Niebo w końcu pierwszej dekady października 2020 roku

W kolejnych dniach października Księżyc podąży ku ostatniej kwadrze, stopniowo przenosząc się na niebo poranne i zmniejszając przy tym swój blask. W tym tygodniu Srebrny Glob odwiedzi gwiazdozbiory, w których Słońce przebywa na przełomie lata i jesieni. W tym obszarze nieba nie przebywa obecnie żadna z planet Układu Słonecznego, lecz Księżyc pokona większość drogi dzielącej Urana od Wenus. We wtorek 6 października Ziemia zbliży się maksymalnie do planety Mars w tym sezonie obserwacyjnym, a w przyszłym tygodniu Czerwona Planeta przejdzie przez opozycję względem Słońca. Stąd obecnie Mars świeci swoim maksymalnym blaskiem i ma największe rozmiary kątowe w tym roku, przebywając nad widnokręgiem przez całą noc. Wieczorem widoczne są także planety Jowisz, Saturn i Neptun, natomiast po Marsie wschodzi planeta Uran oraz gwiazda zmienna Mira Ceti, które również można obserwować przez całą najciemniejszą część nocy. Ozdobą porannego nieba nadal jest planeta Wenus. W czwartek 8 października jak co roku maksimum swojej aktywności osiągają meteory z roju Drakonidów.

Para planet Jowisz – Saturn coraz bardziej zbliża się do Słońca i najwyżej nad widnokręgiem znajduje się o zmierzchu, jeszcze na jasnym niebie. Na początku nocy astronomicznej (mniej więcej o godzinie 20) planety wyraźnie przenoszą się na południowo-zachodnią część nieboskłonu, zachodząc już sporo przed północą (zwłaszcza Jowisz). W połowie tygodnia dystans między planetami zmniejszy się poniżej 7°. Jowisz świeci obecnie z jasnością -2,3 wielkości gwiazdowej, zaś średnica jego tarczy zmniejszy się poniżej 40″. Jasność planety Saturn wynosi +0,5 magnitudo, a jej średnica kątowa — 17″.

Największy księżyc Saturna Tytan w środę 7 października osiągnie swoją maksymalną elongację wschodnią, natomiast w układzie księżyców galileuszowych Jowisza w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

• 6 października, godz. 19:58 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 6 października, godz. 22:36 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
• 6 października, godz. 22:48 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 7 października, godz. 20:40 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 7 października, godz. 22:32 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza 20″ na wschód od tarczy planety (początek zaćmienia),
• 8 października, godz. 20:40 – wyjście Europy z cienia Jowisza, 37″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 8 października, godz. 22:09 – minięcie się Io (N) i Europy w odległości 5″, 55″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 9 października, godz. 18:24 – wyjście Kalisto z cienia Jowisza, 100″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
• 9 października, godz. 22:05 – minięcie się Europy (N) i Kalisto w odległości 13″, 128″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 9 października, godz. 22:52 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
• 10 października, godz. 20:12 – wejście Io na tarczę Jowisza,
• 10 października, godz. 21:32 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 10 października, godz. 22:30 – zejście Io z tarczy Jowisza,
• 11 października, godz. 20:19 – minięcie się Ganimedesa (N) i Europy w odległości 10″, 99″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 11 października, godz. 21:00 – wyjście Io z cienia Jowisza, 22″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia).

Trzecią planetą przecinającą południk lokalny po zmierzchu jest planeta Neptun, która czyni to około godziny 23. Planeta nadal porusza się ruchem wstecznym i do końca tygodnia zbliży się do gwiazdy φ Aquarii na 80′. Jasność Neptuna nadal wynosi +7,8 wielkości gwiazdowej. Na początku tygodnia w obserwacjach planety przeszkodzi jeszcze silny blask Księżyca, jednak z nocy na noc Srebrny Glob coraz bardziej oddali się od Neptuna a dodatkowo jego blask osłabnie, stąd w drugiej części tygodnia Neptun stanie się całkiem dobrze widoczny w pierwszej części nocy.

Planeta Mars jest już bardzo bliska opozycji, przez którą przejdzie w przyszłym tygodniu. Wcześniej, we wtorek 6 października planeta znajdzie się najbliżej Ziemi podczas obecnego sezonu obserwacyjnego, zbliżając się do nas na odległość niewiele przekraczającą 62 miliony kilometrów. Osiągnie wtedy jasność -2,6 wielkości gwiazdowej i średnicę 23″. Jest to co prawda o prawie 5 milionów km dalej, niż podczas poprzedniej opozycji ponad 2 lata temu, a zatem Mars świeci słabiej i jest mniejszy lecz w tym roku planeta jest u nas o ponad 30° wyżej nad widnokręgiem i nasza atmosfera zdecydowanie mniej przeszkadza w jej obserwacjach. W związku z opozycją Mars porusza się teraz po niebie ze swoją maksymalną prędkością kątową, pokonując przez tydzień prawie 2°.

15° na południowy wschód od Marsa znajduje się długookresowa gwiazda zmienna Mira Ceti. Wschodzi ona prawie 1,5 godziny po Czerwonej Planecie, ale najwyżej nad widnokręgiem znajduje się już 45 minut po niej. Gwiazda obecnie przechodzi przez maksimum swojej jasności, świecąc blaskiem blisko +3 magnitudo i jest wyraźnie widoczna gołym okiem. Zwłaszcza w drugiej części tygodnia, gdy Księżyc oddali się od niej i zmniejszy swój blask.

Planeta Uran znajduje się również około 15°od Marsa, lecz na północny wschód od niego. I choć wschód obu planet dzieli od siebie zaledwie 11 minut, to Uran góruje godzinę po Marsie. Siódma planeta Układu Słonecznego przejdzie przez opozycję pod koniec października i też porusza się ruchem wstecznym. Do końca tygodnia planeta oddali się od gwiazdy 29 Arietis na 1,5 stopnia. Obecnie jej jasność jest już bliska maksymalnej i wynosi +5,7 wielkości gwiazdowej. W nocy z niedzieli 4 października na poniedziałek 5 października planecie towarzyszył Księżyc w fazie ponad 90%, stąd planeta była w zasadzie niewidoczna, ale w drugiej części tygodnia blask Srebrnego Globu nie przeszkodzi już w jej obserwacjach.

Kolejne trzy noce tego tygodnia Księżyc spędzi w gwiazdozbiorze Byka, cały czas zmniejszając swój blask. W nocy z poniedziałku 5 października na wtorek 6 października Srebrny Glob prezentował fazę 86% i wędrował ponad 7° na południe od Plejad. Dobę później Księżyc znajdował się 12° na wschód, przechodząc niecałe 4°. na północ od Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy Byka i jednocześnie niecały stopień na północ od gwiazdy ε Tauri, stanowiącej najbardziej na północ wysuniętą jasną gwiazdę Hiad. Następnej nocy Księżyc przeniesie się na wschodni skraj gwiazdozbioru Byka, zmniejszając fazę do 70%. Tej nocy naturalny satelita Ziemi przejdzie mniej więcej 3° od gwiazdy ζ Tauri, stanowiącej południowy róg Byka.

Noce z czwartku 8 października na piątek 9 października oraz następną Księżyc spędzi w graniczącym z Bykiem od wschodu gwiazdozbiorze Bliźniąt. Pierwszej z wymienionych w tym akapicie nocy Księżyc dotrze na pogranicze gwiazdozbiorów Byka, Oriona i Bliźniąt. Obecnie Srebrny Glob przecina w tym rejonie ekliptykę, przechodząc z południowej na północną półkulę ekliptyczną, stąd już od jakiegoś czasu podczas swojej wędrówki nie zahacza już o gwiazdozbiór Oriona. Tym razem jego tarcza przejdzie nieco ponad 1° na północ od pary gwiazd Tejat Prior i Tejat Posterior (η i μ Bliźniąt), znajdujących się bardzo blisko punktu przesilenia letniego. Tej nocy jego faza spadnie do 60%. Kolejnej nocy Księżyc zamelduje się prawie dokładnie w środku gwiazdozbioru Bliźniąt, prezentując tarczę oświetloną dokładnie w połowie. Tej nocy Księżyc znajdzie się około 9° na zachód od pary gwiazd Kastor – Polluks.

W nocy z soboty 10 października na niedzielę 11 października Księżyc dotrze do gwiazdozbioru Raka, z tarczą oświetloną w 40%. Ale wciąż pokaże się na nieboskłonie przed północą. Tej nocy Srebrny Glob nie oddali się jeszcze od pary najjaśniejszych gwiazd Bliźniąt, świecąc jakieś 8° od położonego bardziej na południe Polluksa. Natomiast po drugiej stronie Księżyca, 7° od niego, znajdzie się znana i jasna gromada otwarta gwiazd M44.

Ozdabiająca poranne niebo planeta Wenus wędruje w głąb gwiazdozbioru Lwa, zwiększając w ciągu tygodnia odległość do Regulusa z 2,5 do prawie 10°. Po drodze w czwartek 8 października i piątek 9 października przejdzie niecały 1° od świecącej blaskiem +3,8 magnitudo gwiazdy ρ Leo. Wenus pokazuje się na nieboskłonie po godzinie 3 i do świtu zdąży się wznieść na wysokość mniej więcej 25°. Planeta świeci z jasnością -4,1 wielkości gwiazdowej, jej średnica spadła już do 15″, zaś faza urosła do 75%.

Ostatnim, choć wcale nie mniej atrakcyjnym akcentem bieżącego tygodnia są meteory z corocznego roju Drakonidów. Radiant roju znajduje się w głowie Smoka, mającej kształt trapezu. Stanowiąca jej północno-wschodni róg i świecąca najsłabiej z całej czwórki gwiazda ν Dra jest łatwym do rozdzielenia układem podwójnym o separacji składników około minuty kątowej. Radiant roju Drakonidów znajduje się na linii, łączącej tę gwiazdę z położoną 3° na południe od niej gwiazdą β Dra.

Na początku nocy astronomicznej radiant roju znajduje się na wysokości ponad 60° nad zachodnim widnokręgiem i potem obniża swoją wysokość, by przed godziną 5 osiągnąć minimalną wysokość około 15°. Drakonidy należą do wolnych meteorów, ich prędkość zderzenia z atmosferą wynosi 21 km/s. W tym roku warunki obserwacyjne tych meteorów są bardzo dobre do wschodu Księżyca, który w nocy maksimum 8 października nastąpi po godzinie 21, a jego tarcza pokaże wtedy fazę 62%. Potem — wraz ze wzrostem wysokości Srebrnego Globu nad widnokręgiem i jednoczesnym obniżaniem się wysokości radiantu te warunki osłabną.

Reakcja

100%1Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

100%

Oryginalne źródło ZOBACZ