Wojna polsko – bolszewicka w 1920 roku zmobilizowała prawie całe społeczeństwo do walki o zagrożoną niepodległość. Do boju z bolszewikami stanęli również ochotnicy z Kutna, w tym harcerze i uczniowie z kutnowskich szkół..
Rozkaz do harcerzy kutnowskich, Tygodnik Kutnowski 1920 r.
W związku z ofensywą bolszewicką, latem 1920 roku wojska polskie musiały przejść do działań obronnych. W dniu 1 lipca Sejm powołał Radę Obrony Państwa (dalej: ROP) na czele z Józefem Piłsudskim. Naczelnik Państwa wystąpił z apelem do obywateli o pomoc dla wojska. ROP była organem o charakterze centralnym, w terenie działania lokalnych społeczności na rzecz wojska i obronności państwa podlegały komitetom powiatowym.
Odezwa Rady Powiatowej w sprawie Armii Ochotniczej, tygodnik kutnowski 1920 r.
W dniu 7 lipca na zebraniu inteligencji w Kutnie podjęto decyzję o utworzeniu Powiatowej Rady Obrony Państwa. W uchwalonej wówczas rezolucji do Rady Ministrów domagano się: „rewizji wszystkich związków i partii komunistycznych w pierwszym rzędzie Bundu”. 8 lipca 1920 roku Kazimierz Sosnkowski (Minister Spraw Wojskowych) wydał rozkaz o utworzeniu z dniem 7 lipca 1920 roku Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej i mianowaniu gen. broni Józefa Hallera dowódcą Armii Ochotniczej.
Równocześnie utworzony został Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa na czele z gen. J. Hallerem. Komitet mianował pełnomocników wojewódzkich i powiatowych, którzy mieli zająć się sprawami obrony państwa. W Kutnie pełnomocnikiem powiatowym został dr A. Troczewski. Biuro komitetu mieściło się w lokalu PMS przy ul. Toruńskiej 136. Obywatelski Komitet Obrony Państwa organizował liczne zebrania i wiece propagujące: „Pożyczkę Odrodzenia”, werbunek do wojska (ochotników wcielano do 37 pp).
Plakat z okresu wojny polsko – bolszewickiej, fot. domena publiczna
Już 11 lipca 1920 roku przez Kutno przemaszerował pochód z udziałem ochotników chcących walczyć z bolszewikami. Na plakatach pojawiły się napisy „Z nami na wroga”, „Kto w Boga wierzy bij w bolszewika”. Z balkonu ratusza przemawiali posłowie: W. Staniszkis i T. Wojda oraz robotnik A. Podlasiak. Mówcy zachęcali młodzież do obrony ojczyzny. Dzień później Rada Miejska w Kutnie podjęła uchwałę wzywającą mieszkańców Kutna do wstępowania do Armii Ochotniczej pod dowództwem gen. J. Hallera.
Jako jedni z pierwszych do służby w Armii Ochotniczej zgłosili się nauczyciele i młodzież (uczniowie i harcerze) Szkoły Rolniczej w Mieczysławowie. Wspólnie z uczniami Szkoły Handlowej w Kutnie zostali wcieleni do Batalionu Zapasowego 37 pp pod dowództwem mjr. Albina Skroczyńskiego. Po weryfikacji przyjęto 42 uczniów.
Harcerze kutnowscy w kompanii szturmowej 37 pp przed wyruszeniem na front, fot ze zbiorów MR.
Z inicjatywą utworzenia Kompanii Ochotniczej w gimnazjum im. J. H. Dąbrowskiego wystąpili już w końcu czerwca 1920 roku dwaj uczniowie – harcerze J. Suliński i W. Pogorzelski. Do kompanii zgłosiło się 150 uczniów, których wcielono do Batalionu Zapasowego 37 pp.
Na terenie Kutna i powiatu ożywioną akcję werbunkową prowadził Kutnowski Oddział Propagandy Inspektoratu Generalnego Armii Ochotniczej, który tylko w jednym tygodniu sierpnia 1920 r. oplakatował 30 wsi, urządził 4 wiece, na których zebrani postanowili się opodatkować na rzecz obrony państwa. Ogółem udało się zwerbować do wojska 410 ochotników.
Plakat wzywający mieszkańców Kutna do wstępowania w szeregi Armii Ochotniczej, Tygodnik Kutnowski 1920 r.
14 lipca 1920 roku, po powrocie z obozu wędrownego na Pomorzu, komendant kutnowskiego hufca Stefan Woyczyński wydał rozkaz do harcerzy, w którym pod groźbą stanowczych konsekwencji, powoływał harcerzy i harcerki (w zależności od wieku), do odpowiedniej służby wojskowej: od 17 lat wzwyż do służby frontowej (70 osób), 16-letni do służby wartowniczej (10 osób), 15-letni do służby kancelaryjnej (22 osoby), 14-letni do służby gońców (10 osób) i rezerwy gońców (30 osób). Dziewczęta – harcerki powołane zostały do służby sanitarnej (15 osób) i służby kancelaryjnej (20 osób).
Dowództwo oddziału ochotników objęli: profesor Stefan Woyczyński – komendant Hufca ZHP i Wacław Sobczyk – drużynowy Drużyny Harcerskiej im. T. Rejtana.
Uroczyste pożegnanie żołnierzy ochotników odbyło się 8 sierpnia na Nowym rynku. Z balkonu ratusza miejskiego przyozdobionego Białym Orłem przemawiał mjr Albin Skroczyński, po nim głos zabrali: S. Woyczyński, burmistrz T. Klepa, dyrektor gimnazjum K. Kostro oraz rejent R. Borkowski w imieniu Czerwonego Krzyża. 13 sierpnia 1920 roku kutnowscy ochotnicy dotarli do Góry Kalwarii.
Pożegnanie oddziału ochotników konnych na Nowym Rynku w Kutnie wyruszających do walki z bolszewikami, (fot. ze zbiorów ikonograficznych MR)
Harcerze i uczniowie z Kutna i powiatu walczyli m.in. w bitwach pod: Zgniłą Lipą, Złotą Lipą, Horyńcem. Podczas walk poległo pięciu uczniów – harcerzy: Władysław Borowski, Maksymilian Jasiński, Leon Krawczyk, Zygmunt Kucrzyński i Albin Zydorczak. Wielu zostało ciężko rannych m.in.: Józef Kowalewski, Antoni Śmiechowski, Julian Tybura, Zygmunt Seroczyński, Jakub Wojtczak, Teofil Bryłka i Henryk Stefański.
W październiku 1920 roku harcerze i uczniowie z Kutna i powiatu zostali zdemobilizowani i powrócili do nauki szkolnej. W czerwcu 1938 roku w Gimnazjum im. J. H. Dąbrowskiego w Kutnie została odsłonięta tablica upamiętniająca udział pedagogów i uczniów w wojnie 1920 roku. 10 czerwca 2000 roku, a w I LO im. J. H. Dąbrowskiego została odsłonięta replika pierwotnej tablicy.
dr Jacek Saramonowicz
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS