Mity wśród gwiazd: Gwiazdozbiór Koziorożca

Zdjęcie w tle: NASA/ESA

Gwiazdozbiór Koziorożca jest najmniejszą ze zodiakalnych konstelacji, a przy tym jedną z najbledszych. Mimo niewielkiej jasności jest jednym z najstarszych znanych gwiazdozbiorów. Podobnie jak w przypadku innych konstelacji związanych z Zodiakiem, Koziorożec został skatalogowany przez Ptolemeusza w II wieku n.e. Reprezentuje stworzenie będące połączeniem ryby i kozy.

Historia Koziorożca pochodzi od Babilończyków i Sumerów. Sumerowie znali tę konstelację jako rybę-kozę. Katalogi gwiazd babilońskich z 1000 roku p.n.e. wspominają tę konstelację również pod nazwą „koza ryba”.

W mitologii greckiej gwiazdozbiór Koziorożca został przypisany do boga przyrody, Pana. Pan był synem nimfy Dryope oraz boga Hermesa. Urodził się z nogami i rogami kozła; na ten widok jego matka uciekła, jak też wszyscy ludzie, którzy go ujrzeli. Pomimo tego Pan bardzo lubił ludzi i był dla nich życzliwy.

Podczas wojny pomiędzy bogami olimpijskimi a Tytanami Pan ostrzegł olimpijczyków o zbliżaniu się Tyfona, którego wysłała przeciw nim Gaja. Bogowie przyjęli różne postacie, by uciec przed potworem. Pan wskoczył do wody i próbował zmienić się w rybę. Niestety jego przeistoczenie nie udało się całkowicie i został w połowie kozłem, a w połowie rybą. Kiedy z powrotem wdrapał się na brzeg, okazało się, że Tyfon rozszarpał Zeusa. Aby przestraszyć potwora, Pan zaczął krzyczeć. W tym czasie Hermes zdołał pozbierać wszystkie członki Zeusa. Pan i Hermes połączyli je, dzięki czemu Zeus mógł ponownie podjąć walkę z potworem. Ostatecznie Zeus pokonał potwora, rzucając pioruny, i pogrzebał go żywcem. Pan został umieszczony na niebie przez Zeusa w podziękowaniu za jego kilkukrotne przybycie na ratunek.

W innej opowieści Koziorożec jest identyfikowany jako Amaltea, koza, która karmiła Zeusa, gdy był jeszcze niemowlęciem i ukrywał się przed swoim ojcem, Kronosem. Kronos pożarł swoje pozostałe dzieci, wszystkich przyszłych bogów i boginie, z powodu proroctwa, które mówiło, że zostanie obalony przez jednego z nich.

Około 20 gwiazd tworzy wzór Koziorożca. Najjaśniejsze z nich tworzą duży trójkąt, którego wierzchołki wyznaczają gwiazdy Alfa, Omega i Delta. Alfa Capricorni składa się z nadolbrzyma o jasności 4,4 mag i o nazwie Algedi – „kozioł” – oraz olbrzyma o jasności 3,8 mag. W rzeczywistości obie gwiazdy nie są związane ze sobą fizycznie. Beta Capricorni (nazywana Dabih, czyli „rzeźnik”) to gwiazda podwójna: jaśniejsza i mniejsza świeci z jasnością 3,4 mag, a słabsza i większa 6,2 mag. Deneb Algedi, najjaśniejsza gwiazda w konstelacji, oznaczająca „ogon kozła”, to układ wielokrotny gwiazd.

Koziorożca znajdziemy na półkuli południowej, sąsiadują z nim gwiazdozbiory takie, jak Wodnik, Orzeł, Strzelec, Mikroskop oraz Ryba Południowa. Kształtem gwiazdozbiór Koziorożca nie bardzo przypomina mityczne zwierzę. By umieć go odnaleźć na nieboskłonie, trzeba poszukać „rogów” Koziorożca, do których prowadzi linia przecinająca Wegę w Lutni i Altaira w Orle.

Koziorożec nie zawiera wielu łatwo dostrzegalnych obiektów głębokiego nieba. Obserwatorzy z dobrymi teleskopami mogą w granicach konstelacji zaobserwować kilka bardzo odległych galaktyk. W naszej własnej galaktyce Koziorożec posiada gromadę kulistą M30. Gromad, oddalona o około 25 tysięcy lat świetlnych, jest widoczna przez lornetkę.

Warto zwrócić uwagę na rój meteorów związanych z gwiazdozbiorem, Kaprikornidy. Rój aktywny jest od 3 lipca do 15 sierpnia. Maksimum roju przypada na 30 lipca, jego aktywność jest średnia, obfitość roju wynosi 5 meteorów/h, a prędkość meteorów z roju wynosi 23 km/s.

Z tą konstelacją powiązane jest także przesilenie zimowe. Równoleżnik, na którym Słońce znajduje w zenicie w momencie przesilenia, nazywany jest zwrotnikiem Koziorożca. Nazwa ta wynika z faktu, że właśnie w tym gwiazdozbiorze znajdowało się Słońce w momencie przesilenia około 2000 lat temu. W dzisiejszych czasach, na skutek precesji, w chwili przesilenia zimowego Słońce znajduje się w obrębie gwiazdozbioru Strzelca.

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ