Lilie już w starożytności uważane były za kwiaty szlachetne, a nawet boskie. Pierwszy znany nam rysunek lilii pochodzi z 1500 r p.n.e. i został odnaleziony na Krecie. Wedle mitologii greckiej biała lilia powstała z mleka Hery, żony Zeusa, i stała się symbolem czystości i nieskalania. Ale ta nieskalana niewinność przeszkadzała już rzymskiej bogini Wenus, która z zazdrości sprawiła, że kwiatom lilii wyrosły długie prątki – aby nie były tak doskonałe.
- Lilie – wymagania glebowe
- Uprawa i sadzenie lilii
- Podlewanie i nawożenie lilii
- Rozmnażanie lilii
- Ochrona lilii
- Zastosowanie lilii
Symbolika lilii przenika wskroś kultur i religii – delikatne kwiaty wielbili zarówno poganie, jak i chrześcijanie, upatrując w nich źródła płodności, dobrobytu, niewinności i cnotliwości. Do dziś zresztą w kościele lilie są tradycyjnym kwiatem wielkanocnym, używanym do zdobienia wnętrza świątyni.
Łącznie znamy ponad 80 gatunków lilii, pochodzących głównie z półkuli północnej – przede wszystkim z Azji, ale także Europy i Ameryki Północnej. Botanicy dzielą je na siedem głównych grup, pośród których najliczniejszą stanowią mieszańce azjatyckie – stosunkowo mało wymagające lilie ogrodowe o niezwykle szerokiej palecie barw, polecane zwłaszcza początkującym ogrodnikom. Dalej wyróżniamy również bardzo wrażliwe mieszańce orientalne o niezwykle wykwintnych kwiatach, najczęściej białych i różowych; mieszańce trąbkowe o wydłużonych kielichach, mieszańce amerykańskie, szybko rosnące i najczęściej żółte lub pomarańczowe; mieszańce longiflorum, także o trąbkowej budowie, polecane jedynie do uprawy doniczkowej lub szklarniowej; stosunkowo rzadko spotykane mieszańce candidum – śnieżnobiałej lilii oraz mieszańce martagon o małych, turbanowatych kwiatach na długich łodygach.
To tylko podstawowy podział, bo nawet mieszańce wciąż krzyżowane są dalej, dając coraz to nowe odmiany i kultywary o zachwycających kształtach, kolorach i deseniach. Łatwo zrozumieć, że uprawa lilii szybko staje się wciągająca i trudno poprzestać na kilku cebulkach…
Lilie – wymagania glebowe
Lilie to kwiaty cebulowe, które do prawidłowego rozwoju potrzebują żyznej i łatwo przepuszczalnej gleby – to warunek absolutnie konieczny. Aby cebula nie gniła i nie wysychała, stanowisko powinno być zawsze wilgotne, ale nigdy nie zalegające wodą
– drenaż lub wyższe umieszczenie pozwolą jej nadmiarowi swobodnie
odpływać. Jeśli chodzi o kwaśność podłoża, ogólna zasada zaleca pH
w granicach 5,5 – 6,6, a więc odczyn lekko kwaśny. Odmiany candidum i
martagon lepiej czują się w podłożu obojętnym, od 6,5 do 7,0 pH, zaś
lilie amerykańskie i japońskie, sadzić warto w bardziej kwaśnej glebie,
ok. 4 pH. Wybierać należy również stanowiska nasłonecznione, idealnie lekko nachylone i dalekie od rabat warzywnych – sąsiedztwo fasoli, ogórków i innych roślin cebulowych stwarza zagrożenie zarażenia patogenami.
Uprawa i sadzenie lilii
Lilie sadzi się tradycyjnie na jesień, we wrześniu lub na początku października, ale odmiany późno kwitnące poleca sadzić się już kwietniu lub pierwszej połowie maja. Cebule należy przy tym wybierać bardzo starannie, najlepiej ze sklepu ogrodniczego oferującego je na sztuki – nie mogą być pomarszczone, przesuszone, nadgniłe lub pleśniejące.
Zagon pod lilie warto przygotować nawet 2 tygodnie wcześniej, aby ziemia dobrze się uleżała. Ważne, aby w dzień sadzenia nie padało – cebule powinny być wkładane do ziemi suche. Porządnie odchwaszczoną glebę spulchniamy i mieszamy z kompostem. Dla każdej cebulki wykopujemy jamę o głębokości 3 razy większej niż wysokość cebulki (ok. 10-15 cm), delikatnie umieszczamy cebulę wewnątrz, korzonkami do dołu, i zasypujemy całość ziemią, aż do równego poziomu. Wyjątkiem jest biała lilia candidum, którą sadzi się płytko, na głębokości ok. 3-4 cm. Odległość pomiędzy poszczególnymi cebulami powinna wynosić od 30 cm do 50 cm, dla odmian rosnących nieco szerzej. Posadzone cebule należy obsypać ściółką – torfem, korą lub słomą i utrzymywać ją aż do końca okresu wegetacji.
Lilie można też sadzić w doniczkach, przy czym idealnie nadają się do tego odmiany niskie i ciepłolubne, takie jak lilie orientalne. Donica musi wszak mieć głębokość minimum 40 cm i być wyposażona w drenaż, a wypełnić ją należy podłożem uniwersalnym z dodatkiem piasku i ewentualnie nawozu typu Azfoska. W jednej donicy sadzić można nawet 3-5 cebul, co da piękną, wielokwiatową kompozycję.
Przekwitnięte kwiaty, pędy i liście należy po zakończonej wegetacji usunąć. Liliom dobrze robi okresowe wykopywanie co 2-3 lata i zmiana stanowiska – cebule należy we wrześniu wykopać i od razu przesadzić w inne miejsce.
Podlewanie i nawożenie lilii
Lilie są dość kapryśne, jeśli chodzi o wodę – potrzebują stałej wilgoci, ale nie znoszą podlewania. Zwłaszcza wiosną i latem należy więc dbać pieczołowicie o nawadnianie
gleby wokół, unikając zalewania cebulek. Gdy kwiat przekwitnie
tolerancja na lekką suchość rośnie, ale i tak warto dbać o wilgotność zagonu.
Nawożenie
jest konieczne – nawozem azotowym minimum dwa razy przed rozkwitnięciem
oraz co 10 dni w okresie kwitnienia wieloskładnikowym nawozem mineralnym. Alternatywą dla nawożenia może być przymieszanie do podłoża kompostu, który jest bezpieczniejszy i daje wspaniałe rezultaty.
Rozmnażanie lilii
Jak większość roślin cebulowych, lilie rozmnażają się przez cebulki przybyszowe, naturalnie przyrastające wokół zasadzonej cebuli. Podczas jesiennego wykopywania i przesadzania i można cebulki-córki delikatnie oddzielić od matki. Co ciekawe, niektóre gatunki lilii, np. L. lancifolium, wytwarzają również cebulki powietrzne w kątach liści, które zbiera się pod koniec lata. Oba rodzaje cebulek umieścić należy w wilgotnym podłożu w donicy i przysypać żwirem, a zasadzić je można dopiero w kolejnym roku. Donice z cebulami należy przechowywać najpierw przez ok. 2 miesiące w ciepłym pomieszczeniu, a potem przenieść na zimę do chłodu.
Ochrona lilii
Jak na prawdziwe ogrodowe damy przystało, lilie potrafią przysparzać swym opiekunom wielu zmartwień. I choć najbardziej popularne mieszańce azjatyckie zwykle dość dobrze znoszą mrozy, nie lubią jednak bezśnieżnych zim o bardzo niskich temperaturach powietrza. Z tego względu poleca się wszystkie pozostawiane w gruncie lilię okryć na zimę liśćmi, trocinami lub skoszoną trawą, nie wcześniej jednak, niż gdy nadejdą pierwsze przymrozki. Na wiosnę, gdy temperatura na stałe utrzymuje się powyżej 0 stopni C, ochronę starannie usuwamy.
Kolejnym wrogiem lilii są chwasty, z którymi należy walczyć sumiennie, ale tylko za pomocą żmudnej techniki manualnej. Aby ograniczyć pojawianie się niechcianych sąsiadów można lilie obsypać wokół grubszą warstwą kory lub obsadzić niskimi roślinami okrywowymi o płytkich korzeniach.
Nie brakuje również chorób, które doskwierają eleganckim liliom – do najczęściej spotykanych należy szara pleśń, będąca najczęściej wynikiem nadmiernej wilgotności podłoża. Wskazują na nią brązowe plamy oraz szary nalot, aby uratować kwiaty należy opryskać je specjalnym fungicydem. Znacznie gorzej rokujące są choroby wirusowe, które hamują wzrost kwiatów i deformują liście, ale niestety nie znamy na nie lekarstwa – dotknięte problemem cebulki należy bezzwłocznie wykopać i spalić.
Zastosowanie lilii
Choć lilie samym swoim wyglądem aż proszą się o celebrację i ekspozycję w celach dekoracyjnych, tak naprawdę od wieków stosowano je jako rośliny lecznicze, a nawet jadalne! W Azji cebulki lilii wykorzystywano jako balsam na wrzody i zapalenia skóry, a w Ameryce Północnej jako panaceum na rany, opuchliznę i ukąszenia węży! W Chinach, starożytnej Grecji i Rzymie cebulki lilii spożywano również jak ziemniaki. Nawet w dzisiejszym ziołolecznictwie lilię złotogłów wykorzystuje się do sporządzania maseczek do twarzy, a także odwarów na rany i oparzenia.
Większości z nas naturalnie zależy bardziej na urodzie niezwykłych kielichów, które nie tylko wspaniale ożywiają rabaty ogrodowe, ale także zachwycają w donicach na tarasach i balkonach. Lilie można przy tym ścinać jako kwiaty do wazonu – idealnie jest robić to wczesnym rankiem lub wieczorem i od razu wstawić kwiaty do wody. Wodę trzeba codziennie wymieniać, a pędy przycinać.
Obok róż, piwonii i hortensji, lilie są ogrodową arystokracją, którą warto ozdobić nawet małe ogródki. Kwiaty są bowiem tak szlachetne i wyjątkowe, że nie potrzeba ich sadzić w wielkich skupiskach – pięknie prezentują się nawet pojedynczo. Wśród odmian bardzo popularnych w polskich ogrodach są lilia królewska – biała z żółtym wnętrzem, lilia tygrysia – pomarańczowa i wesoło nakrapiana, żółta lilia Henry’ego z długimi wyrostkami, różowawa lilia złotogłów z pięknie zawiniętym płatkami oraz lilia japońska, bardzo wysoka i pachnąca, ale wymagająca szczególnej ochrony przed mrozem. Ogromną popularnością cieszą się również orienpety, czyli lilie drzewiaste osiągające nawet 2,5 metra wysokości i produkujące nawet 50 kwiatów na jednej roślinie!
Jak widać, królestwo lilii to fascynująca sfera ogrodnictwa, która może zamienić każdą przydomową posesję w egzotyczną oazę, tchnącą dziesiątkami kolorów. Im większa uprawa, tym doskonalszy klimat soczystej egzotyki i lepsze możliwości stałego pozyskiwania kwiatów ciętych – na ozdoby do wnętrz czy podarunkowe bukiety. Dzięki rozmnażaniu przez cebulki domową uprawę można zaś stale poszerzać bez niepotrzebnych inwestycji!
Bibliografia
- “https://www.care2.com/greenliving/a-brief-history-of-lilies.html”; data dostępu: 2018-05-16
- “https://www.almanac.com/plant/lilies”; data dostępu: 2018-05-16
- “https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/bulbs/lily/planting-lilies-in-containers.htm”; data dostępu: 2018-05-16
- “https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/bulbs/lily/how-to-grow-lilies.htm”; data dostępu: 2018-05-16
- “https://www.gardendesign.com/flowers/lilies.html”; data dostępu: 2018-05-16
Zgłoś naruszenie/Błąd
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS