Ogromne zmiany w emeryturze nauczycielskiej. ZUS podaje szczegóły

Wrzesień 2024 to pierwszy miesiąc zmian obowiązujących w Karcie Nauczyciela. Po spełnieniu zdefiniowanych przez ZUS warunków obecnie nauczyciele mogą przejść na emeryturę w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny. Wspomnianych warunków jest kilka i co istotne, muszą one być spełnione jednocześnie. Jak przejść na emeryturę nauczycielską? 

Pierwszym koniecznym warunkiem jest rozwiązanie stosunku pracy na swój wniosek albo rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy w określonych okolicznościach. Tu mowa na przykład o takich sytuacjach, kiedy dyrektor szkoły w razie całkowitej likwidacji szkoły rozwiąże z nauczycielem stosunek pracy. Inny przykład to sytuacja, kiedy stosunek pracy wygaśnie z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania nauczyciela w stanie nieczynnym.

Przejście na emeryturę nauczycielską będzie możliwe, jeśli pedagog rozpoczął pracę przed 1 stycznia 1999 r. jako nauczyciel, wychowawca, inny pracownik pedagogiczny w przedszkolu, szkole, placówce lub innej jednostce organizacyjnej wymienionej w art.1 Karty Nauczyciela. To warunek konieczny. Emerytura nauczycielska zostanie przyznana wcześniej, jeśli jednocześnie nauczyciel posiada okres składkowy. Ten musi wynosić co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy, o której mowa w art. 1 Karty Nauczyciela (za wyjątkiem nauczyciela szkoły za granicą), w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.

Kogo nie dotyczy emerytura nauczycielska? Wprowadzone przez ZUS zmiany nie obejmują nauczycieli, którym przysługuje prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek na podstawie art. 88 ust. 2a Karty Nauczyciela. Z nowego prawa nie skorzystają także ci pedagodzy, których wysokość wyliczonej emerytury jest niższa niż kwota najniższej emerytury określonej w ustawie emerytalnej. Ta obecnie wynosi 1780,96 zł.

Wcześniejsza emerytura dla nauczycieli będzie wprowadzana etapami, a te zależą od wieku pedagogów. Pierwsi z nowych przepisów mogą korzystać nauczyciele, którzy urodzili się przed 1 września 1966 roku. Emerytura nauczycielska zostanie im przyznana, jeśli przed dniem wejścia w życie przepisów ukończyli 58 lat i spełniają wymienione wcześniej warunki. Natomiast już od 1 września 2025 roku na wcześniejszą emeryturę będą mogli przejść nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966, a przed 1 września 1969 r. To przy założeniu, że przed 1 września 2025 ukończą co najmniej 56 lat. Z kolei od 1 września 2026 roku na emeryturę będą miały szansę przejść osoby urodzone po 31 sierpnia 1969 r.

Emerytura nauczycielska nie dyskryminuje nauczycieli ze względu na płeć. To oznacza, że warunki uzyskania nowej emerytury nauczycielskiej i zasady są takie same dla kobiet i dla mężczyzn. Ważne jednak, aby wniosek o nową emeryturę nauczycielską został złożony przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Emerytura nauczycielska na nowych zasadach zostanie obliczona poprzez podzielenie sumy zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowanych składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonego oraz zwaloryzowanych środków zgromadzonych na subkoncie przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na tę emeryturę danego ubezpieczonego.

Jak tłumaczy ZUS, w momencie wydania decyzji w sprawie ustalenia prawa do nowej emerytury nauczycielskiej środki w OFE przechodzą na subkonto w ZUS-ie, które jest zamykane. Jako że ustaje wtedy członkostwo w OFE, kobiety nie nabędą prawa do emerytury kapitałowej w powszechnym wieku emerytalnym. Tym samym nie będą miała prawa do przeliczenia emerytury docelowej po ukończeniu 65. roku życia.

W przypadku przejścia na nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w razie śmierci środki z subkonta i OFE są dziedziczone. Natomiast, w przypadku nowej emerytury nauczycielskiej środki z subkonta wraz z przekazanymi środkami z OFE są przenoszone na konto ubezpieczonego. Co ważne, te środki nie podlegają dziedziczeniu. To oznacza brak prawa do podziału środków lub wypłaty gwarantowanej.

Jak otrzymać emeryturę nauczycielską? Do wniosku o emeryturę (formularz EMP) należy dołączyć informację o okresach składkowych i nieskładkowych oraz potwierdzenie pracy na stanowisku nauczyciela. Emerytura nauczycielska zostanie przyznana, jeśli do ZUS pedagog przedłoży także dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela, rozwiązanie stosunku pracy albo jego wygaśnięcie w szczególnych okolicznościach. ZUS wskazuje jednak, że ostatni dokument nie musi być składany, jeśli pracodawca złożył już do ZUS dokument ZUS ZWUA.