KNF utrzymała decyzję ws. nałożenia kar na Alior Bank

“Komisja jednogłośnie wydała ostateczną decyzję utrzymującą w mocy decyzję KNF z dnia 6 czerwca 2019 r. w przedmiocie nałożenia na Alior Bank kar pieniężnych za naruszenia ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz przepisów wykonawczych wydanych na podstawie ww. ustawy tj.:

– I. kary w wysokości 1 mln zł nałożonej za istotne naruszenia przepisów prawa w brzmieniu obowiązującym przed dniem 2015 r.

– II. kary w wysokości 9 mln zł nałożonej za naruszenia przepisów prawa w brzmieniu obowiązującym przed dniem 21 kwietnia 2018 r.” – czytamy w komunikacie

W każdym z przypadków zidentyfikowane naruszenia obejmowały:

1. brak zawarcia pisemnych umów dotyczących świadczenia usług maklerskich przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych (art. 74b ust. 2 w związku z art. 74b ust. 1 pkt 2 ustawy o obrocie);

1. brak zawarcia pisemnych umów dotyczących świadczenia usług maklerskich wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych (art. 73 ust. 1 ustawy o obrocie);

1. świadczenie usług maklerskich bez uwzględnienia najlepiej pojętego interesu klienta (art. 83a ust. 3 ustawy o obrocie);

1. prowadzenie działalności maklerskiej w sposób nierzetelny i nieprofesjonalny (§ 8 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz banków powierniczych);

1. przekazywanie klientom bez uprzedniego zawarcia z nimi umów o doradztwo inwestycyjne, pisemnych rekomendacji dotyczących instrumentów finansowych (art. 76 ust. 1 ustawy o obrocie);

1. świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego na rzecz klientów bez uprzedniego uzyskania informacji umożliwiających dostosowanie usługi do sytuacji i potrzeb klienta lub potencjalnego klienta (§ 16 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz banków powierniczych);

1. wdrożenie systemu nadzoru zgodności działalności z prawem, który nie był skuteczny w zakresie ujawniania i zapobiegania naruszeniom obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz nie uwzględniał rodzaju i zakresu prowadzonej działalności maklerskiej (§ 14 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego);

1. brak sprawnie działającego systemu nadzoru wewnętrznego w zakresie prowadzonej działalności maklerskiej (§ 15 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego), podano także.

“Wskazane naruszenia związane były z pośrednictwem banku w obrocie certyfikatami inwestycyjnymi funduszy (fundusze WI):

– WI Inwestycje Selektywne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych,

– SGB WI Lasy Polskie Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych,

– WI Inwestycje Rolne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych,

– WI Vivante Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych” – czytamy także.

Jak podaje KNF, w toku prowadzonego postępowania administracyjnego ustalono przypadki, że bank nie zawierał pisemnych umów dotyczących przyjmowania i przekazywania oraz wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych z osobami nabywającymi i zbywającymi certyfikaty inwestycyjne funduszy WI w ramach obrotu wtórnego za pośrednictwem biura maklerskiego banku.

“Ponadto stwierdzono, że w niektórych przypadkach bank świadczył usługi doradztwa inwestycyjnego na rzecz klientów, z którymi nie zawarto wcześniej umów dotyczących tego rodzaju usług. Ustalenia postępowania wykazały istnienie przypadków, w których pomimo braku umów pracownicy Banku w drodze korespondencji e-mail przekazywali klientom informacje i udzielali im wskazówek dotyczących inwestycji w certyfikaty inwestycyjne funduszy WI. Informacje te pozwalały klientom na jednoznaczną identyfikację zarówno instrumentów finansowych (certyfikatów inwestycyjnych poszczególnych funduszy WI), jak również kierunku rekomendowanych inwestycji” – czytamy także.

KNF wskazuje, że świadczenie usług maklerskich powinno odbywać się zarówno w oparciu o obowiązujące w danej firmie inwestycyjnej regulacje wewnętrzne, jak i umowy zawierane z osobami, na rzecz których usługa jest świadczona. Umowy potwierdzają zgodną wolę stron co do zakresu faktycznie wykonywanych czynności i gwarantują zachowanie uprawnień z nich wynikających. Służy to ochronie interesów stron, w tym interesów klientów. Świadczenie usług maklerskich bez uprzedniego zawarcia umów z klientami stanowi więc naruszenie przepisów prawa oraz istotną nieprawidłowość polegającą na świadczeniu usług maklerskich bez uwzględnienia najlepiej pojętego interesu klienta. Zdaniem KNF, obowiązek dołożenia najwyższej staranności i działania w zgodzie z najlepiej pojętym interesem klientów należy do fundamentalnych zasad postępowania firmy inwestycyjnej.

“KNF stwierdziła także istotne naruszenie polegające na braku przeprowadzenia badania wymaganego przy świadczeniu usług doradztwa inwestycyjnego z osobami, którym faktycznie świadczono te usługi w odniesieniu do certyfikatów inwestycyjnych funduszy WI. Naruszona regulacja wskazuje na obowiązek firmy inwestycyjnej w zakresie uzyskania od klienta ściśle określonych informacji przed rozpoczęciem świadczenia mu usług doradztwa inwestycyjnego. Informacje te mają na celu jak najlepsze dostosowanie danej usługi do sytuacji i potrzeb klienta lub potencjalnego klienta. Pozwalają bowiem firmie inwestycyjnej uwzględnić indywidualne potrzeby i sytuację danej osoby w zakresie wiedzy, doświadczenia inwestycyjnego, sytuacji finansowej oraz celów inwestycyjnych przy świadczeniu usługi doradztwa inwestycyjnego” – czytamy dalej.

W zakończonym wydaniem ostatecznej decyzji postępowaniu stwierdzono również, że bank dopuścił się istotnego naruszenia polegającego na braku działania w sposób rzetelny i profesjonalny w ramach prowadzonej dystrybucji certyfikatów inwestycyjnych funduszy WI. Przykładem opisanego naruszenia było również wymaganie od osób składających zapisy na certyfikaty inwestycyjne funduszy WI zawierania umów o świadczenie usług przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia tytułów uczestnictwa przez biuro maklerskie banku pomimo braku prawnego obowiązku ich zawarcia w takich sytuacjach. Przepisy ustawy o obrocie przewidują szereg obowiązków firmy inwestycyjnej wobec klientów przy świadczeniu usługi maklerskiej przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, natomiast w sytuacji gdy może być podważony fakt świadczenia usługi, bezpieczeństwo klientów jest uzależnione od uznania firmy inwestycyjnej. W rezultacie osoby, wobec których stosowano regulacje nakazujące zawarcie umów o
świadczenie usług przyjmowania i przekazywania zleceń przed przyjęciem zapisu na certyfikaty inwestycyjne funduszy WI mogły zostać wprowadzone w błąd co do natury prawnej relacji łączących je z biurem maklerskim banku i wynikającego z niej poziomu zagwarantowanej ochrony.

“Jako przejaw braku działania w sposób rzetelny i profesjonalny KNF zakwalifikowała również:

– praktykę prezentowania klientom certyfikatów inwestycyjnych funduszy WI, w sposób mogący wprowadzać ich w błąd, tj. przedstawienie im głównie zalety tych certyfikatów, w szczególności akcentując gwarancję zysku czy kapitału i bezpieczeństwo produktu, niejednokrotnie nie informując ich o czynnikach ryzyka związanych z taką inwestycją, wskazując na płynność instrumentu finansowego, proponując zakończenie innych inwestycji w celu nabycia tych certyfikatów, częstokroć porównując takie inwestycje do lokat bankowych i przedstawiając je jako lepsze alternatywy dla takich lokat (dające korzystniejsze oprocentowanie ulokowanych środków), prezentując te instrumenty finansowe z pominięciem pozostałej oferty biura maklerskiego banku;

– przyjmowanie zapisów na certyfikaty inwestycyjne funduszy WI z naruszeniem regulacji wewnętrznych tj. braków w dokumentacji związanej z niektórymi zapisami;

– brak wykorzystania narzędzi umożliwiających określenie profilu inwestycyjnego klienta celem przedstawienia osobom składającym zapisy na certyfikaty inwestycyjne funduszy WI oferty zgodnej z ich wiedzą, doświadczeniem, celami inwestycyjnymi i profilem zamierzonego ryzyka” – czytamy także.

KNF wskazuje, że od firmy inwestycyjnej wymagane jest prowadzenie działalności na poziomie spełniającym kryteria profesjonalizmu i rzetelności, gdzie nadrzędnym celem jest dbałość o ochronę interesu klientów. W toku zakończonego postępowania stwierdzono również, iż wdrożony w Banku system nadzoru zgodności działalności z prawem nie był skuteczny w ujawnianiu i zapobieganiu naruszeniom obowiązków wynikających z przepisów prawa oraz nie uwzględniał rodzaju i zakresu działalności w odniesieniu do certyfikatów inwestycyjnych funduszy WI. Wskazany system nie był dostosowany do zakresu i natury wykonywanej działalności i nie zapewniał odpowiedniego zarządzania i minimalizacji skutków naruszeń, które mogą się pojawić w każdym aspekcie prowadzonej działalności.

“W przypadku biura maklerskiego banku system nadzoru zgodności działalności z prawem powinien obejmować rozwiązania stosowane w praktyce w zakresie dystrybucji certyfikatów inwestycyjnych funduszy WI za pośrednictwem placówek banku. Pozwalałoby to uwzględnić wszelkie ryzyka związane z prowadzoną działalnością w ramach przyjętego modelu świadczonych usług, jak również podjąć adekwatne działania służące ich eliminacji” – czytamy także.

KNF zidentyfikował także, iż bank nie prowadził bieżącego badania i oceny prawidłowości i skuteczności systemów, regulaminów i procedur w odniesieniu do ww. certyfikatów. KNF wskazuje na kluczowe znaczenie sprawnie działającego w firmie inwestycyjnej systemu audytu wewnętrznego, którego zadaniem jest monitoring i weryfikacja przyjętych w spółce systemów oraz wdrożonych regulacji wewnętrznych. Skuteczność działania tego systemu zależy od jego ścisłego dostosowania do skali i zakresu prowadzonej działalności, zaś w toku postępowania stwierdzono brak takiego dostosowania w banku.

Komisja informuje, że maksymalny wymiar kar w niniejszej sprawie wynosił:

– w pkt I – 10 000 000 zł,

– w pkt II – 482 853 100 zł.

“Wymaga podkreślenia, że na wysokość sankcji nałożonych w decyzji z dnia 6 sierpnia 2019 r. znacząco wpłynęły działania podejmowane przez bank w celu usunięcia skutków naruszeń prawa, w tym w szczególności działania wobec osób wyselekcjonowanych z uwagi na kryteria przyjęte przez bank, które za pośrednictwem banku złożyły zapisy na certyfikaty inwestycyjne funduszy WI. bank zawiera obecnie z tymi osobami porozumienia, na podstawie których odkupuje oznaczone certyfikaty inwestycyjne. KNF wskazuje, że tego rodzaju działania budują zaufanie do podmiotów nadzorowanych jako instytucji zaufania publicznego i są pożądane z punktu widzenia ochrony interesu klientów. Podkreślenia wymaga jednak, iż okoliczność, iż bank zawiera porozumienia z klientami również po wydaniu decyzji z dnia 6 sierpnia 2019 r. nie stanowi w ocenie KNF nowej okoliczności, wpływającej na zmniejszenie nałożonych sankcji, gdyż działania te zostały zaplanowane przez bank przed wydaniem wyżej wskazanej decyzji i uwzględnione przez organ nadzoru na
etapie jej wydawania” – czytamy także.

Bank nie zgodził się z wydanym rozstrzygnięciem i złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W toku ponownego rozpatrywania sprawy KNF potwierdziła zaistniałe naruszenia prawa oraz odmówiła zasadności zarzutów wywiedzionych przez bank co skutkowało utrzymaniem w mocy decyzji nakładającej kary pieniężne na bank, podsumowano w materiale.