Partnerstwo publiczno-prywatne w ochronie zdrowia – Szpital Żywiec

Ukazało się na naszej stronie internetowej ogłoszenie w stylu „Ratujcie nas” – śmieje się Andrzej Kalata, dziś senator, wtedy starosta powiatu. – Szukaliśmy inwestora, który pomoże nam wybudować nowy szpital. Gdy weszła w życie ustawa, bardzo szybko uznaliśmy, że to jest najlepsze rozwiązanie dla nas, dla powiatu żywieckiego. Już w czerwcu podjęliśmy uchwałę, że proces inwestycyjny będziemy realizować w oparciu o tę formułę – opowiada o tej wizji. Do tej pory Żywiec jest jedynym miejscem w Polsce, które w tak szerokim zakresie zbudował i oddał w zarządzanie szpital powiatowy prywatnemu podmiotowi. – Byliśmy pierwsi, trudno było znaleźć kancelarię prawną, która miała doświadczenie w PPP, bo oczywiście takie projekty działy się, ale głównie, jeżeli chodzi o infrastrukturę drogową. Innego szpitalnego projektu w tej formule w Polsce do dziś nie ma – podkreśla senator.

Wybieraliśmy partnera w oparciu o ustawę „Prawo zamówień publicznych” w dialogu konkurencyjnym. Zaprosiliśmy do negocjacji 9 konsorcjów składających się z firm budowlanych i operatorów medycznych. Jedynie InterHealth Canada występował samodzielnie, zakładając, że cały proces poprowadzi sam. Dziś, z perspektywy wszystkich trudności, które musieliśmy przezwyciężyć, podkreślam, że mieliśmy w tym procesie dużo szczęścia, wybierając takiego partnera. Na dowód tego jak byliśmy zdeterminowani wspólnie z partnerem prywatnym podam jedną liczbę: 37 – tyle mieliśmy przedłużeń terminu zamknięcia finansowego projektu. Początkowo zamknięcie finansowania miało nastąpić 11 miesięcy od podpisania umowy, czyli od 15 września 2011 r. Tak się jednak nie stało, bo źle rozplanowaliśmy podział ryzyk, które w całości przerzuciliśmy na inwestora prywatnego – mówi Andrzej Kalata. – Ryzyka w tym wypadku po stronie podmiotu publicznego są niewielkie. Nie dopłacamy ani złotówki do tego szpitala. I z jednej strony można być dumnym, że udało nam się dla powiatu uzyskać tak korzystną ofertę, że oprócz ziemi w użytkowanie, kontraktów ze starego szpitala, mediów i podstawowej infrastruktury drogowej, nie daliśmy nic więcej. Ale straciliśmy bardzo dużo cennego czasu , aby pozyskać finansowanie dla projektu realizowanego przy takich założeniach. Tylko dlatego, że udział partnera publicznego był praktycznie żaden – dodaje Kalata.

Zastanawiając się nad formułą partnerstwa publiczno-prywatnego przy realizacji każdej inwestycji, w tym także w sektorze ochrony zdrowia, trzeba się w pierwszej kolejności zastanowić, co chcemy zrobić, jak i po co. Nie możemy już dłużej powielać błędów z przeszłości, że jak, nie wiadomo, co zrobić, jak zrobić, żeby był sukces, to trzeba wziąć partnera prywatnego, żeby to on rozwiązał wszystkie nasze problemy. Decydując się na realizację takiego projektu, musimy odpowiednio podzielić ryzyka pomiędzy partnerów biorących udział w projekcie. Warto się przy tym zastanowić, który z partnerów najlepiej sobie poradzi z danym typem ryzyka– mówi Wadim Kurpias, dyrektor zarządzający InterHealth Canada w Polsce, które zarządza szpitalem w Żywcu. – To jest w zasadzie takie ABC dobrego zaplanowania realizacji długoletniego przecież zazwyczaj projektu – przyznaje dyrektor.

Nigdy nie polecam przerzucania wszystkich ryzyk na partnera prywatnego. On wprawdzie je być może weźmie na siebie, ale koszt wszystkich ryzyk skrupulatnie policzy co może skutkować finalnie bardzo drogą ofertą, która może okazać się zbyt droga i spowodować, że nie dojdzie do realizacji projektu– radzi prawnik, z wieloletnim międzynarodowym doświadczeniem w zawieraniu umów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Kanada obok Australii od lat jest uznawana za światowego lidera w dziedzinie PPP w ochronie zdrowia.

Co widać na naszym przykładzie, partnerstwo publiczno-prywatne może być jednym z elementów uzdrowienia polskiego systemu ochrony zdrowia. Nigdy nie będzie to główny czynnik, ale jako element układanki systemu na pewno to dobry pomysł, który od lat doskonale sprawdza się w kanadyjskim systemie. Kanada ma podobne parametry wyjściowe w ochronie zdrowia – publicznie finansowany system, 70 proc. wydatków pokrywane ze środków publicznych, 30 proc. przez płatnika prywatnego; nieco ponad 40-mln populacja. Ale tam ze względu na dużą imigrację zmiany demograficzne bardzo przyspieszyły, przez ostatnie 5 lat populacja Kanady urosła o 2,5 mln osób, i jest to 30 razy większe terytorium niż Polska, co stanowi duże wyzwanie w rozwoju systemu – ocenia dyrektor Kurpias.

Kanada ma podobną liczbę szpitali co Polska – 1300. Jednak znajdują się one na dużo większej powierzchni. Właścicielami szpitali są rządy prowincji, natomiast szpitale są zarządzane przez organizacje działające na zasadzie non-profit. Partnerstwo publiczno-prywatne jest powszechne w Kanadzie jako metoda budowania i dostarczania ogromnych projektów infrastrukturalnych. To jest model, który na rynku kanadyjskim funkcjonuje już ponad 30 lat. Obecnie w Kanadzie jest 286 aktywnych projektów PPP, a łączna wartość rynkowa tych projektów to prawie 403 mld zł, aż 35% to projekty w ochronie zdrowia. System kanadyjski rozwijał się przez 30 lat metodą prób i błędów. Dziś podejście jest wystandaryzowane i efektywne, dlatego znajduje chętnych do realizacji inwestycji w tej formule.

W Kanadzie najbardziej popularny jest model „design-build-maintain”, gdzie projekt jest podzielony na 2 fazy: fazę zaprojektowania i budowy, po której partner prywatny otrzymuje pierwszą dużą płatność, a potem następuje faza utrzymania, gdzie partner prywatny jest odpowiedzialny za utrzymanie budynku szpitala i zazwyczaj nie świadczy usług medycznych. Umowy są 20-35-letnie – partner prywatny otrzymuje od partnera publicznego miesięczne płatności, które odzwierciedlają koszt budowy, finansowania oraz utrzymania obiektu.

Dobrze byłoby, aby NFZ miał rozeznanie, w jakiej roli występuje partner prywatny na podstawie zawartej przez niego umowy z partnerem publicznym, jakie są jego zobowiązania i w ogóle, po co świadczy usługi w danym miejscu (nie będą to bowiem najczęściej proste projekty, tylko projekty, w których wiedza i doświadczenie partnera prywatnego, zdobyte w realizacji wcześniejszych projektów tego typu, będą odgrywały ważną rolę i najczęściej stanowiły będą wartość dodaną przy rozwiązaniu powstałych problemów) – dodaje Kurpias.

Mamy dobre relacje z partnerem publicznym i okolicznymi gminami, wszyscy na miejscu starają się nas wspierać w miarę swoich możliwości, jednakże potrzeby i wyzwania lokalne są bardzo duże. Stworzyliśmy np. w porozumieniu z gminami 24-godz. stację dializ z 14 stanowiskami. Współpracujemy dalej, aby była możliwość wykończenia trzeciego piętra szpitala – wymienia dyrektor. – Przyjęliśmy w zeszłym roku niemal każdego mieszkańca powiatu – na 150 tys. mieszkańców powiatu, ok 146 tys. było naszymi pacjentami. Dodatkowo promujemy zdrowy tryb życia i badania profilaktyczne – bierzemy udział we wszystkich imprezach w okolicy z naszym punktem badań, wydajemy bezpłatny kwartalnik dla pacjentów pt. „Tętno Żywca” nt. zdrowego trybu życia. Przyciągamy nowych pacjentów jakością i kompleksowością oferowanych działań oraz świadczonych usług – wylicza Kurpias.

Tu w Żywcu bardzo chwalą sobie tę współpracę. Chciałbym, żeby takich projektów było więcej w Polsce – podkreśla Wadim Kurpias. – Potrzeby są bardzo duże w zakresie ochrony zdrowia w Polsce. Widzimy, gdzie jesteśmy, jakie są problemy, jak działa system. Mimo wszystko projekty PPP się udają – my jesteśmy tego żywym przykładem – kończy spotkanie Kurpias.