Penstemony to stosunkowo mało znane kwiaty, niezwykłe pod wieloma względami. Po pierwsze, dorównują wysokością nawet wyniosłym malwom. Po drugie, ich wspaniałe kwiatostany składają się z kolorowych dzwonków o bardzo nietypowej budowie. W owej wyjątkowości tkwi ich największych czar – penstemony zwykły zagon potrafią zmienić w tętniącą bzyczeniem egzotyczną wyspę.
- Penstemony – wymagania glebowe
- Sadzenie i uprawa penstemonów
- Podlewanie i nawożenie penstemonów
- Rozmnażanie penstemonów
- Ochrona penstemonów
- Penstemony w ogrodzie
- Który penstemon wybrać?
Na świecie rozpoznaje się ponad 250 gatunków penstemonów, należących do rodziny babkowatych, przy czym wszystkie pochodzą z Ameryki Północnej, głównie z Kalifornii. Po raz pierwszy opisane zostały w połowie XVIII w. przez botanika Johna Mitchella, który jest autorem oryginalnej nazwy kwiatów. Karol Linneusz próbował ją potem zmienić na „pentstemony”, aby lepiej zobrazować ideę nietypowego piątego pręcika obecnego w każdym kwiecie, ale pozbawionego pylnika (od greckiego słowa „penta” czyli pięć). Ostatecznie lepiej przyjęła się jednak oryginalna nazwa Mitchella.
Różnorodność gatunkowa rodzaju Penstemon przekłada się oczywiście na odmienne cechy morfologiczne. W przeważającej części mowa o wysokich o bylinach i krzewinkach sięgających przy sprzyjających warunkach nawet 2 metrów, ale najniższe odmiany mają zaledwie 10 cm i przyjmują postać ukwieconych poduszek. Pojedyncze, dość wąskie zielone liście nie należą do najbardziej zdobnych, ale są w pełni wynagrodzone przez długie kwiatostany – nawet do 90 cm długości – złożone z barwnych dzwonków w kolorze białym, różowym, fioletowym, niebieskim, a nawet żółtym. Kwitnienie rozpoczyna się w czerwcu i trwa do jesieni, aż do pierwszych przymrozków, co jest niewątpliwą zaletą w porównaniu z innymi ogrodowymi dzwonkami. Nektar penstemonów jest przy tym prawdziwym wabikiem na pszczoły, a w Ameryce Północnej także kolibry.
Same kwiaty w języku angielskim zasłuży sobie na nazwę brodatych języków (z ang. „beardtongue”) i faktycznie mają wargową budowę, bardzo atrakcyjną zarówno w zbliżeniu, jak i masowym efekcie widzianym z odległości. Jako ciekawostkę warto dodać, że w środowisku naturalnym penstemony są pionierami – jako pierwsze porastają zwykle zniszczone przez erozję, pożary czy prace ziemne.
Penstemony – wymagania glebowe
Penstemony nie są przesadnie wymagające, jeśli chodzi o stanowisko. Nie lubią jednak zbyt wilgotnego, zacienionego środowiska, a niesprzyjające warunki opłacają brakiem kwitnienia i licznymi chorobami. Stąd należy przygotować dla nich zagon dobrze nasłoneczniony, a przede wszystkim pieczołowicie przekopany i stosownie wzbogacony. Gleba powinna być dobrze przepuszczalna, piaszczysta raczej niż gliniasta, i raczej uboga niż żyzna. Optymalnie powinna również mieć neutralny odczyn pH. Drenaż lub domieszka piasku bądź żwiru są więc wysoce wskazane, ale kompost już nie, gdyż może skracać żywotność rośliny.
Sadzenie i uprawa penstemonów
Gotowe sadzonki penstemonów wysadzamy na zagon w drugiej połowie maja, po definitywnym ustaniu przymrozków. Kluczowa jest przy tym odpowiednia głębokość sadzenia – górna część bryły korzeniowej powinna lekko wystawać ponad ziemię. Unikajmy też lokalizacji, gdzie glebę przebijają większe ilości korzeni sąsiadujących rośliny, gdyż taka konkurencja zdecydowanie nie sprzyja penstemonom.
Nie jest również problemem rozpoczęcie uprawy z nasion. Wysiewamy je do tac wypełnionych substratem w lutym lub marcu i przetrzymujemy w umiarkowanej temperaturze oraz relatywnej wilgoci. Najpierw nad powierzchnią ziemi ukażą się małe zielone rozetki, a dopiero, gdy doczekamy się drugiego piętra listków, sadzonki można przemieścić na zagon – zakładając, że na temperatura nocami nie spada już poniżej zera.
W zależności od wysokości danego gatunku penstemony należy rozmieszczać w odległościach 30 do 90 cm. Ze względu na charakterystyczny pokrój rośliny, poleca się wysadzać je w grupach po 3-5 sztuk, tak, aby tworzyły bujniejsze kępy. Ziemię wokół penstemonów co roku powinno się pokrywać świeżym mulczem z kory lub żwirku – utrudnia to wzrost chwastów i zapobiega przemaczaniu korzeni w zimie.
Podlewanie i nawożenie penstemonów
Bezpośrednio po posadzeniu przez kilka tygodni należy dbać o stałą wilgoć w glebie, tak, aby dać roślinom szansę na stabilizację w nowych warunkach. Dojrzałe penstemony potrzebują jednak raczej mniej wody niż więcej i generalnie poleca się podlewać je raz na dwa tygodnie, ale za to dogłębnie.
Ze względu na swoje bujne kwiecie penstemony są na początku sezonu wegetacyjnego wdzięczne za zwiększoną podaż składników odżywczych. Stąd każdej wiosny warto zaaplikować uniwersalny nawóz na zagony z penstemonami. Dawki powinny być jednak umiarkowane, gdyż nadmiar substancji odżywczych może nie wyjść roślinom na zdrowie. Kompost ani gnojówka nie są w tym przypadku wskazane, a nawożenie raz w roku jest zdecydowanie wystarczające.
Rozmnażanie penstemonów
Penstemony stosunkowo łatwo się rozmnażają, co dla wielu ogrodników jest sposobem na zminimalizowanie ryzyka, że rośliny nie przeżyją zimy. Jeśli w lecie pobierzemy z nich sadzonki pędowe, przyszłej wiosny będziemy mieli gotowe do zasadzenia rośliny, które zakwitną wraz z nadejściem lata. W tym celu należy odciąć nieukwiecone pędy o długości 15-30 cm i usunąć z nich dolne listki. Tak przygotowane pędy wkładamy do substratu do ukorzeniania sadzonek i utrzymujemy w chłodnym, ale niemarznącym miejscu, regularnie sprawdzając poziom wilgoci.
Ochrona penstemonów
Penstemony czasem uprawia się jako kwiaty jednoroczne ze względu na stosunkowo wysoką wrażliwość na mróz. Nawet w Polsce istnieje jednak możliwość zazimowania ich zagonie poprzez okrycie gałązkami iglaków lub wyższą stertą liści. I ta metoda nie gwarantuje jednak przetrwania – zwłaszcza surowe zimy mogą uszkodzić co wrażliwsze odmiany. Generalnie, eksperci wskazują, że aby zwiększyć szanse na przetrwanie nie należy ścinać na zimę całych pędów – warto je jedynie skrócić o 1/3, a dopiero wiosną przyciąć resztę do poziomu kilku centymetrów nad powierzchnią ziemi.
Najczęstszą przyczyną wymierania penstemonów w ogrodzie oprócz mrozów jest niedostateczna przepuszczalność podłoża. Zalegająca w glebie wilgoć sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, zwłaszcza szarej pleśni i mączniakowi, które nie zawsze da się opanować za pomocą fungicydów. Poza tym penstemony padają też często ofiarą nicieni, które powodują brązowienie i opadanie liści. Zainfekowane pędy trzeba jak najszybciej usunąć, aby ograniczyć szerzenie się szkodnika. Na przygotowywanych w domu sadzonkach pojawiają się też czasem przędziorki, którym można aktywnie zapobiegać utrzymując uprawę w relatywnym chłodzie.
Penstemony w ogrodzie
Penstemony w zależności od wysokości mogą być w ogrodzie wykorzystywane na różne sposoby. Niższe odmiany sprawdzają się nawet na skalniakach, o ile zapewnimy im odpowiednio żyzne podłoże. Bywają również kolorowym i długo kwitnącym obrzeżem trawnika lub ścieżek, ale najczęściej występują jako pierwszoplanowi aktorzy na głównych rabatach. Intensywne kępy dzwonkowatych kwiatostanów tworzą wyraziste plamy w krajobrazie, doskonale komponując się z innymi letnimi bylinami o obfitym kwieciu, np. naparstnicami czy krokosmiami. Poza tym penstemony pięknie prezentują się w towarzystwie rudbekii, ozdobnych traw, hortensji, jeżówek czy róż. Są też cenionym elementem modnych aranżacji zwanych „xeriscape” – mowa o ogrodach zaprojektowanych tak, aby zminimalizować konieczność podlewania i regularnej pielęgnacji przypominających z wyglądu naturalne skalne siedlisko raczej niż wypielęgnowany krajobraz.
Ogromną korzyścią z uprawy penstemonów jest stałe źródło kwiatów ciętych od czerwca do października! Ukwiecone pędy, choć prezentują się dość delikatnie są przy tym w stanie przetrwać w wazonie nawet ponad tydzień!
Który penstemon wybrać?
Istnieje cała gama penstemonów, które zadomowią się w polskich ogrodach, dodając uroku skalniakom i suchszym zagonom. Szczególną popularnością cieszą się gatunki wyższe, takie jak penstemon bródkowy (P. barbatus ) i penstemon palczasty (P. digitalis), ale swoich zagorzałych fanów mają również karłowate gatunki, takie jakie penstemon kosmaty (P. hirsutus) i penstemon Davidsona (P. davidsonii), które nie przerastają 30 cm wysokości. Najmodniejsze w ostatnich latach są jednak penstemony ogrodowe nie przestające zadziwiać wciąż nowymi kultywarami o fenomenalnych barwach i interesujących kielichach. Międzynarodową renomą cieszą się już takie odmiany jak liliowy „Sour Grapes”, intensywnie czerwony „Schoenholzeri”, elegancki „King George V” z czerwonymi kwiatami o białej gardzieli czy wysoki, ciemnobrązowy „Raven”. Niestety, jak przystało na kapryśne piękności, penstemony ogrodowe są też najwrażliwsze na zimowe mrozy. Tak czy inaczej, uprawa zawsze przynosi wiele radości, zwłaszcza, że tak łatwo jest przedłużyć żywot penstemonów za pomocą rozmnażania przez sadzonki!
Bibliografia
- BBC Gardeners’ World; “How to grow penstemons”; data dostępu: 2021-04-27
- Bonnie L. Grant; “Penstemon Care And Maintenance – How To Grow Beard Tongue Plants Penstemon”; data dostępu: 2021-04-27
- RHS; “Penstemon”; data dostępu: 2021-04-27
- Anne Balogh; “HOW TO PICK THE PERFECT PENSTEMON”; data dostępu: 2021-04-27
- The Gardener’s Network; “How to Grow and Care for Penstemon Flowers”; data dostępu: 2021-04-27
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS