Motocykle – zastosowanie klucza dynamometrycznego

Gdy sam serwisujesz i naprawiasz motocykl, klucz dynamometryczny to must have. Dlaczego? Bo jeśli zbyt słabo dokręcisz śrubę, są spore szanse, że pod wpływem drgań po jakimś czasie się ona wykręci.

Z kolei użycie zbyt dużej siły jest gwarancją zerwania gwintu. Szczególnym przypadkiem, którym tym razem nie będziemy się zajmować, są szpilki silnika albo śruby korbowodowe, które podczas dokręcania z odpowiednim momentem ulegają kontrolowanym odkształceniom.

Jeszcze większa jazda zaczyna się, gdy wkręcasz śruby w elementy wykonane z tworzyw, na przykład podczas dokręcania silnika do karbonowej ramy BMW czy Ducati. Tu bez precyzyjnego klucza dynamometrycznego nie zabieraj się do pracy. Jeśli to zlekceważysz, to duże wydatki masz jak w banku.

Rodzaje kluczy dynamometrycznych

Dzisiaj na rynku są trzy podstawowe rodzaje kluczy dynamometrycznych:

1. Najprostsze, najtańsze i zarazem najmniej precyzyjne są klucze wychylne, które na długim ramieniu mają zamocowaną skalę ze wskazówką (jak ten na zdjęciu poniżej). Ich zaletą jest niska cena – ok. 50 zł za klucz o gigantycznym wręcz zakresie pomiaru od 0 do 500 Nm. Największa ich wada to to, że precyzja ich działania pozostawia wiele do życzenia.
2. O wiele dokładniejsze są tzw. klucze klikowe. W ich wnętrzu znajduje się sprężyna, która zapewnia precyzyjne ustawianie wartości momentu dokręcania pokrętłem znajdującym się w uchwycie. Gdy podczas dokręcania śruby przekroczysz ustaloną wartość, klucz zegnie się w przegubie, czemu będzie towarzyszyć charakterystyczne kliknięcie.
3. Najnowszym rozwiązaniem są elektroniczne klucze dynamometryczne, w których ustawioną wartość momentu odczytujesz na wyświetlaczu, a w momencie jej przekroczenia usłyszysz głośny i wyraźny dźwięk. Taki klucz potrafi zapisać w pamięci wartości ostatnich użytych momentów i wysłać te dane do komputera. Ich największe zalety to łatwość ustawień i duża precyzja działania.

Jaki klucz dynamometryczny wybrać?

Jeżeli nie prowadzisz warsztatu motocyklowego, bez wahania odpuść sobie profesjonalne, czyli najdroższe modele, które potrafią kosztować nawet ok. 1000 zł.

Nie kupuj też tych najtańszych, bo po co wydawać kasę na klucze, które działają tak sobie. Do zastosowań garażowych klucz dynamometryczny w cenie ok. 200 zł powinien w zupełności wystarczyć.

W czasie zakupu zwróć uwagę, czy w pudełku znajduje się certyfikat kalibracji i czy jego numer  jest zgodny z numerem seryjnym klucza wygrawerowanym na narzędziu.
Ważne: klucze dynamometryczne mają ściśle określony zakres działania. Np. w motocyklu najlepiej sprawdzi się klucz dynamometryczny o zakresie od 5 do 30 Nm. Dokręcisz nim większość śrub w swoim sprzęcie. Jeśli stwierdzisz, że taki klucz to dla ciebie za mało, kup drugi, o zakresie od 3 do 15 Nm. Zwykle będzie to klucz z końcówkami pozwalającymi użyć nasadek bądź bitów w rozmiarze 1/4 albo 3/8 cala.

Moment dokręcenia jest zależny m.in. od wielkości śruby oraz materiału, z jakiego jest ona wykonana. Gdzie szukać informacji o tym, z jaką maksymalną siłą powinieneś dokręcić śrubę? Znajdziesz je w instrukcji obsługi motocykla (zwykle są gdzieś na jej końcu) albo w tzw. serwisówce. Przybliżone wartości zebrane zostały w tabeli poniżej.

Motocykl

Elektroniczny klucz dynamometryczny to świetne rozwiązanie, gdy chcesz na bieżąco kontrolować wartość momentu.

Moment dokręcania śrub – gdzie szukać?

Niektóre firmy podchodzą do tego tematu bardzo poważnie. Np. w serwisówce Husqvarny Svartpilen 401 aż 11 stron poświęcono momentom dokręcania śrub. Nic w tym dziwnego, jeśli się wie, że zakres wartości zaczyna się od 0,8 (śruba zestawu wskaźników), a kończy na 120 Nm (nakrętka sprzęgła).

Jednostka momentu dokręcania to niutonometr (Nm).

Podstawowe momenty dokręcania śrub i nakrętek

Fot. Shutterstock

zobacz galerię