“Korfanty. Silna Bestia”. Biografia, której nie napisano na kolanach

Wydawca określa tę pozycję jako reporterską opowieść biograficzną na pewno trafnie. Ja bym dodał, że jest to pełnokrwista biografia polityczna, w której bohater namalowany jest precyzyjną kreską. Autorzy nie szczędzą pod jego adresem słów krytycznych, jak również pokazują jego chwile wielkości. Zaletą omawianej przeze mnie książki jest ukazanie Korfantego na świetnie zrekonstruowanym tle historycznym, począwszy od najmłodszych lat szkolnych poprzez studia we Wrocławiu, jego pracę jako parlamentarzysty w niemieckim Reichstagu, udział w odradzaniu się państwa polskiego w latach 1918–1919, trudny czas polsko-niemieckich zmagań o przyszłość Górnego Śląska w latach 1919–1922, zamach majowy w 1926 r., pobyt w twierdzy brzeskiej, polityczne wygnanie w drugiej połowie lat 30. ubiegłego wieku i tragiczną śmierć w sierpniu 1939 r. Korfanty pod bystrym okiem autorów, jawi się jako niezwykły talent polityczny: znakomity mówca, charyzmatyczny polityk, niezły strateg, organizator dysponujący niespożytymi siłami podczas polskich działań w kampanii plebiscytowej w latach 1920–1921, jeden z ojców polskiej niepodległości w 1918 r., wreszcie etatowy kandydat na premiera w pierwszych latach niepodległego państwa polskiego.

Wrogowie i zwolennicy

Jego poglądy polityczne oscylujące między endecją a chadecją oraz niezwykła popularność nie tylko na Górnym Śląsku, ale również w Polsce przysparzały mu wielu wrogów, w tym najbardziej nieprzejednanego – Józefa Piłsudskiego. Z kolei na Górnym Śląsku do tej samej kategorii należał Grażyński upokorzony przez Korfantego podczas III powstania śląskiego. Zresztą jego chropawy charakter, obcesowy stosunek do współpracowników, megalomania, szyderstwa z przeciwników politycznych dodatkowo pogłębiały ten stan rzeczy. Korfanty w tej książce jest demiurgiem w przestrzeni górnośląskiej z jednej strony, z drugiej – politykiem rozczarowanym polskimi rządami na Górnym Śląsku po 1926 r. Po osadzeniu w twierdzy brzeskiej i brutalnym potraktowaniu przez więziennych oprawców staje się zwierzyną łowną, którą obóz sanacyjny skutecznie ścigał przez kilkanaście lat, żeby w efekcie doprowadzić do jego tragicznej śmierci w sierpniu 1939 r. Książka jest również pełna intymnego tonu, kiedy to dyktator III powstania śląskiego pokazany jest jako kochający i troskliwy ojciec oraz czuły mąż. Wartka narracja, nienachalna chronologia, znakomicie zarysowane tło historyczne, anegdoty czy fakty, które wcześniej nie pojawiły się w książkach poświęconych Korfantemu, powodują, że reporterską opowieść biograficzną – jak chce nazywać ten gatunek wydawca – czyta się z zapartym tchem.

Wypełnienie luki

Można powiedzieć więcej – w polskiej literaturze poświęconej wybitnym postaciom historycznym panuje prawdziwa luka. Autorzy „Korfantego. Silnej bestii” znakomicie ją wypełniają. Nie stronią od własnych ocen czy pewnego punktu widzenia. Jednak robią to na tyle subtelnie, że czytelnik może sobie wyrobić własne zdanie. Nie zmienia to faktu, że tragiczny okres 1919–1922 na Górnym Śląsku będzie nadal wywoływał burzliwe spory i dyskusje. Sam zaś Korfanty dzięki tej książce prezentuje się nam jako postać niepomnikowa. Książka nie jest napisana na kolanach, nie wpisuje się w tak popularny nurt polityczno-historycznych hagiografii. Odkłamuje wiele mitów dotyczących zarówno Korfantego, jak i jego udziału oraz sprawstwa w polityce przełomu XIX i XX w. na Górnych Śląsku i późniejszych lat w II Rzeczpospolitej. Na koniec nie pozostaje mi nic innego, jak zachęcić do lektury i dodać, że jest to pozycja obowiązkowa nie tylko dla profesjonalnych historyków, ale również dla każdego choć w niewielkim stopniu zainteresowanego dziejami i losem Górnego Śląska oraz międzywojennej Polski. Must read!

* Dr Tomasz Słupik – politolog, publicysta, regionalista. Pracuje na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.

9 października o godz. 19 spotkanie z autorami książki “Korfanty. Silna bestia” odbędzie się w Teatrze Śląskim w Katowicach.