“Konieczność rozpoczęcia budowy schronów”. Kluczowa ustawa w Sejmie

Podczas drugiego czytania posłowie złożyli poprawki do projektu, przez co został on ponownie skierowany do sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych. Wcześniej poseł KO i sprawozdawca rządowego projektu Konrad Frysztak podkreślił, że na ten projekt ustawy czekano kilka lat i jest nowym spojrzeniem na sprawy związane z obroną cywilną. 

– Ta ustawa ma przede wszystkim jeden bardzo, bardzo ważny zapis, to jest finansowanie. Po raz pierwszy będą przeznaczone konkretne pieniądze, w tym przypadku to 0,3 proc. PKB, na obronę cywilną. W przyszłym roku to około 10 mld zł – zaznaczył Frysztak.

Poseł PiS Paweł Szefernaker – choć zgadza się z ideą – nie poparł całości projektu. Ocenił, że omawiany projekt ustawy jest niezwykle ważny, ale nie do końca spełnia oczekiwania. Jak stwierdził, regulacja jest nieprecyzyjna i wprowadza wiele procedur, które “mogą być martwym prawem”.

Szefernaker zapowiedział zgłoszenie ośmiu poprawek do projektu. Jedna z nich dotyczy kwestii finansowania zadań. – Zgłaszamy poprawkę, żeby to były środki z rezerwy celowej, a nie środki zabrane z modernizacji wojska – powiedział.

Obiekcje ma również co to roli wojewody – uważa, że powinna być wzmocniona. Ponadto – zdaniem posła PiS – ćwiczenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej powinno się przeprowadzać “nie rzadziej niż raz na rok”, a nie raz na cztery lata.

– Ochrona ludności jest na czas pokoju, obrona cywilna na czas wojny. Chcemy uzupełnić organy ochrony ludności na czas pokoju o ministra obrony narodowej, a podmioty ochrony ludności na czas pokoju o wojska obrony terytorialnej – dodał Szefernaker.

Posłanka Zofia Czernow z KO wskazała na konieczność pilnego rozpoczęcia budowy schronów i innych miejsc zbiorowej ochrony dla ludności. Podkreśliła, że konkretne miejsca, w jakich mają powstać te obiekty, ich liczbę i pojemność mają zaplanować i wskazać organy ochrony ludności.

– Budowle ochronne i miejsca doraźnego schronienia powinny spełniać określone wymagania techniczne i lokalizacyjne – powiedziała. Konrad Frysztak w imieniu klubu złożył cztery poprawki. 

Urszula Nowogórska z PSL wskazała, że projektowana ustawa wypełnia lukę prawną powstałą w wyniku uchwalenia w 2022 r. ustawy o obronie ojczyzny, która uchyliła ustawę o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej. Podkreśliła, że ochrona ludności jest jak “skóra, która ochroni wszystko to, co się pod nią znajduje”. W imieniu klubu PSL-TD zadeklarowała poparcie dla projektu.

Piotr Paweł Strach z Polski 2050 zapewnił, że dla jego ugrupowania kwestia obrony cywilnej jest kwestią priorytetową. Wskazał, że tak jak wydawane są olbrzymie kwoty na siły zbrojne, tak powinny być wydawane środki także na “ochronę ludności w czasie W”. Ocenił, że nie zostały wyciągnięte wnioski z historii Polski, a w ostatnich latach doszło do erozji wszelkiej infrastruktury obrony cywilnej. Przywołał wyniki kontroli, które wykazały, że nie mamy infrastruktury do tego, by bronić ludność cywilną w czasie zagrożenia.

Bartosz Romowicz z tej samej partii złożył na ręce marszałka poprawki do projektu. Poinformował, że są wśród nich zarówno poprawki legislacyjne, porządkowe, jak i merytoryczne. Dodał, że są one uzgodnione ze stroną rządową. 

Lewica chce m.in., by możliwa była ewakuacji ludności w sytuacjach zagrożenia przed ogłoszeniem stanu nadzwyczajnego. Przedstawicielka klubu Joanna Wicha zapowiedziała, że złoży m.in. poprawkę dodającą zapisy, których celem jest umożliwienie ewakuacji ludności w sytuacjach zagrożenia wojną lub klęską żywiołową jeszcze przed ogłoszeniem stanu nadzwyczajnego. 

– Odpowiednie wczesne rozpoczęcie ewakuacji jest kluczowe, ponieważ stopień skomplikowania takich operacji oraz czas ich realizacji wymagają precyzyjnego planowania – argumentowała.

Według Lewicy “niezbędna jest też zmiana, która ujednolica terminologię stosowaną w ustawie”. Wyjaśniła, że “rozróżnienie pomiędzy terminami: ‘obiekt zbiorowej ochrony’, a ‘budowla ochronna’ ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania przepisów i ich interpretacji przez organy nadzoru”. 

Dodała, że “obecne zapisy mogą prowadzić do problemów w trakcie odbioru budynków i zniechęcać projektantów do podejmowania takich inwestycji z obawy przed konsekwencjami prawnymi”.

Konfederacja chce, by rząd co dwa lata przedstawiał sprawozdanie z wykonania ustawy. Poseł Włodzimierz Skalik argumentował, że “ustawa będzie funkcjonowała przez wiele dekad i będzie wymagała dostosowania się do zmieniającej się rzeczywistości”. 

– Pierwsze takie sprawozdanie, zgodnie z tym przepisem, powinno być przedstawione do końca kwietnia 2026 roku – dodał Skalik.

Zasadniczym celem ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej jest wypełnienie społecznego zapotrzebowania na bezpieczne i odporne środowisko cywilne w kontekście zagrożeń militarnych i pozamilitarnych. Ustawa koncentruje się na bezpieczeństwie obywateli i nie wpływa na swobody obywatelskie.

Konstrukcja systemu ochrony ludności zostanie oparta m.in. na strukturach PSP, OSP, Państwowego Ratownictwa Medycznego i Systemu Powiadamiania Ratunkowego. Na poziomie centralnym system ochrony ludności będzie koordynował szefa MSWiA, który będzie wspierany przez Rządowy Zespół Ochrony Ludności.

Projektowana ustawa określa m.in. zadania ochrony ludności w czasie pokoju i w czasie wojny; organy i podmioty realizujące zadania ochrony ludności; zasady planowania ochrony ludności i obrony cywilnej; zasady funkcjonowania systemu wykrywania zagrożeń oraz ostrzegania, powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach; zasady użytkowania i ewidencjonowania obiektów zbiorowej ochrony oraz zasady funkcjonowania i organizację obrony cywilnej oraz sposób powoływania personelu do obrony cywilnej.