Nasze Miasto: Nagrodzono Zamek Książ i piękną kamienicę z Częstochowy. Historia tego budynku, to historia miasta. Zobacz ZDJĘCIA

W tej edycji konkursu “Zabytek zadbany” w kategorii specjalnej dla właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem komisja konkursowa wybrała ex aequo dwóch laureatów: kamienica przy Al. Kościuszki 14 w Częstochowie, która należy do Mariusza Etryka oraz Zamek Książ w Wałbrzychu (woj. dolnośląskie, zarządca: Zamek Książ w Wałbrzychu Sp. z o.o.).

W budynku przy al. Kościuszki 14 oprócz Polaków mieszkali przed wojną wywodzący się z elit częstochowianie pochodzenia żydowskiego. Byli to m.in. Henryk Stalens – dyrektor fabryki włókienniczej Union Textile, dziadek światowej sławy aktorki francuskiej Juliette Binoche, Ludwik Tencer – dyrektor elektrowni miejskiej, Adam Borkowski, lekarz wojskowy, działacz społeczny i polityczny, Zygmunt Chołdyk, adwokat, Markusfeld, właściciel fabryki, Wacław Kobyłecki, dyrektor Komunalnej Kasy Oszczędności, Henryk Fajner, inżynier, Marek Librowicz, lekarz okulista, oficer rezerwy, Dorota Orenstein, matka scenografa filmowego, poseł na Sejm IV kadencji Wacław Kobyłecki. Mieszkały tu także rodziny Lewitów, Brandlewiczów, Rotmilów. W kwietniu 1941 roku żydowscy mieszkańcy wraz z rodzinami zostali wysiedleni przez niemieckich okupantów do częstochowskiego getta, a tym samym skazani na zagładę. W 1945 roku jedynym Żydem, który powrócił do kamienicy, był dyrektor elektrowni inż. Ludwik Tencer.

Właściciel kamienicy, Mariusz Etryk, postanowił, że żydowscy mieszkańcy kamienicy zostaną upamiętnieni specjalną tablicą, która została odsłonięta w 2020 roku. Tablica ta została sporządzona w trzech języka – polskim, hebrajskim i angielskim.

O inicjatywie częstochowianina pisała jedna z najważniejszych izraelskich gazet Jerusalem Post: „W niektórych częściach Europy, poza niektórymi budynkami, na chodniku znajdują się małe metalowe tabliczki, mini-pomniki Żydów, którzy kiedyś tam mieszkali i zamarli przedwcześnie z rąk nazistów. Żydowskich gości tych miast i miasteczek bardzo cieszy fakt, że przywódcy lokalnych gmin dbają o to, by upamiętnić Żydów, którzy kiedyś mieszkali pośród nich i publicznie świadcząc o ich wstręcie do antysemityzmu. (…) Budynek przy Alei Kościuszki 14 w Częstochowie odziedziczył dżentelmen imieniem Mariusz Etryk, którego ciotka Czesława Sędzielewska opowiedziała mu o żydowskich lokatorach, którzy mieszkali tam do wybuchu II wojny światowej. Etryk postanowił zrobić coś dla upamiętnienia tych Żydów”.

„Zabytek Zadbany” to ogólnopolski konkurs realizowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nadzór nad Konkursem w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje Generalny Konserwator Zabytków. Konkurs wyróżnia właścicieli i zarządców, którzy wzorowo wywiązują się z obowiązku opieki nad zabytkami. Ma na celu promocję właściwych postaw i upowszechnienie najlepszych wzorów konserwacji obiektów zabytkowych, właściwego ich użytkowania i zagospodarowania. Konkurs po raz pierwszy został zorganizowany w 1975 r., od 11 lat prowadzony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Zwycięzców tegorocznej edycji wyłoniono w dniach 12-13 maja. Jury konkursu „Zabytek Zadbany” obradowało w składzie: dr Adam Jankiewicz (przewodniczący), dr hab. Miron Urbaniak (wiceprzewodniczący), dr Katarzyna Pałubska, dr hab. Monika Bogdanowska, dr Małgorzata Gwiazdowska, prof. dr hab. Jakub Lewicki oraz dr hab. Piotr Gerber.

W każdej z kategorii Kapituła konkursu nominowała maksymalnie cztery obiekty, z których wyłoni laureata i maksymalnie trzech wyróżnionych.