Gdyby ogłoszono konkurs na cytat z polskiej literatury, który mógłby najlepiej opisać rzeczywistość, w której funkcjonujemy, to co byście Państwo wybrali? Ja wiem. Byłyby to słowa Onufrego Zagłoby z „Pana Wołodyjowskiego”. I to z pierwszego wydania z roku 1887, tom 1, na koniec rozdziału XXIII. Imć Zagłoba budzi się – bo usnęło mu się w trakcie biesiady – i bez związku z toczoną rozmową, rzecze krótko: „Cham chamem!”. Co za lapidarność! Można powiedzieć: nic dodać, nic ująć! W kontekście tego, co widzimy na ulicach czy w mediach-jak znalazł!
Tyle, że Pan Zagłoba wciął się jak „Piłat w Credo” do opowieści łucznika Muszalskiego. Skądinąd jedna to z piękniejszych opowieści w sadze Sienkiewicza. Muszalskiego bowiem najeżdżał jego sąsiad -zaporoski Kozak. No to pan Muszalski najeżdżał w rewanżu Kozaka. Rachunek krzywd z obu stron był długi. Aż w końcu przyszli Tatarzy i wzięli obu w jasyr, a następnie sprzedali ich na galery. Trafili na te sama galerę, a nawet, przypomnę, do jednego wiosła. Ich krew spływała razem, bili ich do rytmu. W końcu zostali wykupieni przez Wenecjan, którym pieniądze na ten okup przekazał sam Ojciec Święty. Cóż, pewnie współczesne lewaki będą palić książki Sienkiewicza, zwłaszcza „Pana Wołodyjowskiego” na stosie, skoro pierwszy Polak – laureat Literackiej Nagrody Nobla (1905) nie tylko przedstawił heroizm chrześcijan w „Quo vadis”, ale też papieża, który ratował naszych rodaków w cytowanej tu sadze o „Małym Rycerzu”…
Gdy byłem licealistą, pochłaniałem Prusa i Żeromskiego, a Sienkiewicza traktowałem z dużym dystansem. Im człowiek był starszy, tym był mądrzejszy i dzisiaj żem wielbiciel tego, który pisał dla „pokrzepienia serc” Polaków w czasach niewoli – „Sursum Corda!”
„Sienkiewicz wielki był” – trawestując profesora Pimko z „Ferdydurke” Gombrowicza. Henryk Sienkiewicz był dobrem narodowym: jego powieści drukowane przecież najpierw w gazetowych odcinkach powodowały, że nawet w zapadłych mieścinach ustawiały się kolejki na poczcie ludzi różnego stanu i wykształcenia, od włościan po ziemian, którzy czekali aż przywiozą „Kurier Codzienny”, by dowiedzieć się, jakie są dalsze losy Skrzetuskiego i Kmicica-Babinicza. Kiedyś w takiej kolejce stanął wysłany z jednego z dworów skromny korepetytor pan Stefan i widział, jak literatura wielkiego Pana Henryka trafia autentycznie pod strzechy. Może właśnie wtedy Stefan Żeromski zapragnął być pisarzem?
A cóż to się stało z naszym Muszalskim i jego sąsiadem – Kozakiem? Wrócili na swoje Kresy i byli po tych galerach do końca życia najlepszymi przyjaciółmi. Zaś pan Zagłoba miałby dzisiaj używanie, bo co chwila by mówił to swoje: „Cham chamem!”. Skądinąd w wydanej pod koniec XIX wieku „Księdze przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich” pod red. Samuela Adalberga słowa Zagłoby znalazły się w wersji: „Chamem chamem, na wieki wieków amen!”…
Jakby to ujęli górale: „Tyż piknie”.
*tekst ukazał się w „Gazecie Polskiej” (10.03.2021)
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS