„Na Zwiastowanie bocian na gnieździe stanie”. I stanął! I to nawet wcześniej. Dziś obchodzimy święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. To jedno z najważniejszych świąt dorocznych związanych z kultem maryjnym. Ten dzień nieodłącznie kojarzony jest też z bocianami. Mówiło o tym dobrze znane na Podlasiu przysłowie: „Na Zwiastowanie bocian na gnieździe stanie”. Tych ptaków oczekiwano z wielką niecierpliwością, ponieważ zapowiadały nadejście wiosny.
W wierzeniach ludowych bociany uznawane były za ptaki święte
Nie można był ich zabić ani nawet niepokoić. Bocianie gniazdo miało zapewnić ochronę całej zagrodzie przed pożarem, gradem, uderzeniem pioruna, a nawet miało przynieść powodzenie i szczęście wszystkim domownikom. Dlatego też niektórzy gospodarze mocowali na dachach budynków gospodarczych brony, które miały ułatwić bocianom zakładanie gniazd. Powrót bocianów wraz z początkiem wiosny wiązał te ptaki z płodnością i odrodzeniem sił witalnych. Wyrazem tego było wierzenie mówiące o przynoszeniu noworodków właśnie przez bociany.
Na Podlasiu wróżono sobie o osobistym powodzeniu w ciągu roku na podstawie zachowania bocianów. Jeśli pierwszy raz na wiosnę dostrzeżono je w locie, to odczytywano to jako pomyślny znak. Wszystkie prace domowe i gospodarskie miały być wykonywane szybko, bez większego wysiłku. Z kolei bociany siedzące na gnieździe lub chodzące po łące zapowiadały konieczność włożenia większego wysiłku w wykonywane prace.
Busieł, busieł ma łapy
W okolicach Bielska Podlaskiego, Hajnówki i Narwi zachował się do dziś zwyczaj wypiekania obrzędowego ciasta zwanego busłowymi łapami, czyli bocianimi łapami. Miały one kształt cztero- bądź pięciopalczastych ptasich nóg. Ciasto, z którego wypiekano bocianie łapy – z uwagi na obowiązujący w tym dniu post – składało się z mąki i wody. Po wypieczeniu rozdawano je dzieciom, które przed ich zjedzeniem mówiły:
Busieł, busieł ma łapy,
Polubisz toj chaty,
Daj Boże, żeby na drugi rok dożdaty.
Część busłowych łap wkładano do gniazd bocianich, co miało je zachęcić do szybszego powrotu, a tym samym przyspieszyć nadejście wiosny.
W Husakach koło Bielska Podlaskiego gospodynie wkładały do ciasta monety. Dzieci, które je znalazły w trakcie jedzenia, miały być bogate.
Symbolikę busłowych łap należy wiąże się ze słowiańskim przekonaniem, wiążącym czynność „tupania”, czyli mocnego uderzania nogą w ziemię z jej przebudzeniem do życia. Wypiekanie busłowych łap było więc przejawem wiary w ich magiczną moc przyspieszania rozwoju wegetacji, jej pobudzenia, a tym samym zapewnienia urodzaju.
W Starym Masiewie koło Narewki gospodynie wychodziły wczesnym rankiem lub tuż po zachodzie słońca w pole ze wzrastającym zbożem i kruszyły tam ciasto z busłowych łap lub w kształcie narzędzi rolniczych, przysypując je następnie ziemią. Odmawiały modlitwę, po czym prosiły:
Daj Boże, żeby był urodzaj.
Oprócz busłowych łap wypiekano z ciasta tez narzędzia rolnicze – sochy, radła, brony, kosy i sierpy. Miały one zapewnić powodzenie w uprawie. Kobiety zjadając wypieki w kształcie sierpa miały nadzieję na szybkie i sprawne posługiwanie się nim w czasie żniw. Mężczyźni spożywający ciasto w kształcie narzędzi ornych, czy też kos mieli zapewnić sobie dostateczną siłę do pracy z nimi.
Wypiek bocianich łap, a zwłaszcza narzędzi rolniczych, można uważać za symboliczne rozpoczęcie nowego roku gospodarskiego, nowego cyklu prac rolniczych. W dniu Zwiastowania obserwowano też słońce, które – jak wierzono – miało skakać, drgać lub tez igrać.
Dawnej, podczas Zwiastowania, obowiązywał ścisły post – nie spożywano mięsa i nabiału. Nie wykonywano również żadnych prac domowych i polowych. Panny w tym dniu nie mogły nawet rozczesywać swoich włosów. Mówiło się, że w Zwiastowanie nawet ptaki nie wiją swoich gniazd. Złamanie zakazów groziło poważnymi konsekwencjami – nie tylko dla osób ich nieprzestrzegających, ale i dla całej społeczności wiejskiej. Dlatego też pilnowano, aby żaden gospodarz w czasie święta Zwiastowania nie orał, nie bronował, czy też nie siał zboża. Szczególnie orka wiązała się z wieloma nakazami i zakazami, które wynikały z przekonania o uśpieniu ziemi na czas zimy. Ta czynność, wykonana przedwcześnie, mogła więc przynieść same straty i szkody, raniąc przy tym ziemię.
W dniu Zwiastowania nie wchodzono do lasu, ponieważ miały wypełzać ze swych kryjówek w ziemi węże, które były wówczas szczególnie niebezpieczne. Nie można było też nic przynieść z lasu do domu, bo później mogły do tej zagrody przypełznąć żmije.
Pierwszy dzień wiosny na Podlasiu – galeria zdjęć
W Pentowie pojawiły się pierwsze bociany
Zdjęcia pierwszych bocianów
Red. Marta Śliwińska
Fot. Marta Śliwińska/Podlaskie24.pl
A. Gaweł, Rok obrzędowy na Podlasiu
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS