Michael Claesson, generał szwedzkich sił zbrojnych, pełniący funkcję Szefa Połączonych Operacji oraz Zebulon Carlander, dowódca oddziału piechoty, obecnie w rezerwie, opublikowali na łamach specjalistycznego portalu War on the Rocks artykuł, w którym poruszają niezwykle interesującą, również z naszej perspektywy kwestię, a mianowicie jak zmiany technologiczne, które już odcisnęły swe piętno na przebiegu nowoczesnych konfliktów zbrojnych, wpływają na możliwości małych i średnich państw, stojących wobec zagrożenia ze strony większych i silniejszych sąsiadów.
Czwarta rewolucja technologiczna
Są oni zdania, że mamy do czynienia z rewolucyjnymi zmianami, które w gruncie rzeczy mogą zmienić „zasady gry” dając małym i mniej zasobnym państwom nowe możliwości, którymi te wcześniej nie dysponowały, ale trzeba mieć świadomość istniejących zagrożeń i nie przesadzić z „podejściem rewolucyjnym”. Szwedzcy oficerowie są zdania, że takim czynnikiem rewolucyjnie zmieniającym realia na współczesnym polu boju wyrównującym szanse średnich państw w starciu z wielkimi są możliwości, które daje zastosowanie zachodząca właśnie czwarta rewolucja technologiczna. „Wchodzimy teraz w to – argumentują – co zwykle nazywamy czwartą rewolucją przemysłową, która charakteryzuje się fuzją technologii i nowych platform w formie ‘systemu systemów’. Nowa technologia umożliwiając szybszy transfer danych przez ulepszone sieci komórkowe (5G), połączone ze sobą komponenty („internet rzeczy”), systemy autonomiczne, produkcję addytywną (druk 3D), biotechnologię i sztuczną inteligencję wspieraną przez naukę maszynową z możliwością do przetwarzania dużych ilości danych. Te ewolucje i rewolucje mogą doprowadzić do dramatycznej i szybkiej transformacji wszystkich ludzkich działań, w tym operacji wojskowych”. Kwestią otwartą, w opinii szwedzkich ekspertów jest to, który kraj jako pierwszy będzie w stanie znaleźć wojskowe zastosowania rysujących się zmian, głownie generowanych przez sektor cywilny i jak zrobić aby transfer ten przebiegał bezporoblemowo.
Ale istnieją też zagrożenia, i to poważne, na które Claesson i Carlander zwracają uwagę, używając zresztą przykładu zmian, które miały miejsce w szwedzkich siłach zbrojnych w latach po zakończeniu Zimnej Wojny. Porzucono wówczas koncepcję totalnej obrony (Total Defence Concept) znacząco redukując zarówno wydatki na siły zbrojne jak i ich liczebność, a w konsekwencji również zdolności. Jednym z głównych motywów jakimi się wówczas kierowano, oczywiście obok chęci oszczędzania i oceny sytuacji w zakresie bezpieczeństwa było, jak piszą, rozpowszechnione w kręgach wojskowych i cywilnych ekspertów zajmujących się tym obszarem, przekonanie o dziejącej się rewolucji w wojskowości określanej mianem „sieciocentrycznej” (Network Center Defence). Czasy po zakończeniu Zimnej Wojny sprzyjały takiemu podejściu i eksperymentowaniu w zakresie przeniesienia na grunt Szwecji pomysłów ekspertów amerykańskich zajmujących się „rewolucją w sprawach wojskowych”. Tylko, że, jak piszą Szwedzi, prócz znaczącego zmniejszenie tradycyjnych sił zbrojnych niczego nowego nie osiągnięto. „Jednak obietnica nowych przełomowych możliwości nigdy się nie zmaterializowała – argumentują – chociaż koncepcja ta była nadal wykorzystywana do motywowania dalszego zmniejszania” (liczebności armii – przyp. MB). Do roku 2014, który w Sztokholmie uznano za dzwonnej alarmowy, czyli do rosyjskiej agresji na Ukrainę, szwedzkie siły zbrojne reorganizowano po to, aby były one w stanie uczestniczyć w misjach stabilizacyjnych i w zamorskich interwencjach, a nie myślano o obronie własnego terytorium przed potencjalną agresją, która wydawała się wówczas mało prawdopodobna.
Budowanie nowych zdolności sił zbrojnych w Szwecji
W Szwecji odejście od polityki zmniejszania sił zbrojnych i budowania ich nowych zdolności zaczęło się po roku 2014, jednak dotychczasowe doświadczenia pokazują jak trudnym procesem jest odbudowa potencjału i zdolności, które w poprzednich latach zostały utracone. Znacząco zwiększono nakłady na armię, która w roku budżetowym 2015 kosztowała szwedzkiego podatnika 4 mld dolarów rocznie, obecnie w 2021 roku jest to 6 mld, a docelowo w 2025 roku będzie to 9 mld dolarów. W 2018 roku zdecydowano się przywrócić pobór powszechny, co nie oznacza, że wszyscy młodzi ludzie osiągnąwszy odpowiedni wiek podlegają przeszkoleniu. Jak niedawno powiedział w wywiadzie dla Defence News generał Micael Bydén dowodzący szwedzkimi siłami zbrojnymi z liczby 100 tys. poborowych, zarówno mężczyzn jak i kobiet, którzy rocznie osiągają odpowiedni wiek, przeszkoleniu, bo takie są możliwości i plany armii, podlega 5,5 tys. osób. Docelowo, w ciągu 10 lat, liczebność sił zbrojnych Szwecji ma wzrosnąć w wyniku tego działania z obecnych 55 tys. do 90 tys. Już obecnie powiększane są istniejące jednostki, zmieniane są też ich miejsca stacjonowania i obszary odpowiedzialności. I tak np. pułk K 4 z Arvidsjaur jest rozbudowywany do wielkości batalionu i ma przekształcić się w drugi Batalion Komandosów Arktycznych. Docelowo Szwecja planuje utworzenie trzech nowych batalionów piechoty, batalion desantowy i dwa bataliony artylerii.
Jak zauważają Claesson i Carlander „jest ogromnym wyzwaniem przekształcenie wojska, które przez 20 lat koncentrowało się na interwencjach za granicą, w siłę zdolną do zmagania się z większym przeciwnikiem lub z wielkim mocarstwem. Ta zmiana ma wpływ na wszystko, począwszy od zasobów ludzkich po ramy koncepcyjne”. Jednak zasadniczym pytaniem, które szwedzcy eksperci stawiają w swym artykule, jest kwestia czy państwa o takiej wielkości i potencjale są w stanie w ogóle w sposób symetryczny zmagać się ze znacznie większym przeciwnikiem. Innymi słowy czy na współczesnym polu boju mogą skutecznie zmagać się z mocarstwem w rodzaju Rosji? Jest to ich zdaniem możliwe o ile uniknie się kilku podstawowych zagrożeń. Pierwszym, jak argumentują, jest zgubna wiara w „rewolucję w wojskowości”, takie zmiany o charakterze technologicznym, ale również nowe rodzaje broni i uzbrojenia, które zmienią rachunek sił na korzyść państw średnich. Nic takiego się zazwyczaj nie dzieje, a zaniechań w szkoleniu i rozwoju tradycyjnych zdolności, o co tym łatwiej jeśli czeka się na zmiany o charakterze rewolucyjnym, nie jest łatwo nadrobić. W ich opinii zmiany w siłach zbrojnych są konieczne, ale wyłącznie o charakterze ewolucyjnym. Należy je wprowadzać stopniowo, biorąc pod uwagę obecny ich stan i możliwości. Wojsko nie lubi rewolucji, ich implementowanie przez polityków najczęściej prowadzi do zmniejszenia, a nie zwiększenia potencjału obronnego. Podejście tego rodzaju jest szczególnie istotne w przypadku małych i średnich państw. W ich przypadku „strategiczna pomyłka” może być bardziej kosztowna niż kiedy błędy popełnia duży gracz międzynarodowy czy mocarstwo. Z tego też powodu szwedzcy wojskowi formułują kilka rad dla państw średniej wielkości, które czując się zagrożone chcą rozbudowywać swój potencjał wojskowy. Oto one: Po pierwsze nowe technologie wojskowe, ale również nowe, rewolucyjnie zmieniające możliwości, systemy winny być wprowadzane stopniowo. Trzeba brać pod uwagę istniejące zdolności, stopień wyszkolenia i możliwości implementowania nowych rozwiązań. Naiwna wiara w możliwość dokonania rewolucyjnego skoku w związku z pozyskaniem nowych technologii, często kończy się bolesnym rozczarowaniem. „Jest to ustrukturyzowany sposób – argumentują – na stopniowe zwiększanie możliwości operacyjnych i jednoczesne budowanie wiedzy na temat korzystania z nowej technologii. Uzyskana wiedza stanowiłaby wówczas naturalną podstawę do podejmowania decyzji dotyczących głównych zmian technologicznych w celu wsparcia bardziej wszechstronnego ruchu w celu budowania i wdrażania nowych zdolności. To stopniowe podejście może również wspierać budowanie zaufania, nie tylko wśród decydentów, ale także wśród szerszej populacji danego kraju”. Podejście ewolucyjne jest niezbędne również, i to drugi argument Szwedów, z innego punktu widzenia. Zmiany trzeba wpisać w istniejącą w każdym kraju kulturę strategiczną, prawną i polityczną. Nie ma niczego takiego jak „rewolucja odgórna” w wojskowości. Musi ona wynikać z oceny sytuacji strategicznej, zmieniającej się sytuacji, tego co społeczeństwo jest w stanie zaakceptować i wreszcie odpowiedzieć na pytanie jakiego rodzaju „dziury” w systemie obronnym nowe rodzaje broni czy technologie są wstanie wypełnić, nie zmieni się bowiem, bez negatywnego wpływu na zdolności, całego systemu za jednym zamachem. Po trzecie, projektując zmiany i wprowadzenie do sił zbrojnych nowych technologii trzeba uwzględnić fakt, że obecnie głównymi ośrodkami innowacji są firmy i instytucje z sektora cywilnego, o zupełnie innej kulturze organizacyjnej niźli siły zbrojne. Tempo zmian w sektorze cywilnym jest już niesłychanie szybkie, a będą one postępowały jeszcze szybciej. Biurokracja publiczna, nie mówiąc już o wojskowej, trudno adaptuje się do tego rodzaju realiów. Ale w przyszłości fuzja cywilno-wojskowa w niektórych domenach stanie się niezbędna, co oznacza, że już należy się zacząć do tego przygotowywać. „Jest wiele dobrych powodów – argumentują Claesson i Carlander – by małe i średnie kraje były otwarte na nowe technologie. Nie należy jednak po prostu próbować kopiować możliwości innych krajów i potencjalnych przeciwników bez właściwej analizy wymagań konkretnego kontekstu strategicznego, a także innych parametrów w rzeczywistym środowisku operacyjnym”. To, że inne państwo, nawet nasz sojusznik i przyjaciel zbudowało swoje siły zbrojne w oparciu o dane platformy technologiczne i jest zadowolone z osiągniętych rezultatów nie oznacza wcale, że przenosząc ich rozwiązania, sprzęt i myśl wojskową do siebie będziemy mieć podobny sukces. Wreszcie, jak zauważają, każde państwo winno pracować nad rozwojem własnej bazy naukowej i technologicznej. Jest to sprawa kluczowa, bowiem „państwa, którym brakuje zinstytucjonalizowanego sposobu budowania odpowiedniego poziomu wiedzy i doświadczenia w zakresie nowych technologii, są często zagrożone całkowitym uzależnieniem od producentów zewnętrznych. Może to stworzyć strategiczne zależności, które mogą ograniczyć zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji, zwłaszcza w czasie kryzysu lub wojny”.
Lektura artykułu szwedzkich ekspertów, którzy zresztą napisali na ten temat książkę, skłania do wniosku, iż w wojskowości nie ma czegoś takiego jak kopiowanie rozwiązań innych. Można korzystać z doświadczeń i rozwiązań, adaptując je do własnych, odmiennych, możliwości i realiów. Próba mechanicznego przeniesienia na własny grunt tego, co okazało się skutecznym w innych realiach, najczęściej kończy się źle – destruuje się dotychczasowy system, nie zastępując go nowym. Per saldo tego rodzaju podejście oznaczać może zmniejszenie, mimo dobrych chęci, możliwości wojskowych kraju, który chce korzystać w budowaniu swego systemu obronnego w możliwie dużym stopniu z rozwiązań innych państw. Warto o tym pamiętać.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS