierwiosnkach powszechnie wiadomo jedno – zakwitają wczesną wiosną, będąc jednym z najpiękniejszych zwiastunów tej pory roku. Nie wszyscy wiemy jednak, że dotyczy to tylko niektórych pierwiosnków. Wiele gatunków to przekorne kwiaty, na których kwitnienie trzeba czekać aż do lata. Pierwiosnki są zresztą bardzo charakterne, dlatego nie ma się co dziwić. W ogrodzie warto mieć choć jeden gatunek pierwiosnka. A jest ich do wyboru i do koloru.

1. Pierwiosnek: wyniosły i urzekający zarazem
2. Pierwiosnki: wymaga glebowe
3. Pierwiosnki: uprawa i sadzenie
4. Pierwiosnki: podlewanie i nawożenie
5. Pierwiosnki: rozmnażanie
6. Ochrona pierwiosnków przed zimą
7. Zastosowanie prymulek – pierwiosnek lekarski

Pierwiosnek: wyniosły i urzekający zarazem

Pierwiosnki przybierają różne barwy i wysokości. Niektóre z nich wyrastają zaledwie kilka centymetrów nad ziemię (najniższym, bo osiągającym pięć centymetrów, jest pierwiosnek gruziński), inne osiągają ponad pół metra (np. 60-centymetrowe pierwiosnki Viala i Beesa lub niemalże metrowy pierwiosnek kwiecisty). Płatki ich kwiatów kwitną na biało, żółto, fioletowo, różowo, czerwono, purpurowo, pomarańczowo, kremowo, niebiesko, liliowo – przedstawiają feerię barw, którą tak bardzo lubimy mieć w ogrodzie. Niektóre z nich mają dwukolorowe płatki z wyraźnie zaznaczonymi obwódkami lub oczkiem. W obyczajach ludowych bukiecik pierwiosnków uważano za klucz do męskiego serca. Są niewątpliwie jednymi z najbardziej romantycznych roślin, jakie znamy. Tym bardziej, że kwitną wiosną, kiedy rodzą się nie tylko kwiaty, ale i miłość.

Do niewątpliwie najciekawszych gatunków należą pierwiosnek omączony i wyniosły, oba kwitnące w kwietniu. O pierwiosnku wyniosłym, sięgającym czterdziestu centymetrów wysokości, tak pisał Richard Mabey w swojej książce „Roślinny kabaret”:

„To najbardziej wdzięczny spośród wszystkich europejskich pierwiosnków, wydający kwiaty w kolorze żółci, zwieszone z jednej strony łodygi jak w przypadku hiacyncików. Jeśli ktoś dodatkowo ma dobry węch, to wyczuje od tych pierwiosnków ulotną woń moreli. Pierwiosnki wyniosłe, w każdym razie te brytyjskie, wykazują ponadto pewną charakterystyczną, nieodparcie romantyczną cechę, a mianowicie pozostają głęboko lojalne w stosunku do konkretnego miejsca”.

Pierwiosnek, zwany pierwiosnką lub prymulką, w stanie dzikim prezentuje wyjątkowo urzekający widok. W ogrodzie to zaś dekoracja obowiązkowa. Niekiedy jednak na kwitnienie pierwiosnków należy poczekać dłużej niż nam się wydaje. Tylko kilka gatunków (np. pierwiosnek lekarski, ząbkowany czy gruziński) kwitną początkiem marca. Zaś na pierwiosnki kwiecisty i Viala musimy poczekać nawet do czerwca.

Pierwiosnki: wymaga glebowe

Najlepsza gleba dla prymulek to gleba próchnicza, ale przepuszczalna. Pierwiosnki lubią też wilgotne podłoże, dlatego musimy pamiętać o ich regularnym podlewaniu. Ponadto zdecydowanie lepiej będą chować się na glebie gliniastej, dosyć ciężkiej, a niektóre z nich nawet na glebie torfowej. Takie żyzne, bogate, torfowe podłoże preferuje pierwiosnek omączony, a także pierwiosnek kwiecisty i japoński. Co innego pierwiosnek zarzyczkowaty – ten woli rosnąć na ziemi lekkiej, w dodatku bogatej w wapń.

Pierwiosnki, choć odporne nawet na silne mrozy, mogą nie dać sobie rady, gdy zimą gleba będzie zbyt wilgotna. Zbyt duża wilgoć w podłożu może zaszkodzić przede wszystkim pierwiosnkowi omączonemu, dlatego musimy zapewnić mu podwyższenie, aby nadmiar wody mógł spływać niżej, w głąb gleby.

Pierwiosnek lekarski ma właściwości lecznicze i jest jadalny, fot. shutterstock

Pierwiosnki: uprawa i sadzenie

Większość pierwiosnków zdecydowanie preferuje półcień. Dlatego najlepiej wysiać je pod liściastym drzewem lub dużym krzewem, gdzie wiosną będą miały dostęp do światła, a latem ochronę listowia przed palącym słońcem. Niektóre prymulki, np. gruzińskie, kwieciste czy lekarskie, lepiej znoszą pełne nasłonecznienie, a więc nie muszą mieć aż tak wyśrubowanych warunków, jeśli idzie o stanowisko.

Pierwiosnki: podlewanie i nawożenie

Rosnące w żyznej glebie pierwiosnki praktycznie nie potrzebują nawożenia. Płynny nawóz w niewielkiej ilości stosujemy raz na parę tygodni jedynie w uprawie pierwiosnków doniczkowych, jeśli ich podłoże jest ubogie w składniki mineralne. Inaczej jest z podlewaniem. Jak już zdążyliśmy się dowiedzieć, prymulki nie znoszą braku wilgoci, dlatego podlewajmy je często, regularnie i na tyle obficie, by na podstawce nie stała woda.

Pierwiosnki: rozmnażanie

Pierwiosnki najlepiej rozmnażać przez sadzonki korzeniowe. Po przekwitnieniu wykopujemy z ziemi egzemplarz rodzicielski i przerzedzamy korzenie – pozbywamy się cienkich i włóknistych, ale większość korzenia, wraz z głównym pędem, zostawiamy. Usuwamy również przekwitnięte, suche i obumarłe części rośliny. Po umieszczeniu roślinek w ziemi, górną warstwę posypujemy żwirkiem i obficie podlewamy. Kolejne podlewanie będzie miało miejsce dopiero, gdy podłoże wyraźnie wyschnie.

Ochrona pierwiosnków przed zimą

Powiedzieć, że prymulki lubią marznąć byłoby przesadą, ale z pewnością kwiaty te są wyjątkowo odporne na mróz. Większość gatunków ze spokojem i bez szwanku zniesie temperaturę -20 stopni C. Niemniej, gdy nadchodzi zima, każdemu gatunkowi pierwiosnka warto zapewnić należytą ochronę, jeśli kolejnej wiosny chcemy cieszyć oko jego odradzającym się pięknem. Szczególnie niebezpieczne dla tych roślin bywają zimy mroźne i bezśnieżne. Wtedy grozi im nie tylko przemarznięcie, ale również przesuszenie. Pierwiosnki należy okrywać na zimę warstwą izolacyjną w postaci kory, gałązek lub suchych liści.

Pierwiosnek bezłodygowy, fot. shutterstock

Zastosowanie prymulek – pierwiosnek lekarski

Według różnych ujęć taksonomicznych, mamy na świecie od 400 do 500 gatunków pierwiosnka. Najwięcej z nich występuje w Chinach i w Himalajach, reszta w Europie i pozostałej części Azji, gdzie panuje klimat umiarkowany. Nieliczne pierwiosnki spotkać można również w obu Amerykach, a nawet w Afryce. Roślinę tę uprawia się zazwyczaj w celach ozdobnych.

Może rosnąć w donicy na balkonie lub tarasie, ale dobrze czuje się przede wszystkim w ogródku, gdzie zdobi rabaty i skalniaki. Jako roślina kwitnąca wiosną, o żywych i radosnych kolorach, jest chętnie wykorzystywana podczas Wielkanocy do przystrajania świątecznych artefaktów. Na walorach ozdobnych się jednak nie kończy, a przynajmniej nie w przypadku pewnej prymulki, rosnącej m.in. w Polsce. Pierwiosnek lekarski, jak sama nazwa wskazuje, to gatunek pozyskiwany i wykorzystywany do celów leczniczych. Jego kwiaty oraz liście mają lekko narkotyczne, zupełnie nieszkodliwe, aczkolwiek uspokajające działanie. Napary z pierwiosnka pomagają się wyciszyć i wyleczyć z bezsenności. Korzeń pierwiosnka lekarskiego bywa dodatkiem do leków odurzających.

Pierwiosnek lekarski ma ponadto działanie wykrztuśne i wspomagające przy katarze, astmie, zapaleniu oskrzeli oraz alergii. W homeopatii stosuje się go również jako składnik leków na bóle i infekcje nerek. Prymula lekarska łagodzi też stany reumatoidalne i bóle stawów. Wywar działa napotnie. Najważniejszymi substancjami czynnymi zawartymi w tym gatunku pierwiosnka są saponiny trójterpenowe, wykazujące właściwości przeciwzapalne, immunostymulujące, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybiczne. Największe stężenie saponin znajduje się w korzeniu pierwiosnka lekarskiego, a nieznacznie również w jego liściach. Zarówno kwiaty, jak i liście tego gatunki pierwiosnka są jadalne – można dodawać je do różnych potraw lub spreparować na ich bazie nalewkę.

Pierwiosnki liczą setki wspaniałych gatunków. To głównie kwiaty dwuletnie, kwitnące od wczesnej wiosny do lata. Większość z nich występuje na obszarach Azji i Europy o umiarkowanym klimacie. Uprawianym w ogrodzie pierwiosnkom należy zapewnić żyzne, ciężkie podłoże i dostateczną ilość wilgoci. Pierwiosnek lekarski to gatunek jadalny o właściwościach leczniczych.

Bibliografia

1. “Katalog Ogrodnika – rośliny dwuletnie i byliny wiosenne”; nr 69/2018.;
2. A. Parus; “Właściwości farmakologiczne saponin”; Postępy fitoterapii, 3/2013, s. 200-204;
3. R. Mabey; “Roślinny kabaret: botanika i wyobraźnia”; Prószyński i S-ka, Warszawa 2018, s. 56;
4. “https://www.gardenclinic.com.au/how-to-grow-article/growing-polyanthus?pid=44203”; data dostępu: 2020-03-02
5. “https://www.rhs.org.uk/Plants/13901/i-Primula-vulgaris-i-(Pr-prim)/Details”; data dostępu: 2020-03-02

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ