Miej oko na skórę

W Europie obserwujemy duże zróżnicowanie w raportowanych współczynnikach zachorowalności na czerniaka pomiędzy poszczególnymi państwami, również między tymi sąsiadującymi, o podobnych warunkach klimatycznych i podobnej charakterystyce typu skóry mieszkańców. W Polsce, w 2020 roku odnotowano 3 700¹ nowych zachorowań z powodu czerniaka, natomiast w Niemczech (przy 2,2 razy większej liczbie ludności) w tym samym czasie ponad 31 000². Jednocześnie prawie połowa¹ chorych na czerniaka w Polsce umiera w ciągu roku w porównaniu do 10% u naszych zachodnich sąsiadów.²
 
Z badań ARC Rynek i Opinia³ wynika, że aż 87 proc. respondentów przyznaje, że opala się w czasie, kiedy słońce świeci najintensywniej. Rzadko zasłaniamy odkryte części ciała podczas aktywności na słońcu. Ponad 60 proc. biorących udział w badaniu Polaków nie stosuje kremów z filtrem, ani w trakcie przemieszczania się do pracy, szkoły czy sklepu, ani spędzając czas na balkonie czy tarasie. Co prawda większość badanych zetknęła się z pojęciem czerniaka, jednak 1/5 ankietowanych uważa, że jest on łagodną postacią raka. Dodatkowo ponad połowa (57%) nigdy nie udała się do lekarza, aby sprawdzić podejrzanie wyglądający pieprzyk, narośl czy znamię.

Ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta wraz z wiekiem⁴, a wczesne wykrycie pozwala na jego wyleczenie⁵. Wciąż wiedza o chorobie i profilaktyce wśród Polaków nie jest satysfakcjonująca. Dlatego też z okazji Światowego Tygodnia Świadomości Czerniaka wystartowała kampania edukacyjna „Miej oko na skórę”, która ma za zadanie podkreślić konieczność odpowiedzialnego korzystania ze słońca oraz regularnej kontroli znamion na skórze.

Co to jest czerniak i jakie są czynniki ryzyka?

Czerniak to rodzaj złośliwego nowotworu skóry, który bywa bardzo agresywny. Powstaje z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną. Melanina powoduje, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem UV – czyli słońcem lub światłem stosowanym w solarium. Choroba pojawia się najczęściej na skórze nóg – z przodu i z tyłu, na plecach i karku, czy też na skórze głowy, między włosami. Może również wystąpić w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej.⁶

Do najczęstszych czynników, które wpływają na rozwój czerniaka, zaliczamy przede wszystkim długotrwałą i powtarzającą się ekspozycję na promienie słoneczne, jasną karnację, piegi, dużą liczbę znamion czy wiek. Nie bez znaczenia będzie również to czy w rodzinie pojawiły się przypadki czerniaka.⁴ Należy jednak pamiętać, że nie każda zmiana skórna oznacza nowotwór.⁷Czerniak stanowi tylko 4% wszystkich nowotworów skóry, bywa jednak wyjątkowo złośliwy.⁸ Wcześnie wykryty jest wyleczalny.⁵
 

Jak rozpoznać czerniaka?

Czerniak to jeden z najprostszych do wykrycia nowotworów, gdyż rozwija się najczęściej na powierzchni skóry. W jego diagnostyce kluczową rolę odgrywa samokontrola.⁹ Dlatego niezwykle ważne jest, aby regularne sprawdzać istniejące lub nowo powstałe znamiona na całym ciele, zwłaszcza w mniej dostępnych miejscach jak za uszami czy na głowie. Każdy pieprzyk czy narośl, które budzą niepokój lub zmieniają się w czasie, należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem – rodzinnym lub dermatologiem.

– Samokontrola ma kluczowe znaczenie w diagnozowaniu czerniaka. Im szybciej tym lepiej. Na wczesnym etapie wzrostu wystarczy tylko drobny zabieg chirurgiczny usunięcia znamienia. Jeśli wystąpią jednak przerzuty – mamy w Polce wiele różnych możliwości nowoczesnego leczenia. – mówi dr n. med. Janusz Rolski, specjalista onkologii klinicznej, radioterapeuta z Podkarpackiego Centrum Onkologii w Rzeszowie.

Jak wygląda wizyta u lekarza?¹⁰

Podczas wizyty należy pokazać lekarzowi znamię, które nas niepokoi. Powinien on obejrzeć dokładnie całą skórę i zapytać o kilka kwestii – np. Jak dawno pojawiło się znamię? Czy któreś ze znamion zmieniło się ostatnio? Czy ktoś w rodzinie chorował kiedyś na czerniaka? Następnie lekarz obejrzy zmiany na skórze za pomocą dermoskopu, które pozwoli lepiej się przyjrzeć zmianom na skórze. Urządzenie pozwala powiększyć zmianę,a ponadto wyposażone jest we własne źródło światła, co umożliwia dokładną ocenę cech samej podejrzanej zmiany. Badanie to trwa kilka minut – jest bezinwazyjne i bezbolesne.

Następnie lekarz oceni czy zmiany na skórze budzą obawy. Jeśli tak, powie w jakiej placówce można je usunąć i zrobić badanie histopatologiczne wyciętego materiału. Wyniki badania pozwolą ustalić, czy zmiana ma postać łagodną, czy jest to czerniak lub inny nowotwór skóry. Usunięcie znamienia wykonywane jest przy znieczuleniu miejscowym i trwa kilkanaście minut.

Podczas wizyty warto zapytać sięo dalsze zalecenia, jeśli cokolwiek jest dla nas niezrozumiałe nie bójmy się dopytać o wyjaśnienie. Możemy również poprosić, aby lekarz pokazał nam jak prawidłowo oglądać znamiona i na co zwrócić szczególną uwagę.

– Badania dermatoskopowe mają kluczowe znaczenie w rozpoznawaniu zmian na naszej skórze. Jeśli mamy do tego predyspozycje – np. jasną cerę czy skłonność do pojawiania się znamion lub nasza praca wiąże się z długim przebywaniem na słońcu – należy powtarzać badanie co roku. To pozwoli w porę zareagować i zapobiec dalszemu rozwojowi choroby.– dodaje dr n. med. Janusz Rolski.

Jak się chronić przed czerniakiem?

– Lato to najtrudniejszy czas dla naszej skóry, która jest narażona na szkodliwe działanie promieni słonecznych. Pamiętajmy, aby wychodząc z domu zakryć wrażliwe miejsca lub posmarować kremem z filtrem. Jeśli możemy unikajmy przebywania w ostrym słońcu w godzinach 11:00-16:00.– zwraca uwagędr n. med. Janusz Rolski.

Referencje:
¹ Globocan 2020, International Agency for Research on Cancer, WHO, Dokumentdostępny na stroniehttps://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/616-poland-fact-sheets.pdf,Dostęp: 7.06.2021
² Globocan 2020, International Agency for Research on Cancer, WHO, Dokumentdostępny na stroniehttps://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/276-germany-fact-sheets.pdf,Dostęp: 7.06.2021
³ „Badanie Świadomości Czerniaka”, ARC Rynek i Opinia na zlecenie Akademia Czerniaka i Novartis, maj 2020.
⁴ akademiaczerniaka.pl „Jak rozwija się czerniak skóry – czynniki ryzyka”; Artykuł dostępny na stronie https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/jak-rozwija-sie-czerniak-skory-czynniki-ryzyka; Dostęp: 7.06.2021
⁵ rynekzdrowia.pl „Prof. Piotr Rutkowski: wcześnie zdiagnozowany czerniak jest w pełni wyleczalny”; Informacja z dn. 16.05.2013; https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Onkologia/Prof-Piotr-Rutkowski-wczesnie-zdiagnozowany-czerniak-jest-w-pelni-wyleczalny,130576,1013.html; Dostęp: 7.06.2021
⁶akademiaczerniaka.pl „Czerniak- co to jest? Przyczyny czerniaka”; Artykuł dostępny na stronie https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/czerniak-co-to-jest; Dostęp: 7.06.2021
⁷ akademiaczerniaka.pl „Czerniak – nowotwór złośliwy skóry”; Artykuł dostępny na stronie https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/czerniak-nowotwor-zlosliwy-skory; Dostęp: 7.06.2021
⁸ Miller, A. J., &Mihm, M. C. (2006). Melanoma. New England Journal of Medicine, 355(1), 51–65. doi:10.1056/nejmra052166
⁹ sarcoma.pl „Profilaktyka, objawy i diagnoza”; Artykuł dostępny na stronie https://www.sarcoma.pl/raki-skory/profilaktyka-objawy-i-diagnoza/; Dostęp: 8.06.2021
¹⁰ akademiaczerniaka.pl. „Jak przygotować się do wizyty u lekarza?” Artykuł dostępny na stronie: https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/podejrzane-znamie-co-robic/jak-przygotowac-sie-do-wizyty-u-lekarza. Dostęp: 28 maja 2021 r.

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ