Nowe symulacje mogą wytłumaczyć zagadkę rozbłysków gamma

Rozbłysk gamma (GRB, ang. gamma-ray burst) – pojawiający się na sferze niebieskiej nagły wzrost natężenia promieniowania gamma (γ) w niewielkim obszarze nieba, trwają od kilku milisekund aż do siedmiu godzin. Jest to najjaśniejsze źródło promieniowania elektromagnetycznego znane we wszechświecie.

Artykuł napisał Kacper Gajda

Dziwne zjawisko

W Grudniu 2021 roku zaobserwowano rozbłysk gamma określony jako GRB 211211A, a dokonały tego kosmiczne teleskopy „Swift” i „Fermi”. Miał on miejsce w galaktyce oddalonej od Ziemi o około 1,13 miliarda lat świetlnych i trwał aż 53 sekundy, dlaczego to takie niezwykłe? Rozbłyski gamma zwykle związane są z wybuchami super masywnych gwiazd, mogą one także powstawać w wyniku kilonowej – łączenia się ze sobą dwóch czarnych dziur lub gwiazdy neutronowej i czarnej dziury. Rozbłyski gamma dzielą się na dwie grupy – długie i krótkie – te długie, które trwają od 2 sekund do 7 godzin, są skutkami wybuchów masywnych supernowych. Krótkie rozbłyski, trwające krócej niż 2 sekundy, wynikają z kilonowych. W obu przypadkach w powstaniu GRB uczestniczy czarna dziura, wokół niej tworzy się wirujący dysk akrecyjny, z którego pobiera ona materie przez magnetycznie naładowane dżety – strumienie plazmy, które później wyrzucają energię w postaci promieniowania gamma.

W miejscu GRB 211211A nie zaobserwowano jasnego wybuchu supernowej, a jedynie poświatę, której spektrum fal pasuje bardziej do kilonowej niż do wybuchu supermasywnej gwiazdy. Niemniej jednak czas trwania GRB 211211A zdecydowanie przekracza, typowy dla kilonowych, dwusekundowy rozbłysk gamma.