Jak postępować z krótkowzrocznością u dzieci?

Jak postępować w przypadku zdiagnozowania krótkowzroczności u dziecka? Sylwia Kijewska, optometrystka i ekspertka Hoya Lens Poland radzi kiedy udać się z dzieckiem do specjalisty oraz jak postępować w przypadku zdiagnozowania krótkowzroczności u dziecka.

Okulista czy optometrysta – do kogo powinniśmy w pierwszej kolejności udać się z dzieckiem na badanie wzroku?

– Pierwszym krokiem do zadbania o wzrok dziecka jest umówienie wizyty u okulisty, który sprawdzi zarówno zdrowie oczu, jak i całkowitą wielkość wady wzroku. Podstawowe wizyty kontrolne z dziećmi mogą odbywać się również u optometrysty, który w czasie wizyty sprawdzi ostrość widzenia, wykona niezbędne badania sprawności wzroku, a w razie potrzeby skieruje młodego pacjenta na badania okulistyczne. Podczas wizyty optometrysta przeprowadzi komputerowe badanie wzroku, badanie refrakcji oraz widzenia obuocznego. Wizyta u optometrysty jest całkowicie bezbolesna i poza badaniem komputerowym skupia się na różnego rodzaju funkcjach wzrokowych, które ułatwią zweryfikowanie działania wzroku dziecka podczas podstawowych codziennych czynności, takich jak czytanie czy śledzenie wzrokiem obiektów.

A kiedy należy zgłosić się z dzieckiem na pierwszą wizytę?

– Na pierwsze badanie wzroku powinniśmy zgłosić się z dzieckiem w pierwszym roku życia. Najlepiej rozpocząć wizyty u okulisty od razu po urodzeniu, potem w 4-6 miesiącu życia, a następne, gdy dziecko ma około roku. Kolejne badania kontrolne powinny odbyć się przed rozpoczęciem przedszkola i przed rozpoczęciem szkoły, a później co roku, a w przypadku zdiagnozowanej wady wzroku co 6 miesięcy lub według zaleceń specjalisty.

Najczęściej diagnozowaną wadą wzroku u dzieci jest krótkowzroczność. Jakie są przyczyny jej występowania?

– Na rozwój krótkowzroczności wpływają m.in czynniki genetyczne. Natomiast w rosnącym udziale krótkowidzów w populacji istotną rolę odgrywają także czynniki środowiskowe, które zaburzają prawidłowy rozwój oka. Dlatego nie jest powiedziane, że jeśli wcześniej w rodzinie nie było krótkowidzów, to wada wzroku nie dotknie dziecka. Szczególnie, gdy dziecko mało czasu spędza na świeżym powietrzu i poświęca dużo czasu na pracy wzrokowej w bliskiej odległości, to prawdopodobieństwo, że znajdzie się w grupie ryzyka dzieci z wysoką i postępującą krótkowzrocznością jest duże.

Co wpływa na progresję krótkowzroczności?

– Najczęstszą przyczyną progresji krótkowzroczności jest wzrost długości osiowej oka. Oznacza to, że u osób z krótkowzrocznością gałka oczna ulega nadmiernemu wydłużeniu, co w efekcie sprawia, że promienie światła skupiają się przed siatkówką, a nie na niej. W ten sposób powstaje nieostry obraz na siatkówce. Gałki oczne rosną z reguły do wieku późnonastoletniego, ale może się zdarzyć, że ów wzrost będzie trwał nawet do 21-24 roku życia. Rozwój widzenia u dziecka jest niezwykle dynamiczny, dlatego w tym okresie krótkowzroczność może pogłębiać się wyjątkowo szybko, a objawy pogarszającego się widzenia bywają niezauważane przez rodziców lub opiekunów.

Jakie są to objawy?

– Ewidentnym objawem krótkowzroczności jest gorsze widzenie odległych obiektów. Jednak rodziców zaalarmować powinny także problemy z koncentracją, mrużenie oczu przy spoglądaniu w dal i przybliżanie się do obserwowanych obiektów, bóle głowy, a także zmęczenie oczu czy brak entuzjazmu podczas ulubionych zabaw.

Jakie kroki należy podjąć w momencie, gdy u dziecka zostanie wykryta krótkowzroczność?

– Na początku należy zacząć od skorygowania wady, czyli poprawienia jakości widzenia i komfortu funkcjonowania. Podstawową metodą korekcji krótkowzroczności są okulary ze standardowymi soczewkami wypukło-wklęsłymi, tzw. „minusy”. Bardzo ważne jest aby zadbać o pełną korekcję, czyli dopasowanie wartości soczewek adekwatnie do wady.

A co, jeśli nie skorygujemy wady? Jakie konsekwencje może mieć zbagatelizowanie problemu?

– Nieskorygowana wada lub skorygowana nieprawidłowo jest dodatkowym obciążeniem dla układu wzrokowego dziecka, które wynika z dodatkowego kompensowania ubytków widzenia i może powodować szybszą progresję wady. Z kolei wyższy poziom krótkowzroczności prowadzi do większego ryzyka rozwoju zagrażających wzrokowi chorób oczu w przyszłości, takich jak: zaćma, jaskra, krótkowzroczne zwyrodnienie plamki czy odwarstwienie siatkówki. Są to niezwykle poważne powikłania, które niewykryte lub nieleczone mogą spowodować całkowitą utratę widzenia.

Poza odpowiednią korekcją, krótkowzroczność możemy także kontrolować. Czym różni się kontrola od korekcji wady?

– Zgadza się. W przypadku wystąpienia u dziecka krótkowzroczności, ważne jest, aby nie tylko korygować wadę, ale również podjąć działania w zakresie spowalniania jej rozwoju. Korekcja krótkowzroczności pozwala skorygować wadę, a więc poprawić jakość widzenia i komfort funkcjonowania. Natomiast kontrola krótkowzroczności to postępowanie, obejmujące wczesną diagnozę oraz opracowanie planu terapeutycznego, którego celem jest nie tylko korekcja niewyraźnego widzenia do dali, ale także spowolnienie progresji wady.

Czy są konkretne metody postępowania, które spowalniają progresję krótkowzroczności?

– Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Okulistycznego [1] jest kilka rekomendowanych metod kontroli krótkowzroczności, których skuteczność potwierdzona jest w badaniach klinicznych oraz szacowana jest na podobnym poziomie. Gdy mamy prawidłowo skorygowaną wadę wzroku, a regularne badania (min. co 6 miesięcy) pokazują, że krótkowzroczność postępuje, możemy wprowadzić metody spowalniające jej rozwój. Metody te można podzielić na dwie grupy: optyczne i farmakologiczne. Do metod optycznych zaliczamy okulary z soczewkami MiYOSMART, wykorzystującymi technologię D.I.M.S. (Defocus Incorporated Multiple Segments), miękkie soczewki kontaktowe z technologią dual focus oraz twarde soczewki ortokeratologiczne, które są zakładane na noc. Do metod farmakologicznych należy atropinizacja, czyli zakraplanie oczu atropiną o niskim stężeniu.

Którą z nich powinniśmy wybrać?

– Wybór odpowiedniej metody spowalniania progresji krótkowzroczności powinien być dokonany przez lekarza okulistę bądź optometrystę po konsultacji z pacjentem i uwzględnieniu jego indywidualnych preferencji i uwarunkowań. Pomimo dobrych efektów stosowania atropiny czy ortokorekcji, są to metody inwazyjne, które są wymagające w przypadku stosowania u małych dzieci. Mogą także powodować skutki uboczne w postaci np. podrażnienia oczu czy zwiększonej wrażliwości na światło. Inaczej jest w przypadku soczewek okularowych MiYOSMART, wykorzystujących technologię D.I.M.S. Są one umieszczane w okularach, zamiast tradycyjnych soczewek jednoogniskowych, które służą jedynie korekcji wady wzroku. Co ważne, soczewki te występują również w wersji przeciwsłonecznej, która skutecznie chroni dziecięce oczy przed intensywnym światłem słonecznym, zapewniając 100% ochronę przed promieniowaniem UV.

W jaki sposób działają soczewki MiYOSMART?

– Soczewki MiYOSMART, korygują wadę wzroku na całej swojej powierzchni, a ponadto posiadają obszar składający się z charakterystycznych punktów, tak zwanych wysp rozogniskowania, które powodują rozogniskowanie krótkowzroczne na siatkówce. Ich budowa ma zapewniać jednocześnie wyraźne widzenie i wspomniane rozogniskowanie, dzięki czemu spowalniane jest wydłużanie osiowe gałki ocznej, a tym samym postęp krótkowzroczności.

Czy działanie soczewek MiYOSMART zostało potwierdzone naukowo?

– Tak. Badania kliniczne potwierdziły, że soczewki okularowe MiYOSMART spowalniają progresję krótkowzroczności średnio o 60%, w porównaniu ze standardowymi soczewkami jednoogniskowymi [2]. Z kolei wyniki uzyskane w ramach najdłuższego, sześcioletniego badania kontynuacyjnego dowiodły, że działanie tych soczewek w zakresie kontroli krótkowzroczności utrzymuje się w czasie w przypadku noszących je dzieci. Potwierdzono również, że u pacjentów, którzy przestali nosić soczewki wykorzystujące technologię D.I.M.S., nie wystąpił tzw. efekt odbicia (czyli szybki przyrost wady wzroku po zakończeniu stosowania metody terapeutycznej) względem początkowej progresji krótkowzroczności podczas dwuletniego randomizowanego badania z grupą kontrolną, ani w porównaniu z populacją ogólną [3]. Należy pamiętać, że w zakresie kontroli krótkowzroczności nie ma jednej metody, która gwarantuje 100% skuteczności. Każde dziecko może zareagować inaczej na daną metodę. W postępowaniu mającym na celu kontrolę krótkowzroczności ważna jest wczesna diagnostyka i jak najszybsze wykrycie wady.

Soczewki okularowe MiYOSMART są już na polskim rynku od ponad dwóch lat. Pojawiają się jednak nowe rozwiązania optyczne w kontekście krótkowzroczności, także w postaci soczewek okularowych. Na co zwracać uwagę przy ich wyborze?

– Ostateczny wybór zawsze powinien należeć do specjalisty. Natomiast warto zwrócić uwagę na to, czy dany produkt ma udowodnione działanie poparte solidnymi, jakościowymi badaniami klinicznymi, które zostały opublikowane w wiarygodnym, recenzowanym piśmie naukowym. Co istotne, badania powinny dotyczyć tego konkretnego produktu lub technologii, którą produkt wykorzystuje. Badania kliniczne oceniają efektywność i bezpieczeństwo produktu, i są podstawą każdego rozwiązania terapeutycznego. Wyniki badań są także publikowane online, dlatego w razie wątpliwości, można poprosić o udostępnienie źródła.

Soczewki okularowe MiYOSMART mogą być rekomendowane wyłącznie przez certyfikowanych specjalistów ochrony wzroku i są dostępne tylko w certyfikowanych salonach optycznych. Lista certyfikowanych specjalistów jest dostępna na stronie https://mamwzrokok.pl/ok-szukam-optyka/

Soczewki okularowe MiYOSMART służą do korekcji i spowalniania progresji krótkowzroczności u dzieci.

Producent: Hoya Holdings N.V.

Podmiot prowadzący reklamę: Hoya Lens Poland sp. z o.o.

[1] Wytyczne PTO dotyczące postępowania w krótkowzroczności postępującej u dzieci i młodzieży, https://www.pto.com.pl/wytyczne

[2] Lam CSY, et al. Defocus Incorporated Multiple Segments (DIMS) spectacle lenses slow myopia progression: a 2-year randomised clinical trial. Br J Ophthalmol.2020;104(3):363-8.

[3] Lam CSY, et al. Long-term myopia control effect and safety in children wearing DIMS spectacle lenses for 6 years. Sci Rep. 2023;13(1):5475.