Nowy cel klimatyczny UE oznacza, że za 20 lat kopalnie nie będą miały racji bytu

W formie ustępstwa Morawiecki dostał tylko ogólne zapisy, z których wynika korzystniejszy dla Polski podział pieniędzy z tego funduszu. Ale w zamian przywódcy UE – tym osiągnięciem chwali się polska dyplomacja – zapewnili w pisemnych wnioskach szczytu, że przy dalszych kluczowych reformach co do emisji CO2 będą wracać do debaty na forum Rady Europejskiej. 

Wydobywanie węgla w latach 40. nie będzie miało ekonomicznego uzasadnienia

Eksperci nie ukrywają, że unijny cel redukcji emisji do co najmniej 55 procent będzie miał bardzo duży wpływ na przyszłość polskiej energetyki, w tym górnictwa. Izabela Zygmunt z Polskiej Zielonej Sieci podkreśla, że nowe regulacje klimatyczne UE sprawiły, iż dotychczasowe polskie ustalenia dotyczące transformacji energetycznej, m.in. „Polityka energetyczna Polski do 2040 roku” czy wrześniowe rządowo-związkowe porozumienie odnoszące się do przyszłości górnictwa (zakłada, że ostatnia polska kopalnia węgla kamiennego zakończy działalność w 2049 roku) powinny zostać gruntownie przemyślane i napisane od nowa.

– Rząd będzie musiał znacznie przyspieszyć negocjacje dotyczące wygaszania kopalń. W świetle nowych unijnych ustaleń wydobywanie węgla i użytkowanie bloków energetycznych wykorzystujących ten surowiec w latach 40. nie będzie miało już uzasadnienia ekonomicznego. Kopalne źródła energii, za sprawą różnych mechanizmów, będą coraz szybciej wypychane z rynku – argumentuje Zygmunt.

Zdaniem Joanny Flisowskiej z Greenpeace nowy unijny cel redukcji emisji jest ostatnim dzwonkiem na zaplanowanie transformacji polskiego górnictwa w sposób, który pozwoli na złagodzenie społecznych skutków konieczności odchodzenia od węgla. – Dalsze zwlekanie z decyzją o odejściu Polski od węgla doprowadzi do zaprzepaszczenia ogromnych pieniędzy unijnych. Przede wszystkim jednak, im dłużej zwlekamy, tym bardziej dramatyczne będzie nasze pożegnanie z węglem. Jeżeli Polska nie chce zostać „skamieliną” Europy i przy okazji pogrążyć swojej gospodarki w kryzysie, konieczny jest szybki i zdecydowany zwrot w kierunku rozwoju odnawialnych źródeł energii i inwestycji w efektywność energetyczną – wyjaśnia Flisowska.

Polski rząd marnuje czas

Również Bogusław Ziętek, przewodniczący „Sierpnia 80”, nie ma wątpliwości, że piątkowe porozumienie oznacza przyspieszenie likwidacji polskiego górnictwa. – Nacisk Unii Europejskiej jest coraz większy. Tymczasem polski rząd marnuje czas. Do 15 grudnia miała powstać umowa społeczna regulująca restrukturyzację górnictwa, ale do tej pory nikt z przedstawicieli rządu nie pokazał nam żadnego dokumentu. Im dłużej będą trwały te rozmowy, tym gorsza będzie nasza pozycja negocjacyjna jako kraju – wskazał Ziętek.

Polskie regiony górnicze (w tym m.in. Śląsk i Zagłębie) będą mogły liczyć na 16 mld zł unijnej pomocy w ramach tzw. Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Negocjacje w tej sprawie zakończyły się w minioną środę. Krokiem niezbędnym do skorzystania z całej puli Funduszu Sprawiedliwej Transformacji przeznaczonej dla Polski będzie jednak zobowiązanie się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Polska jako jedyny kraj UE jeszcze tego nie zrobiła. – Bez tego stracimy połowę pieniędzy przewidzianych dla nas w FST – podkreślał w minionym tygodniu Jerzy Buzek.

Celem Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jest pomoc regionom najbardziej uzależnionym od węgla w przejściu do tzw. zielonej gospodarki. Chodzi o tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy, nowe inwestycje, walkę ze smogiem, rekultywację terenów pokopalnianych, szkolenia i kursy dla pracowników i osób bezrobotnych czy wspieranie innowacji społecznych zwiększających jakość i komfort codziennego życia mieszkańców tych regionów.