Jak rozwiązać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.) jest często spotykane w obrocie gospodarczym. Za tą formą przemawia m.in. prostota w zakładaniu i prowadzeniu tego typu spółki., a przede wszystkim wyłączona odpowiedzialność osobista wspólników spółki oraz wymagany kapitał zakładowy jedynie na poziomie 5 000 PLN. Sp. z o.o. może być wykorzystana w każdym prawnie dopuszczalnym celu, chyba że ustawa stanowi inaczej, co wynika z art. 151 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) – najczęściej wykorzystywana jest jednak do prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku zawierania umów niosących za sobą poważnych zobowiązania – jak np. umów najmu w centrach handlowych lub galeriach, albo wynajmu lokalu gastronomicznego przy głównej ulicy w mieście, założenie stanowi jedno z najlepszych rozwiązań zabezpieczających najemców takich lokali handlowych i usługowych. W czasach pandemii wirusa Sars-CoV-2 i wywołanym nim kryzysem gospodarczym i ekonomicznym wspólnicy spółki często zmuszeni są do podjęcia decyzji o zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Pandemia nie jest oczywiście jedyną przyczyną rozwiązania spółki, wśród najczęściej spotykanych można wskazać także trudną sytuację na dedykowanym rynku czy nieuczciwych kontrahentów. Co w sytuacji, gdy spółka skazana jest na widmo upadłości i bankructwa? Celem niniejszego artykułu jest zasygnalizowanie możliwych rozwiązań i sposobów prowadzących do ustania bytu sp. z o.o..

• Zamknięcie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – zagadnienia ogólne 

Rozważania w przedmiocie ustania sp. z o.o. należy rozpocząć od krótkiego zdefiniowania pojęć likwidacji i rozwiązania spółki. Jak wskazują A. Szajkowski i M. Tarska rozwiązanie spółki dotyczy jej zakończenia jako podmiotu prawa, czyli ustaje spółka jako osoba prawna oraz wygasa jej stosunek prawny, natomiast likwidacja jej majątku dotyczy sfery prawno-materialnej tego podmiotu. Ustanie spółki zapoczątkowane jest wystąpieniem przyczyny rozwiązania spółki określonej w przepisach prawa lub w umowie spółki, a kończy się wykreśleniem spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Wykreślenie poprzedzone jest przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego albo upadłościowego.

Rozwiązanie spółki może nastąpić z przyczyn określonych w art. 270 k.s.h., tj.:

1. Z przyczyn przewidzianych w umowie spółki;
2. W drodze uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzoną protokołem sporządzonym przez notariusza;
3. Poprzez ogłoszenie upadłości spółki;

i wreszcie

1. Z innych przyczyn przewidzianych prawem. Do nich zalicza się takie sytuacje jak określone w art. 21 k.s.h., przyczyny wymienione w art. 271 k.s.h. oraz przyczyny określone w przepisach pozakodeksowych, jak np. wykreślenie z KRS tzw. „martwych podmiotów”).

• Zakończenie bytu prawnego sp. z o.o. – zagadnienia szczegółowe

Na wstępie należy zaznaczyć, iż przyczyny rozwiązania spółki nie są tożsame z motywami, które kierują wspólnikami przy podejmowaniu decyzji o zakończeniu działalności spółki. Te drugie stanowią o subiektywnym interesie wspólnika, natomiast przyczyny mają charakter obiektywny i sformalizowany, jako stany i zdarzenia wymienione w art. 270 k.s.h.

Jako że umowa stanowi zgodne oświadczenie woli stron,  przyczyny rozwiązania spółki przewidziane w umowie zależne są od woli wspólników, a w tym zakresie wymagana jest ich jednomyślność. Zaistnienie którejkolwiek z przyczyn sprawia, że automatycznie wszczęta zostaje likwidacja spółki, następstwem czego jest jej rozwiązanie. Gdyby jednak wspólnicy zdecydowali przed zaistnieniem danej przyczyny o jej kontynuowaniu, konieczne w tym względzie byłoby podjęciu uchwały o zmianie umowy spółki, co zgodnie z brzmieniem art. 273 k.s.h. także wymaga jednomyślności.

Kolejną przyczyną prowadzącą do rozwiązania spółki jest uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki. W tym przypadku, ze względu na większość głosów jaka potrzebna jest do podjęcia uchwały, można wskazać dwie sytuacje. Pierwsza to uchwała podjęta na podstawie art. 233 § 1 w zw. z art. 246 § 2 k.s.h, czyli kiedy bilans sporządzony przez zarząd wykażę stratę przewyższającą sumę kapitału zapasowego i kapitałów rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego. Wówczas zarząd obowiązany jest zwołać zgromadzenie wspólników, w celu podjęcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. W tej sytuacji do powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki konieczne jest uzyskanie bezwzględnej większości głosów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Druga obejmuje pozostałe uchwały o rozwiązaniu umowy spółki, do podjęcia których konieczna jest większość 2/3 głosów, chyba że, jak powyżej, umowa spółki stanowi inaczej (art. 246 § 1 k.s.h.

Kolejną przyczyną jest ogłoszenie upadłości, którego dokonuje sąd upadłościowy na wniosek podmiotów enumeratywnie wymienionych w art. 20 Prawa upadłościowego. Wspólnicy sp. z o.o. nie mogą jednak złożyć takiego wniosku, a może tego dokonać zarząd, jako podmiot uprawniony do reprezentowania sp. z o.o.

Do przyczyn rozwiązania spółki o których mowa w innych przepisach k.s.h. należy zaliczyć te określone w art. 21 k.s.h. oraz w art. 271 k.s.h. Pierwszy z wymienionych przepisów wskazuje, że w gestii sądu pozostaje orzeczenie o rozwiązaniu spółki w sytuacji, kiedy nie zawarto umowy spółki, określony w umowie spółki przedmiot działalności jest sprzeczny z prawem oraz wszystkie osoby, które zawarły umowę spółki nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili podejmowania czynności. W tych przypadkach, zgodnie z § 2, sąd wzywa do uzupełnienia braków w terminie przez siebie wyznaczonym, a jeśli nie zostanie to uczynione, sąd może po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia orzec o rozwiązaniu spółki. Z kolei, jeśli braków nie da się usunąć sąd rejestrowy obligatoryjnie orzeka o rozwiązaniu spółki. Zgodnie z brzmieniem art. 271, sąd może wyrokiem orzec o rozwiązaniu spółki na żądanie wspólnika, co stanowi jedno z przysługujących mu praw korporacyjnych albo na żądanie członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe, albo z innych ważnych przyczyn wywołanych stosunkami spółki. O ile niemożność realizacji celu nie budzi większych wątpliwości, o tyle „ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki” nie są już tak oczywiste. Interpretacja tej przesłanki była przedmiotem orzecznictwa Sądowego, i tak m.in. Sąd Najwyższy wskazał, że: Ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki, o jakich stanowi art. 271 pkt 1 k.s.h. pod względem doniosłości prawnej muszą być porównywalne z niemożnością osiągnięcia celu spółki. W piśmiennictwie do takich przyczyn zaliczono np. niemożność dokonania wyboru władz spółki, trwałe konflikty między członkami zarządu, naruszenie wynikającej z art. 20 k.s.h. zasady równouprawnienia wspólników, brak zainteresowania sprawami spółki czy notoryczne wykorzystywanie pozycji wspólnika większościowego. Warto zaznaczyć, że wytoczenie powództwa o rozwiązanie spółki przez któregokolwiek z uprawnionych pozbawia tego prawa pozostałych, a to ze względu na zawisłość prawną sporu (litis pendentio). Punkt drugi wspomnianego przepisu stanowi, że spółka może być także rozwiązana na wniosek oznaczonego w odrębnych przepisach organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu. Przesłanka ta ma charakter bardzo ocenny przez brak dookreślenia jaki to ma być interes można przypuszczać, że nawet naruszenie błahego interesu mogłoby prowadzić do żądania rozwiązania spółki. Jednak z uwagi, że sąd „może orzec” a nie „orzeka”, w jego gestii pozostaje ocena czy doszło do spełnienia omawianej przesłanki.

Ostatnią z przyczyn rozwiązania spółki bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego jest wykreślenie tzw. „martwego podmiotu” z Krajowego Rejestru Sądowego. Jest to możliwe dzięki uregulowaniom art. 25a – 25e Ustawy o krajowym rejestrze sądowym. Sąd rejestrowy z urzędu wszczyna postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego w przypadku, gdy spełniona jest jedna z przesłanek określonych w art. 25a ust. 1 pkt 1-5 wspomnianej ustawy. Sąd w tym zakresie nie ma żadnej swobody, gdyż ustawa obliguje go do wszczęcia postępowania w sytuacji zaistnienia którejkolwiek z przesłanek. Po wszczęciu postępowania w przedmiocie rozwiązania „martwej spółki” ustawa w art. 25b nakłada na sąd pewne obowiązki, które muszą być zrealizowane. Mają one na celu przede wszystkim ustalenie czy spółka prowadzi czy zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, a także pełni funkcję informacyjną i zabezpieczającą interesy podmiotu, który ma zostać wykreślony oraz jego wierzycieli. Gdy sąd rejestrowy ustali, że spółka nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania  likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z rejestru. Zgodnie z brzmieniem art. 25e Ustawy Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie mienie pozostałe po podmiocie wykreślonym z rejestru i równocześnie ponosi odpowiedzialność z nabytego mienia za zobowiązania podmiotu wykreślonego z rejestru.

• Podsumowanie. 

Jak zostało to przedstawione w niniejszym artykule istnieje wiele sposobów zakończenia bytu prawnego sp. z o.o. Każdy z tych sposobów ma swoje wady i zalety, a wybór właściwego trybu jej rozwiązania wymaga analizy sytuacji konkretnego przedsiębiorstwa i podjęcie decyzji o wyborze któregoś z opisanych procesów.

Więcej porad prawnych znaleźć mogą Państwo na stronie klodzinskikancelaria.pl

Zgłoś naruszenie/Błąd