Osteoporoza, czyli cichy złodziej kości – jak poprawić diagnostykę i leczenie?

Niezbędne są zmiany systemowe w zakresie profilaktyki, diagnostyki oraz szerokiego dostępu do leczenia osteoporozy w Polsce – oceniają eksperci. Jakie konkretnie rozwiązania proponują?

W  Instytucie Zarządzania w Ochronie Zdrowia na Uczelni Łazarskiego odbyła się debata z udziałem kluczowych polskich specjalistów klinicznych w zakresie osteoporozy, przedstawicieli NFZ, organizacji pacjentów oraz ekspertów systemowych, której celem było wypracowanie rekomendacji systemowych.

Osteoporoza jest chorobą kości prowadzącą do złamań, które mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie (są to tak zwane złamania niskoenergetyczne). Najczęściej dotyczą kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej, ale mogą wystąpić również w innych lokalizacjach.

Eksperci podczas debaty zwrócili uwagę na kilka głównych problemów dotyczących tej jednostki chorobowej. Skala choroby pozostaje niedoszacowana i niedoceniona. Szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 roku, oparta na wskaźnikach epidemiologicznych, to 2,1 mln osób, z czego 1,7 mln – to kobiety.  Wiele osób żyje nie będąc świadomymi tej choroby.

Niedoszacowana liczba chorych

Eksperci kliniczni alarmowali o niskim poziomie zdiagnozowania pacjentów chorujących na osteoporozę i braku specjalistycznego  leczenia.

– Według najświeższych danych stopień niedoszacowania liczby chorych na osteoporozę w Polsce w 2018 r. wyniósł 74 proc. Odpowiada to liczbie 1,56 mln niezdiagnowanych osób – podkreślił Jerzy Gryglewicz, ekspert ds. ekonomiki zdrowia IZWOZ.  

Ponad 80 proc. chorych, u których doszło do złamania nie ma rozpoznanej i właściwie leczonej osteoporozy. W 2018 roku odnotowano 120 tys. złamań niskoenergetycznych związanych z osteoporozą.  Dane o złamaniach z 2017 roku wskazują, że w ciągu 6 miesięcy od złamania jedynie u 2,5 proc. pacjentów wykonano badanie densytometryczne, ponadto niespełna 20 proc. z nich otrzymuje odpowiednie  leczenie farmakologiczne.

 – Zmianą, która w sposób zasadniczy wpłynęłaby na skuteczność wykrywania i leczenia osteoporozy jest wykonywanie badań diagnostycznych (densytometria, kalkulator ryzyka złamań FRAX , który pozwala na identyfikację pacjentów o wysokim ryzyku złamania w ciągu kolejnych 10 lat) u każdego pacjenta po 50 r. życia leczonego z powodu złamania – powiedział prof. Jarosław Czubak, Konsultant Krajowy w dziedzinie ortopedii i traumatologii narządu ruchu.

Eksperci kliniczni podkreślili kluczową rolę lekarza POZ, który powinien podejmować działania profilaktyczne kierując pacjentów zagrożonych osteoporozą do lekarzy specjalistów, w szczególności pracujących w poradni leczenia osteoporozy lub poradniach reumatologicznych i ortopedycznych w celu potwierdzenia rozpoznania i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

– Odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne osteoporozy wpływa na redukcję ryzyka złamań o ok. 50-70  proc. Prawidłowy dobór leku dokonany przez lekarza specjalistę, leczenie  uwzględniające rehabilitację, dietę, eliminację modyfikowalnych czynników ryzyka złamań, edukację pacjenta oraz dobre monitorowanie leczenia prowadzonego przez lekarza POZ, warunkuje skuteczność i  zmniejszenie ryzyka powtórnych złamań u pacjenta, a w szerszym wymiarze powinno skutkować redukcją liczby złamań w populacji. Jest to tym bardziej istotne że ok 40 proc. pacjentów leczonych z powodu złamań osteoporotycznych to ludzie pracujący – podkreślała prof. Ewa Marcinowska-Suchowierska Przewodnicząca zespołu ekspertów ds. osteoporozy działającego przy Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.

Jak mówiła, w celu prewencji niezbędna jest odpowiednia edukacja w grupie osób 50 plus dotycząca zdrowego stylu życia, uwzględniająca aktywność fizyczną, przyjmowanie wapnia i witaminy D w odpowiednich ilościach. 

Na brak pełnych i aktualnych danych dotyczących epidemiologii złamań osteoporotycznych zwróciła uwagę dr Małgorzata Gałązka- Sobotka Dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.  – Brak centralnego rejestru złamań utrudnia szacowanie populacji, jak również nie daje możliwości prowadzenia analiz z zakresu skuteczności leczenia, efektywności kosztowej itd. Istnieje, więc potrzeba rzetelnej weryfikacji danych epidemiologicznych dotyczących osteoporozy w Polsce – mówiła.

Jakie rekomendacje?

Eksperci opracowali następujące rekomendacje dotyczące poprawy diagnostyki i leczenia osteoporozy w Polsce:

POZ:  ocena ryzyka wystąpienia złamań  dla kobiet i mężczyzn po 50 r. ż. (pomiar wzrostu  i wagi w bilansach co 5 lat, zastosowanie kalkulatora FRAX co 5 lat jako metody skryningowej, w każdym przypadku złamania powyżej 50 r. ż., Edukacja zdrowotna u wszystkich pacjentów powyżej 50 roku życia, Wprowadzenie mierników wartości zdrowotnej, Liczba złamań na 10 tysięcy mieszkańców u osób powyżej 50 r.ż.

AOS:  Zwiększenie wartości porady specjalistycznej z wykonaniem densytometrii, Z zastosowaniem wskaźnika podnoszącego wycenę za badanie densytometryczne powyżej ustalonego odsetka populacji objętej badaniem, Wprowadzenie do koszyka świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej kalkulatora ryzyka złamania FRAX,  Wprowadzenie katalogu diagnostycznych pakietów specjalistycznych obejmujących zryczałtowana finansowanie pakietu badań, który powinien być zakończony postawieniem diagnozy i ustaleniem terapii oraz przejęciem opieki przez lekarza POZ, Zmiana w finansowaniu badania densytometrycznego. 

Leczenie szpitalne: Wprowadzenie obowiązku  oceny ryzyka wystąpienia złamań  z zastosowaniem kalkulatora FRAX  w trakcie hospitalizacji( u wszystkich hospitalizowanych pacjentów powyżej 70 r.ż., u wszystkich  pacjentów hospitalizowanych z powodu złamania powyżej 50 r.ż., u wszystkich hospitalizowanych pacjentów  zagrożonych osteoporozą wtórną powyżej 50 r. ż.),  Prowadzenie Monitoringu Złamań FLS poprzez powołanie w szpitalach koordynatorów zajmujących się identyfikacją chorych ze złamaniami osteoporotycznymi, celem ich właściwego kierowania do poradni specjalistycznych (lub oddziałów) zajmujących się diagnostyką i kompleksowym leczeniem osteoporozy, Zwiększenie dostępności do poradni leczenia osteoporozy, Rozszerzenie kwalifikacji dla lekarzy udzielających świadczeń w poradni osteoporozy. 

NFZ: Opracowanie  ogólnopolskiego Programu Polityki Zdrowotnej finansowanego ze środków NFZ  przeznaczonych na profilaktykę ,,Profilaktyka i wczesne wykrywanie osteoporozy pierwotnej w ramach programów polityki zdrowotnej” oraz ,,Programu Koordynacji Profilaktyki Złamań Osteoporotycznych”.

Zgłoś naruszenie/Błąd