Rygorystyczne przepisy dotyczące sprzedaży polskiej sztuki za granicę wymagają liberalizacji.
Ministerstwo Kultury wydało ostatnio kilkanaście decyzji dotyczących legalnego wywozu z kraju na stałe polskich powojennych dzieł sztuki. To obszerne dokumenty. Wydano 11 zezwoleń. W pięciu przypadkach odmówiono zgody na wywóz.
Istnieje poważne niebezpieczeństwo, że eksperci piszący opinie dla resortu kultury mogą nieświadomie ulegać doraźnej atmosferze politycznej
Warto sprawdzić: Niedługo Polska zniknie z mapy świata sztuki
Strata czy zysk dla polskiej kultury
Treść uzasadnień jest zapowiedzią polityki państwa w tym zakresie. Lektura dokumentów pozwala prognozować, na ile możliwy będzie międzynarodowy handel polską powojenną sztuką w 2021 roku.
Nigdy dotąd resort nie wydał w tej dziedzinie tylu decyzji naraz. Dokumenty zapewne będą podstawą do przygotowania nowej ustawy regulującej rynek.
Pozwolono mi zapoznać się z decyzjami ministerstwa. Usunięto z nich nazwiska wnioskodawców. Decyzje dotyczą powstałych po 1945 roku dzieł malarki Erny Rosenstein (1913–2004). W dokumentach streszczono lub zacytowano opinie rzeczoznawców na temat zasadności wywozu.
Dokonam krótkiej analizy typowej odmownej decyzji. Zawarty w niej schemat myślenia powtarza się w pozostałych dokumentach. Powtarzać się będzie w decyzjach wydawanych w przyszłości.
Nigdy dotąd resort nie wydał w tej dziedzinie tylu decyzji naraz
Na przykład obraz z 1967 roku pt. „Golgota” ma cztery opinie rzeczoznawców. Anna Saciuk-Gąsowska i dr Paweł Polit z Muzeum Sztuki w Łodzi orzekli, że wywóz obrazu „nie spowoduje znaczącego uszczerbku dla polskiego dziedzictwa narodowego”. Natomiast prof. Dariusz Markowski z uniwersytetu w Toruniu ocenił, że wywóz obrazu na stałe stanowiłby stratę dla kultury polskiej.
Warto sprawdzić: Można dobrze zarobić na tropieniu polskich obrazów
Zabytkowa książka w unikatowej oprawie nie mogłaby legalnie wyjechać w świat. Fot Lamus Antykwariaty Warszawskie
Z kolei historyczka sztuki Irena Bal orzekła, że obraz przedstawia symbolikę nigdy już niepowtórzoną w dorobku malarki. Przez to wywóz „spowoduje znaczące uszczuplenie naszej wiedzy o twórczości malarki”.
Tu od razu będę polemizował. Jeśli obraz jest wyjątkowy, to wystarczy zrobić dokumentację, która posłuży przyszłym ewentualnym analizom. Jeśli obraz naprawdę jest unikatem, to niech w świecie godnie reprezentuje polską kulturę!
Czwartą opinię napisał prawnik prof. Wojciech Szafrański z Uniwersytetu w Poznaniu. Zawiera ona bogatą analizę. Szafrański jest za udzieleniem zgody na stały wywóz.
Eksport poloników praktycznie nie istnieje. Po 1989 roku krajowy rynek sztuki oparty jest głównie na rabunkowym imporcie poloników ze świata.
Ile warte jest dzieło
Zwrócę uwagę na ważny aspekt finansowy sprawy. Ten sam obraz ma radykalnie różną wycenę! Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków wycenił obraz na 55 tys. zł. Prof. Dariusz Markowski na 100 tys. zł. Natomiast prof. W. Szafrański określił wartość na 330 tys. zł. Do kwestii trafnych wycen wrócę poniżej.
Dziś urzędowej zgody na wywóz stały wymaga wiele obrazów powojennych klasyków sztuki.
Ustawa stanowi, że bez zgody władz można legalnie wywieźć z Polski obraz, który nie jest starszy niż 50 lat i kosztuje do 40 tys. zł.
Jeśli zastosujemy schemat myślenia ten sam co przy ocenie obrazu „Golgota”, to nie dostanie zgody na wywóz pochodzący z importu obraz Fangora ostatnio rekordowo sprzedany za 7,3 mln złotych. W ciągu trzech lat od chwili importu obraz można wywieźć z kraju. Czy po upływie tego czasu importowane obrazy artysty dostaną zgodę na wywóz stały?
Obraz Fangora z 1948 roku prawdopodobnie nie dostałby zgody na wywóz stały z kraju. Fot. Polswiss ART
Kiedyś Fangor stanie się malarzem cenionym w świecie, ale wszystkie jego obrazy będą w Polsce. Czy władze zgodzą się wtedy na wywóz np. reprodukowanego tu dzieła z 1948 roku? W myśl stosowanych obecnie kryteriów obraz można uznać za wyjątkowy w dorobku malarza. Z powodu rygorystycznych kryteriów wywozowych Fangor może pozostać malarzem o znaczeniu tylko lokalnym.
Warto sprawdzić: Polskie dzieła rosną w siłę. W Londynie padł rekord cenowy
Czy według obecnych kryteriów światowe muzeum mogłoby kupić przedwojenną fotografię Karola Hillera? Prace Hillera osiągają rekordowe ceny na aukcjach. Czy rzeczoznawcy zgodziliby się na wywóz książki Stefana Żeromskiego w unikatowej oprawie introligatorskiej Franciszka J. Radziszewskiego?
Uznaniowa blokada eksportu
Istnieje poważne niebezpieczeństwo, że eksperci piszący opinie dla resortu kultury mogą nieświadomie ulegać doraźnej atmosferze politycznej.
Gdyby politycy byli otwarci na skuteczne propagowanie polskiej sztuki w świecie, to rzeczoznawcy byliby również liberalni, otwarci na świat.
O zgodzie na wywóz ostatecznie decyduje ministerstwo. W przypadku obrazu „Golgota” mamy remis, dwie opinie są za wydaniem zezwolenia na wywóz i dwie przeciw. Ministerstwo zdecydowało, że obraz nie wyjedzie z kraju. Czy ktoś oprócz mnie próbuje zmieniać politykę administracji państwowej w tym zakresie? Brak jest publicznej fachowej dyskusji na ten temat.
W październiku 2020 na pieniadze.rp.pl proponowałem, żeby cenowa granica zezwalająca na swobodny wywóz powojennej polskiej sztuki wynosiła równowartość 150 tys. euro. To wykluczy uznaniowość wydawanych decyzji. Promocja polskiej sztuki w świecie stanie się możliwa.
Terminy wydawania decyzji przez resort utrudniają handel.
W renomowanej nowojorskiej galerii planowano sprzedażną wystawę prac Erny Rosenstein. Wniosek o pozwolenie na stały wywóz pochodzi z kwietnia 2019 roku. Odpowiedź resortu datowana jest na listopad 2020 roku. Czy … czytaj dalej
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS