To jednak pewne uproszczenie. Janša ma barwny, by nie powiedzieć „barokowy” życiorys polityczny, który zaczynał się jeszcze w jugosłowiańskiej komunistycznej młodzieżówce, a jako młody dziennikarz i publicysta, pod koniec istnienia systemu przeszedł na pozycje opozycjonisty czy wręcz dysydenta. Za swoją krytykę nieprawidłowości w jugosłowiańskiej armii trafił nawet do więzieniach. Ale gdy w niepodległej Słowenii powstawała partia SDS, której Janša stał się ważną postacią, to było to ugrupowanie budowane wokół socjaldemokratycznych i centrolewicowych wartości. Dodajmy, że Janša kieruje tym ugrupowaniem od 29 lat, od połowy lat 90.!
Viktor Orbán też zaczynał jako przykładny liberał i polityk prozachodni oraz antykomunistyczny. Można tu szukać analogii.
– Janša na początku XXI wieku przeszedł na pozycje centroprawicowe, a jego partia wstąpiła do Europejskiej Partii Ludowej. Dopiero w ostatniej dekadzie, kiedy na świecie rosła popularność różnych ugrupowań populistycznych: Trumpa, Fideszu czy w Polsce PiS-u, Janša też zbliżył się do nowoczesnego populizmu prawicowego czy konserwatywnego. Był głośnym krytykiem polityki migracyjnej UE i przyjmowania uchodźców z Bliskiego Wschodu, tendencji w rodzaju budowy państwa federalnego i biurokracji brukselskiej. Sprzeciwiał się na równi z Orbanem i Kaczyńskim osłabieniu państw narodowych.
Ale jeśli chodzi o praktykę, to premier Słowenii grał na kilku fortepianach. Z jednej strony był bliski innym przywódcom regionu pod względem ideologii, ale z drugiej nigdy nie poszedł w swojej krytyce UE tak daleko, jak liderzy w Warszawie czy Budapeszcie. Mówił, że jest zdecydowanym zwolennikiem integracji i rozumiał członkostwo w UE jako gwarancję wręcz niepodległości Słowenii. Za czasów poprzednich rządów Janšy, pod koniec pierwszej dekady XXI wieku, Słowenia była też uważana za pewnego prymusa w dziedzinie integracji. Przyjęto euro, wprowadzono związki partnerskie, a Janša zachęcał Jarosława Kaczyńskiego do jak najszybszego przyjęcia traktatu lizbońskiego.
Skąd te wolty?
– Janša jest typowym przykładem polityka, który zmienia swoje poglądy w odpowiedzi na społeczne zapotrzebowanie i idzie za pewnymi tendencjami. W jego karierze stały jest konflikt z mediami, elitami opiniotwórczymi i artystycznymi, które przedstawia jako przedłużenie sił zagrażających słoweńskiej suwerenności.
Czy sprzeciw opozycyjnych wobec Janšy sił w słoweńskiej polityce ma podobny charakter, co próby jednoczenia się opozycji w Polsce i na Węgrzech?
– Tamtejsza, nazwijmy to „tradycyjna” opozycja, próbowała pójść drogą węgierską czy tą, o której się mówi w Polsce, czyli zjednoczenia przeciwko władzy. Powstała tzw. „koalicja łuku konstytucyjnego” lub KUL-koalicja. Ale nie udało się wypracować wspólnej listy wyborczej, partie lewicowe i liberalne wystartowały oddzielnie. Aż 28 proc. wszystkich oddanych w niedzielnych wyborach głosów poszło na partie, które znalazły się pod progiem. A to też utorowało drogę dla liberalnego Ruchu Wolności Roberta Goloba, którego zwycięstwo mogło być o tyle bardziej zaskakujące, że jeszcze kilka miesięcy to ugrupowanie nie było formalnie zarejestrowane, a on sam do ostatniej chwili unikał deklaracji, z kim chciałby rządzić czy tworzyć koalicje.
To co w takim razie zdecydowało o sukcesie tej kampanii?
– Początek kampanii zbiegł się z inwazją Rosji na Ukrainę. A premier Janša zdecydował się nie tylko mocno opowiedzieć po stronie Ukrainy i solidarności z narodem ukraińskim, ale też postawił na pomoc wojskową. Niedawno zresztą pojawiły się wiadomości, z których wynika, że Słowenia będzie jednym z państw regionu, które wyślą na Ukrainę najwięcej sprzętu – w tym spore ilości czołgów, kilkadziesiąt sztuk T-72, jakie zostały z czasów istnienia armii jugosłowiańskiej.
Działanie premiera spodobało się wyborcom?
– To ciekawe, ale ta retoryka nie pomogła mu zdobyć nowych wyborców. I to mimo że ponad 80 proc. Słoweńców popiera w tym konflikcie Ukrainę, podobnie zresztą jak większość mainstreamowej klasy politycznej. Może to wynikać z pewnego utożsamienia losu Ukraińców z losami Słoweńców również poszukujących swojej niepodległości i suwerenności po rozpadzie państwa Jugosłowiańskiego. Ale i tak nie było to nośne wyborczo hasło.
Robert Golob, choć oczywiście też zaznaczał, że jego ruch popiera Ukrainę, postawił na coś innego. Społeczeństwo słoweńskie jest dość zamożne, rozwinięte i bardziej niż kwestie geopolityki zajmują je sprawy jakości życia. To są tematy rozwoju gospodarczego i dobrobytu w kraju.
Skandynawowie Bałkanów?
– Tak się mówi. Postulaty, które można określić jako progresywne, ekologiczne, liberalne, mają w społeczeństwie spory oddźwięk. Golob postawił właśnie na to. Przede wszystkim na kwestie polityki klimatycznej: zieloną transformację słoweńskiej gospodarki i rezygnację z paliw kopalnych, a także cyfryzację społeczeństwa. Golob podjął też szereg postulatów kojarzonych z ruchami miejskimi w Europie: od budowy anegdotycznych już ścieżek rowerowych, przez parki, zieleń i przyjazną infrastrukturę oraz mieszkalnictwo. To zresztą było widać w wynikach, bo aż 35 proc. młodych wyborców poparło ruch Goloba, a kolejne 10 proc. ugrupowania lewicowe.
To nie była więc twarda kampania opierająca się na mocnej polaryzacji i drażliwych, tożsamościowych tematach? Bardziej ścieżki rowerowe i zieleń w mieście, niż „odsunąć Janšę za wszelką cenę”?
– Golob od początku dystansował się od mocnej polaryzacji społeczeństwa, która była widoczna za czasów rządów poprzedniego premiera. Osią podziału były kulturowe spory między bardziej tradycyjną, a nowoczesną częścią społeczeństwa, za którymi szły partyjne wybory: między Janšą i liberalno-lewicową opozycją. A Ruch Wolności miał się w te podziały nie wpisywać. Golob odmówił określenia się jako prawicowiec czy lewicowiec. Choć przecież, gdybyśmy wyciągnęli jego postulaty i zestawili razem, to oczywiście wyłania się z tego program raczej bliższy nowoczesnej, europejskiej liberalnej lewicy.
Tak czy inaczej, Golobowi poszło z tą propozycją znacznie lepiej, niż tym którzy prowadzili kampanię opartą na „anty-Janszyzmie”. A tradycyjne ugrupowania skupiły na tym swoją kampanię, podobnie jak na podkreślaniu, że Janša oddala się od demokracji liberalnej, a przybliża do Budapesztu i Warszawy. Golob zaś nie mówił o „obronie demokracji”, odszedł od mechanizmu mocnej polaryzacji i wygrał.
Czytaj także: Polityka Fideszu zaczyna zagrażać Polsce
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS