Oblicza Obławy Augustowskiej

Od lipca tego roku Dom Turka jest własnością Instytutu Pileckiego, który planuje jego gruntowną renowację, poprzedzoną inwentaryzacją i badaniami archeologicznymi w poszukiwaniu wszelkich śladów po więźniach i ofiarach. W przyszłości zostanie w nim otwarta wystawa stała Muzeum Obławy Augustowskiej – oddziału Instytutu Pileckiego. Będzie ona opowiadała o wydarzeniach z lipca 1945 roku i szerzej o historii Augustowa i Suwalszczyzny w XX wieku na tle dziejów Polski i Europy. Należy przypomnieć, że Dom Turka to dawna siedziba i więzienie NKWD w czasie pierwszej okupacji sowieckiej (1940-1941) i na przełomie 1944 i 1945 roku. Przetrzymywano tu i brutalnie przesłuchiwano tzw. wrogów ludu, stąd zarządzano masowymi deportacjami na Wschód. Od 1945 do 1956 roku mieścił się tu Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Miejscowi funkcjonariusze UB znani byli z brutalności, zamordowali kilkadziesiąt osób, z czego przynajmniej kilka zginęło właśnie w tym miejscu. W Domu Turka przetrzymywano także żołnierzy podziemia antykomunistycznego zatrzymanych w ramach Obławy Augustowskiej w lipcu 1945 roku.

Muzeum Obławy Augustowskiej rozpoczyna działalność!

Muzeum już w najbliższym tygodniu zaprasza mieszkańców Augustowa i Suwalszczyzny do udziału w uroczystej inauguracja jego działalności, podczas której odbędzie się kilka wydarzeń kulturalnych. Dokładny program publikujemy poniżej.

Koncert piosenek Jacka Kaczmarskiego

Cykl wydarzeń pod hasłem „Oblicza Obławy” rozpocznie koncert piosenek z repertuaru Jacka Kaczmarskiego, inspirowanych historią i malarstwem, w aranżacji i wykonaniu Jacka Bończyka oraz aktorów Teatru Ateneum w Warszawie. Będą to m.in.: „Obława”, „Ballada wrześniowa”, „Wigilia na Syberii”, „Alegoria malarstwa” czy „Źródło”.

– Dla Kaczmarskiego historia nie była jedynie zbiorem suchych faktów, lecz żywą materią, która kształtuje wyobraźnię pokoleń. Poeta traktował przeszłość jak zwierciadło, w którym Polacy mogą dostrzec zarówno swoje słabości, jak i wielkość, a przez to lepiej zrozumieć samych siebie – mówi Bartosz Gralicki.

Bezpłatne wejściówki na koncert w dniu 12 października można odbierać w kasie Kina Iskra w Augustowie.

Twarze ofiar Obławy

Kolejnym elementem wydarzeń organizowanych w ramach inauguracji Muzeum Obławy Augustowskiej będzie wystawa w Domu Turka.

-Wystawa, którą otwieramy 13 października, będzie pierwszą od wielu lat okazją, by przejść przez bramę Domu Turka. Podczas tego wydarzenia zaprezentujemy fotografie ofiar Obławy Augustowskiej, mężczyzn, kobiet i dzieci, których Sowieci zamordowali i pochowali w nieznanej do dziś lokalizacji. – mówi Bartosz Gralicki. – Zależy nam na tym, by w symboliczny sposób twarze ofiar oraz świadectwa ich i ich bliskich na stałe zagościły w Domu Turka, którego historia naznaczona jest przemocą i cierpieniem, aby nad nim dominowały i rozświetlały jego mrok. Jest to także znak, że perspektywa ofiar komunizmu zajmie centralne miejsce w narracji przyszłej wystawy stałej Muzeum Obławy Augustowskiej. Opowiadając prawdę o sowieckim totalitaryzmie, dyktaturze komunistycznej w Polsce i stalinowskim terrorze, oddajemy sprawiedliwość rzeczywistości historycznej, przywracamy zjawiskom właściwe proporcje, oddzielamy ofiary od sprawców i dobro od zła.

Jak dodaje Bartosz Gralicki wystawa opiera się na kolekcji zdjęć portretowych osób zamordowanych przez Sowietów w wyniku Obławy Augustowskiej.

-Fotografie, nawet jeśli są zniszczone lub w niskiej jakości, stanowią jedyny nośnik, dzięki któremu wizerunki ofiar zachowały się do naszych czasów. Dzięki zaawansowanym technikom rekonstrukcji cyfrowej i koloryzacji wystawa przywraca naszej pamięci prawdziwe oblicza tych osób. Stając z nimi twarzą w twarz dostrzegamy stratę i rozumiemy skalę zbrodni, która przerwała życiorysy tych odważnych, młodych ludzi, którzy mieli własne plany na przyszłość – podkreśla nasz rozmówca.

Pokaz filmu dokumentalnego

Kolejnym wydarzeniem „Oblicz Obławy” będzie pokaz filmu dokumentalnego Instytutu Pileckiego pod tytułem „Nazajutrz”, opowiadającego o zakończeniu II wojny światowej. Dokument łączy relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń z unikalnymi ujęciami archiwalnymi ze zbiorów Filmoteki Narodowej –Instytutu Audiowizualnego, koproducenta filmu.

-W filmie oddajemy głos Polakom, których koniec II wojny światowej zastał w różnych miejscach i sytuacjach. Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którym nie dane było dotrzeć do Polski, zadawali sobie pytanie: „Wracać czy nie wracać?”. Dla więźniów obozów koncentracyjnych i robotników przymusowych wyzwolenie było dopiero pierwszym etapem długiej drogi do normalności. Z perspektywy Polaków, którzy okres wojny spędzili w kraju, koniec niemieckiej okupacji oznaczał kres niemieckich zbrodni. Jednak komunistyczna władza, która przyszła na ziemie polskie wraz z Armią Czerwoną, na nowo uruchomiła machinę terroru i przemocy. Budziło to opór społeczeństwa wobec sowietyzacji, na który komuniści reagowali zwiększeniem skali represji – informuje Bartosz Gralicki. – Pokaz filmu będzie punktem wyjścia do dyskusji o miejscu i znaczeniu szczególnego doświadczenia historycznego Augustowa i Suwalszczyzny z punktu widzenia procesów kształtujących obraz powojennej Polski i Europy.

Młodzież poczuje dylematy powojnia

To jednak nie koniec wydarzeń związanych z inauguracją Muzeum Obławy Augustowskiej. W dniach 12-13 października w augustowskich liceach edukatorzy Instytutu Pileckiego przeprowadzą warsztaty dla uczniów oparte na grze decyzyjnej „Dylematy Powojnia”.

-„Dylematy powojnia” to rozgrywana w grupach gra decyzyjna, pozwalająca poznać problemy i historię ludzi z pokolenia doświadczonego przez II wojnę światową, którzy w 1945 r. próbowali odnaleźć się w nowej, skomplikowanej rzeczywistości powojennej Polski. Kolejne karty prowadzą graczy ścieżkami życia bohatera, którego biogram oparto na prawdziwym życiorysie postaci z epoki. Uczniowie muszą zmierzyć się z dylematami i decyzjami przed którymi stanął ich bohater. Los postaci zależy od podjętych przez graczy decyzji. Każdy wybór niesie ze sobą nieodwracalne konsekwencje -zdradza Bartosz Gralicki.

Zapewne będzie to cenna, historyczna lekcja.

Szukają pamiątek i świadków

Muzeum zaprasza wszystkich, którzy chcą przekazać pamiątki czy podzielić się swoimi historiami związanymi z Obławą Augustowską czy II wojną światową.

-Z myślą o przyszłej wystawie stałej Muzeum Obławy Augustowskiej w „Domu Turka” rozpoczynamy akcję zbierania pamiątek i świadectw, związanych z losami mieszkańców Augustowa i Suwalszczyzny w XX wieku. Zachęcamy do kontaktu wszystkich gotowych podzielić się z nami swoją historią -informuje Bartosz Gralicki. -Ze świadkami wydarzeń przeprowadzimy rozmowy rejestrowane w formie wideo, które wzbogacą nasze archiwum historii mówionej. Chętnie przyjmiemy do naszej kolekcji artefakty, pamiątki i fotografie. Dokumenty i zdjęcia, które właściciele chcieliby zatrzymać w archiwum prywatnym, zdigitalizujemy i dołączymy do naszych zbiorów cyfrowych.

Od 18 października działać będzie tymczasowa siedziba Muzeum Obławy Augustowskiej – oddziału Instytutu Pileckiego. Siedziba znajdować się będzie przy ul. 3 Maja 49. Aby spotkać się z pracownikami muzeum należy na razie umawiać się telefonicznie. Muzeum zaprasza też do wypełnienia specjalnego kwestionariusza, na podstawie którego pracownicy muzeum skontaktują się z każdym, kto chciałby podzielić się swoją historią. Kontakt e-mail: [email protected]

Bartosz Gralicki

Beata Perzanowska

Program cyklu OBLICZA OBŁAWY

KONCERT | WYSTAWA | FILM

Muzeum Obławy Augustowskiej rozpoczyna działalność!

Augustów, 12-15 października 2021 r.

Organizator: Instytut Pileckiego

Partnerzy: Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie, Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Starostwo Powiatowe w Augustowie, Urząd Miejski w Augustowie, Instytut Pamięci Narodowej – oddział w Białymstoku

„A źródło wciąż bije…”. Opowieści historyczne Jacka Kaczmarskiego

SPEKTAKL MUZYCZNY JACKA BOŃCZYKA Z ZESPOŁEM

12 października 2021 r., godz. 18.00

Kino „Iskra”, Augustów, ul. 3 Maja 38

Bezpłatne wejściówki do odbioru w kasie kina od 5 października.

Wykonawcy: Jacek Bończyk – wokal + gitara klasyczna, Wojciech Brzeziński – wokal, Julia Konarska – wokal, Wojciech Gumiński – bas i Konrad Wantrych – klawisze

Lipcowi. Twarze ofiar Obławy Augustowskiej

WYSTAWA

Wernisaż: 13 października 2021 r., godz. 18

Wystawa otwarta: 14-24 października 2021 r., godz. 16-20

„Dom Turka”, Augustów, ul. 3 Maja 16

Po pokazie plenerowym wystawa będzie prezentowana w tymczasowej siedzibie Muzeum Obławy Augustowskiej – oddziału Instytutu Pileckiego, ul. 3 Maja 49.

Nazajutrz

reż. Grzegorz Czerniak, Wojciech Saramonowicz

POKAZ FILMU I DYSKUSJA

15 października 2021 r, godz. 18

Kino „Iskra”, Augustów, ul. 3 Maja 38

Bezpłatne wejściówki do odbioru w kasie kina od 8 października.

Po pokazie dyskusja z udziałem zaproszonych gości.

Zgłoś naruszenie/Błąd