W związku z powstaniem w Otwocku sieci szlaków rowerowych: – nadświdrzańskiego, kolejowego, sosnowego i letniskowego – w ubiegłym roku napisałem krótkie, syntetyczne teksty na tablice informacyjne dla trzech rejonów miasta – Kresów Nadbrzeskich, Świdrów Wielkich i okolicy ujścia Świdra do Wisły, która jest związana z regionem Urzecza i dawną granicą austriacko-pruską. W tym artykule skupię się na pierwszym z tych obszarów, czyli Kresach Nadbrzeskich, gdzie się wychowałem i spędziłem wiele lat życia
DR ŁUKASZ MAURYCY STANASZEK
Bardzo ciekawie o Kresach Nadbrzeskich na łamach „Linii Otwockiej” w 2016 roku pisał Stanisław Zając (artykuł jest dostępny w internecie pod adresem https://linia.com.pl/2016/05/05/na-otwockich-kresach/). Kresy jako willowo-rolnicza dzielnica w zachodniej części Otwocka, granicząca ze Świdrem Zachodnim, Świdrami Wielkimi, Ługami i Śródmieściem, zostały włączone do miasta 5 września 1932 roku dzięki decyzji ówczesnej Rady Ministrów. Jak możemy przeczytać w rozporządzeniu (Dziennik Ustaw z 1932 r., nr 71, poz. 701), granica tak rozszerzonego Otwocka przebiegała wówczas na interesującym nas terenie w sposób następujący: „(…) od tego punktu granica miasta załamuje się i biegnie linją prostą w kierunku północnym przecinając drogę z Karczewa do Jabłonny aż do przecięcia z linją kolejki wąskotorowej Warszawa-Karczew; od tego punktu biegnie w kierunku północno-zachodnim wzdłuż granic gruntów zaserwitutowych osady Karczew [Nadbrzeża, Kępy Nadbrzeskiej i Przewozu] aż do zbiegu ulicy Przewoskiej i Wiejskiej; następnie biegnie w kierunku południowo-zachodnim wzdłuż granicy tychże gruntów zaserwitutowych osady Karczew i gruntów osady Karczew, aż do przecięcia się z granicą gruntów wsi Świdry Wielkie; od tego punktu linją prostą biegnie w kierunku północnym do granicy wsi Świdry Wielkie, dóbr Bojarów i folwarku Brzegi aż do ulicy Berka Joselowicza…”
Pierwszy człon nazwy dzielnicy Kresy Nadbrzeskie jest związany z krańcem miasta, który znajdował się tu przed przyłączeniem w 1952 roku leżących jeszcze bardziej na skraju Świdrów Wielkich. Natomiast drugi człon nawiązuje do nazwy nadwiślańskiej wsi Nadbrzeż, o której wzmiankowano już w 1410 roku, a znajdującej się w gminie Karczew na terenie etnograficznego mikroregionu Urzecze. To właśnie stamtąd, a także z pobliskiej Kępy Nadbrzeskiej i podkarczewskiego Przewozu – niegdyś odrębnej wsi, od której wzięła nazwę ul. Przewoska – pochodzili najstarsi tutejsi mieszkańcy. Tereny te otrzymali po uwłaszczeniu chłopów w 1864 roku jako rekompensatę za utracone serwituty, czyli odwieczne prawo do korzystania z łąk, pastwisk i lasów dworskich.
Wraz z rozwojem Willi Otwockich pod koniec XIX w. mieszkańcy wspomnianych wsi zaczęli zasiedlać opustoszałe dotąd grunty na Kresach, a także wyprzedawać je napływającym tu coraz liczniej osadnikom. To właśnie wtedy pojawiły się terminy „Kresy Nadbrzeskie” i „Kresy Otwockie” odróżniające grunty sprzedane od gruntów włościańskich. Z terenów nadwiślańskich do obecnego Otwocka i Józefowa przybyło wówczas bardzo wiele rodzin, m.in. Andrzejaków, Augustyniaków, Boguckich, Chmielewskich, Drewiczów, Fiejków, Floriańczyków, Górskich, Jankowskich, Jaworskich, Jesiotrów, Kabalów, Kasprzaków, Kopytów, Kozłowskich, Książków, Kwiatkowskich, Łuczaków, Madejaków, Marczaków, Markowskich, Molaków, Muszyńskich, Podgórzaków, Rogowskich, Skoczków, Stanaszków, Stawikowskich czy Zakrzewskich, od wielu pokoleń zajmujących się niekiedy spławem i obróbką drewna (ciesielstwem). W dużej mierze to właśnie oni stali się bezpośrednimi twórcami otwockich świdermajerów.
Na terenie Kresów znajduje się parafia Matki Bożej Królowej Polski, erygowana przez kardynała Stefana Wyszyńskiego 21 września 1978 roku, która jest obecnie siedzibą dekanatu Otwock-Kresy. Jej początki sięgają 1934 roku, gdy ówczesny proboszcz otwockiej parafii, ks. Ludwik Wolski, sprowadził tu siostry felicjanki. Przy ul. Jodłowej 14 prowadziły one ochronkę dla dzieci i urządziły kaplicę, która stała się zarzewiem późniejszej parafii. Twórcą obecnej świątyni przy ul. Czerskiej jest natomiast wieloletni proboszcz i dziekan ks. Włodzimierz Jabłonowski, który udzielał mi komunii w 1985 roku, gdy wikariuszem na Kresach był obecny proboszcz parafii św. Wincentego à Paulo ks. dr Bogdan Sankowski…
Najstarszą placówką oświatową na Kresach jest działająca od 1937 roku Szkoła Podstawowa nr 4 im. Józefa Piłsudskiego przy ul. Szkolnej, której jestem absolwentem. Moimi wychowawczyniami były panie Wanda Adamiec i Anna Araś. Niedawno, dzięki mojemu kuzynowi radnemu Stanisławowi Stanaszkowi, przy wsparciu prezydenta Otwocka Jarosława Margielskiego, udało się odnaleźć i odsłonić plastyczny wizerunek orła zamurowanego w ścianie frontowej budynku, który najpierw nie pasował niemieckiemu okupantowi, a po wojnie władzom komunistycznym. Na pograniczu Kresów i Świdrów od 1956 roku działa też Szkoła Podstawowa nr 6 im. Michała Elwiro Andriollego przy ul. Ambasadorskiej.
W tym roku 5 września będziemy obchodzić 90. rocznicę włączenia Kresów Nadbrzeskich do Otwocka. Byłoby miło, gdyby władze miasta pamiętały o tym okrągłym jubileuszu.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS