Judasz i dzikie łabędzie. Historia konfliktu Trumana Capote z nowojorską elitą

Truman Capote zapisał się w historii jako autor literackiego arcydzieła “Z zimną krwią”. Talent przyniósł mu sławę i uznanie. Natomiast osobowość, umiejętność snucia zajmujących opowieści, a także charyzma pomogły pisarzowi w nawiązaniu przyjaźni z grupą wpływowych mieszkanek Nowego Jorku, które Capote zwykł nazywać “łabędziami”. Dzięki tym przyjaźniom autor trafił do świata nowojorskiej socjety. Latami korzystał z przywilejów i zaproszeń, napawając się stylem życia wyższych sfer i… nadstawiając uszu. Był świadkiem afer towarzyskich, hipokryzji, zdrad i animozji. W zaprezentowanym na początku 2024 roku serialu FX “Konflikt: Capote vs. Łabędzie” przedstawiono złożoną dynamikę między Trumanem Capote i jego łabędziami. Produkcja powstała na kanwie książki Laurence’a Leamera “Kobiety Capotego”. To historia skandali, konfliktów, złożonych emocji i motywacji. Wszystko w kontekście narcystycznej potrzeby pisarza, który pragnął być zauważony i wielbiony. To ostatecznie doprowadziło do upadku jego upadku.

Mistrz

Urodzony w 1924 roku w Nowym Orleanie Truman Capote miał burzliwe dzieciństwo naznaczone separacją rodziców, długą nieobecnością matki i wielokrotnymi migracjami. Był dzieckiem samotnym, ale niezwykle inteligentnym – doskonalił swoje umiejętności pisarskie przez całe dzieciństwo. Już w wieku 11 lat zaczął pisać beletrystykę.

Pod koniec liceum rozpoczął pracę w piśmie “The New Yorker”. W latach 1943-1946 pisał liczne opowiadania, które publikowano m.in. w “Harper’s Bazaar”, “Mademoiselle”, “The New Yorker”. W 1946 roku sukces opowiadania “Miriam” zaowocował kontraktem na napisanie pierwszej powieści. “Inne głosy, inne ściany”, wydana przez Random House, to na wpół autobiograficzna historia o zniewieściałym nastolatku z Nowego Orleanu, który po śmierci matki zostaje wysłany na wieś w Alabamie. Uznanie krytyków, rozgłos zdobyty dzięki przełomowym wątkom homoerotycznym, dały pisarzowi to, czego zawsze pragnął – podziw, uwagę otoczenia, sławę.

Począwszy od wyzywającego zdjęcia młodego autora na okładce pierwszej powieści, Truman dołożył wszelkich starań, aby pozostać w centrum uwagi. Nie robił tajemnicy ze swojej orientacji seksualnej. W gruncie rzeczy był niepewnym siebie homoseksualistą, który potrzebował matczynej miłości i atencji, a jednocześnie głęboko skrywał zazdrość o urok, piękno i wdzięk kobiet. Ilekroć do jakiejś kobiety zbliżył się emocjonalnie, zaczynał czuć obawę, że pewnego dnia zostanie porzucony – tak jak przed laty porzuciła go matka.

Capote stał się jeszcze bardziej znany dzięki “Śniadaniu u Tiffany’ego”, opublikowanemu w 1958 roku i przeniesionemu na ekran w 1962 roku. Ale to “Z zimną krwią”, dziennikarskie dzieło o morderstwie rodziny farmerów z Kansas, opublikowane w 1966 roku, wyniosło go na szczyt.

Od połowy lat 50. przez parę dekad Truman był ulubieńcem nowojorskiej socjety, chętnie zapraszanym na kolacje, bankiety oraz bale. Znał wiele anegdot i plotek (znał lub wymyślał je na poczekaniu), a dla pań potrafił być powiernikiem, doradcą w kwestiach stylu, towarzyskich rozgrywek czy spraw małżeńskich. Łabędzie z czasem pożałowały, że obdarzyły narcystycznego pisarza tak wielkim zaufaniem.

Łabędzie

Kobiety Capotego były majętne, znane, podziwiane za wdzięk i elegancję. Truman nazywał je “łabędziami”, ponieważ – choć piękne i pozornie delikatne – sprowokowane potrafiły być bezlitosne. W kręgu łabędzich przyjaciółek pisarza znalazły się Babe Paley (alias Barbara Cushing Mortimer Paley), redaktorka “Vogue”, żona założyciela CBS Williama S. Paleya; Nancy “Slim” Keith lub po prostu Slim Keith – była żona reżysera filmowego Howarda Hawksa; Marella Agnelli, włoska arystokratka i żona prezesa Fiata, Gianniego Agnellego; Gloria Guinness, bywalczyni salonów i ikona mody; Lee Radziwiłł – młodsza siostra Jackie Kennedy, żona polskiego księcia, projektantka wnętrz; oraz C.Z. Guest (alias Lucy Douglas Cochrane), hrabina Worcester, amerykańska aktorka, swego czasu modelka Diega Rivery.

Truman Capote wysłuchiwał sekretów, opowieści o zdradzających mężach, skandalach, przekrętach, niesnaskach. Miał wszystko, czego potrzebował, aby pisać o życiu swoich łabędzi z głębią i niuansami, demaskując to, co panie ukrywały pod jedwabiami, makijażami, przyklejonymi uśmiechami. Z tego mogła być znakomita książka.

5 stycznia 1966 roku Capote podpisał kontrakt z Random House na napisanie powieści zatytułowanej “Answered Prayers” (“Wysłuchane modlitwy”). Wydawnictwo dało pisarzowi zaliczkę w wysokości 25 tys. dolarów, a umowa zakładała, że ukończony manuskrypt zostanie dostarczony do 1 stycznia 1968 roku.

Kiedy rozpoczął pracę nad “Answered Prayers”, Capote przewidywał, że będzie to jego opus magnum – dzieło, które uchwyci istotę świata nowojorskiej śmietanki towarzyskiej, zwłaszcza kobiet. Jednak skończenie tekstu na czas było coraz mniej realne. Truman częściej pił niż pisał. Jakimś cudem wynegocjował większą zaliczkę i późniejszy deadline. I tak kilka razy, aż wydawnictwo zaczęło się niecierpliwić.

Wreszcie Capote zdecydował się opublikować kilka rozdziałów “Answered Prayers” w czasopismach, aby udowodnić Random House, że praca wre. Pierwszy opublikowany rozdział, zatytułowany “Mojave”, ukazał się w czerwcowym numerze “Esquire” w 1975 roku. Ale tym, który naprawdę przyciągnął uwagę ludzi, był kolejny, zatytułowany “La Côte Basque 1965”, który zaprezentowano w listopadowym wydaniu “Esquire” – i to był początek końca Trumana Capote.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

“La Côte Basque 1965”

Akcja “La Côte Basque 1965” rozgrywa się w prawdziwej francuskiej restauracji w Nowym Jorku, a narrator powieści, P.B. Jones, spotyka się ze swoją przyjaciółką, Lady Iną Coolbirth, aby poplotkować o znajomych z wyższych sfer. To, co nastąpiło później, to seria skandalicznych, cienko zawoalowanych rewelacji na temat wszystkich bogatych, dobrze znanych ludzi, niby-przyjaciół pisarza. Capote zmienił ich nazwiska, ale było oczywiste, o kim pisał. Lady Coolbirth to Slim Keith, choć pisarz oczywiście zaprzeczał. Sama Keith nie miała wątpliwości. Babe Paley została przedstawiona jako Cleo – “najpiękniejsza istota na świecie”. Opisane w książce skoki w bok męża Cleo niezwykle przypominały prawdziwe seksualne eskapady Williama Paleya.

Najważniejsza część rozdziału przedstawia fikcyjną wersję autentycznej sprawy zabójstwa z 1955 roku, kiedy to biznesmen William Woodward został zastrzelony przez swoją żonę Ann w ich domu. Ann twierdziła, że pomyliła męża z włamywaczem, ale plotka głosiła, że nie był to ani wypadek, ani pomyłka. Truman Capote wykorzystał tę plotkę i stworzył postać Ann Hopkins, która zamordowała swojego męża Davida. Autor nie zmienił nawet imienia żony. Tuż przed opublikowaniem rozdziału w “Esquire”, Woodward odebrała sobie życie. Niektórzy uważali, że kobieta dowiedziała się o publikacji wcześniej…

Gdy tylko “La Côte Basque 1965” zostało opublikowane w “Esquire”, Truman Capote został odcięty od swojego kręgu towarzyskiego, stając się wśród śmietanki Manhattanu persona non grata. Według felietonistki Liz Smith na Manhattanie panowało powszechne oburzenie, nawoływano do zemsty na pisarzu. Łabędzie (w znakomitej większości) zerwały z nim kontakt i postarały się, by jego życie towarzyskie zmieniło się w smutną pijacką opowieść. Podobno Capote był szczególnie przejęty utratą przyjaźni Babe Paley, swojej ulubienicy. Babe przez lata robiła dobrą minę do złej małżeńskiej gry. Truman nie tylko wyjawił światu to, co próbowała ukryć, ale też zrobił to, gdy walczyła z rakiem płuc. Nie wybaczyła zdrady. Zresztą nie tylko ona. Capote nie przewidział tak ogromnego gniewu łabędzi. “Nie chciałem tego. Myślałem, że wrócą” – mówił.

Dlaczego?

Dlaczego więc Truman Capote sabotował swoje najbliższe przyjaźnie i zwrócił przeciwko sobie najpotężniejszych ludzi w Nowym Jorku? Według psycholog Carolyn May Capote początkowo pragnął akceptacji. Jednak, w miarę upływu czasu i zbliżania się do tych ultra-bogatych, nieco aroganckich ludzi, zaczął gardzić elitarnym światem, do którego udało mu się przeniknąć. Zapamiętywał słowa, uważnie obserwował, wysnuwał wnioski i był coraz bardziej zniesmaczony. Czuł potrzebę ujawnienia tego, co napawało go odrazą.

Ukończony rękopis “Answered Prayers” nigdy nie został odnaleziony i być może nigdy nie istniał, ale niekompletna wersja została opublikowana przez Random House w Wielkiej Brytanii w 1986 roku i w USA w 1987 roku. Truman Capote zmarł 25 sierpnia 1984 roku w wieku 59 lat. Przyczyną śmierci były komplikacje związane z chorobą wątroby, która została zaostrzona przez jego długotrwałe zmagania z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków. Nigdy nie pogodził się z łabędziami.

W 50. odcinku podcastu “Clickbait” zachwycamy się serialem (!) “Pan i Pani Smith”, przeżywamy transformacje aktorskie w “Braciach ze stali” i bierzemy na warsztat… “Netfliksową zdradę”. Żeby dowiedzieć się, czym jest, znajdź nas na Spotify, Apple Podcasts, YouTube, w Audiotece czy Open FM. Możesz też posłuchać poniżej: