Nowy przedmiot w szkołach. W programie nauka o szczepieniach i antykoncepcji

Edukacja zdrowotna ma wkrótce zastąpić wychowanie do życia w rodzinie. Ministerialne propozycje podstaw programowych zawarto w projektach nowelizacji dwóch rozporządzeń, które w czwartek opublikowano na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Projekty trafiły do opiniowania.

Pierwszy dotyczy podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. Drugi – podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

Wskazano, że edukacja zdrowotna będzie realizowana obowiązkowo od roku szkolnego 2025/2026 w klasach IV–VIII szkoły podstawowej oraz klasach I–III branżowej szkoły I stopnia, a także w klasach I–III liceum ogólnokształcącego i klasach I–III technikum.

Zgodnie z założeniami podstawy, zdrowie jest wartością, o którą należy dbać zarówno w wymiarze fizycznym, psychicznym, seksualnym, społecznym i środowiskowym na wszystkich etapach życia. Przedmiot, jak zaznaczono, charakteryzuje się interdyscyplinarnym charakterem, łącząc elementy nauk: o zdrowiu, medycznych, społecznych, humanistycznych, przyrodniczych i ścisłych.

“Edukacja zdrowotna to wieloetapowy, wielopłaszczyznowy i interdyscyplinarny proces prowadzący do budowania alfabetyzmu zdrowotnego (ang. health literacy), czyli wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych pozwalających na trafne rozpoznanie potrzeb zdrowotnych własnych i otoczenia oraz podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych czy naprawczych” – podkreślił resort w uzasadnieniu projektowanych nowelizacji. Dodał, że “istotne jest, aby odpowiednie dla danej grupy wiekowej treści pojawiały się przed wystąpieniem sytuacji, w której będą potrzebne”.

Zaproponowana podstawa programowa dla szkół podstawowych obejmuje klasy 4-6 oraz 7-8. Umiejętności, jakie ma nabyć uczeń, obejmują zagadnienia dotyczące m.in. wartości i postaw, zdrowia fizycznego, aktywności fizycznej, odżywiania, zdrowie psychicznego, zdrowia społecznego, dojrzewania i zdrowia seksualnego oraz internetu i profilaktyki uzależnień.

Projekt noweli przewiduje, że uczeń klas 4-6 wyjaśnia i omawia m.in.:

• czym jest otyłość, na czym polega profilaktyka tej choroby, 
• czym są badania przesiewowe oraz w jakich grupach i kiedy powinny być wykonywane,
• zasady zdrowego nawadniania i unikania słodzonych napojów oraz samodzielnego przygotowani prostych, zdrowych posiłków i wybiera produktów bogatych w kluczowe składniki odżywcze,
• omawia etapy cyklu miesiączkowego i jego wpływ na codzienne funkcjonowanie i samopoczucie.

Uczeń klas 7-8 wyjaśnia m.in.:

• znaczenie szczepień w przeszłości i obecnie, rozróżnia szczepienia obowiązkowe i zalecane oraz omawia, czym są ruchy antyszczepionkowe, czym jest dezinformacja o szczepieniach i jak ją rozpoznać. 
• pojęcie orientacji psychoseksualnej i kierunki jej rozwoju (heteroseksualna, homoseksualna, biseksualna, aseksualna).

W propozycji podstawy programowej dla liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły II stopnia podkreślono m.in., że szczególnie istotne jest kształcenie i rozwijanie umiejętności takich jak: realizowanie działań wpływających na utrzymanie, poprawę i ochronę zdrowia.

Jeśli chodzi o zdrowie seksualne, to zgodnie z propozycją uczeń m.in.: wyjaśnia pojęcie seksualności; omawia metody antykoncepcji, mechanizm ich działania i kryteria wyboru odpowiedniej metody. Omawia profilaktykę infekcji i chorób przenoszonych drogą płciową, wyjaśnia różnicę między życiem z wirusem HIV i chorobą AIDS, wymienia miejsca (np. punkty konsultacyjno-diagnostyczne), w których można wykonać bezpłatne i anonimowe testy. 

Wyszukuje też przepisy prawne o odpowiedzialności karnej za bezpośrednie narażenie na zakażenie innych osób chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Wymienia również czynniki wpływające na płodność człowieka i sposoby dbania o nią; omawia zjawisko niepłodności, określa jej możliwe przyczyny (w tym związane z niezdrowym stylem życia), a także omawia jej skutki i formy leczenia; omawia metody rozrodu wspomaganego (rozróżnia naprotechnologię od metody in vitro). Wyjaśnia pojęcia: poronienie, aborcja; wymienia etyczne, prawne, zdrowotne i psychospołeczne uwarunkowania dotyczące przerywania ciąży.

Ponadto omawia formy przemocy seksualnej, w tym molestowania seksualnego i oraz mity na ten temat; sposoby reagowania w sytuacji, gdy doświadcza przemocy seksualnej lub gdy ktoś mówi mu o takim doświadczeniu. Identyfikuje też instytucje i organizacje udzielające pomocy osobom po doświadczeniu przemocy seksualnej; wyszukuje przepisy prawne dotyczące przemocy seksualnej. Wymienia też zagrożenia związane z różnymi aspektami seksualności m.in.: uwodzenie w sieci (grooming), seksting, szantaż seksualny (sextortion), pornografia, seksualizacja, prostytucja z udziałem małoletnich, a także wymienia sposoby im przeciwdziałania.