Kobiety w XIX wieku często umierały przy porodach
W grudniu 1815 roku dom wydawniczy Johna Murreya, pod którego pieczą publikował m.in. Lord Byron i sir Walter Scott, wydał “Emmę”. Czwartą powieść Jane Austen i jednocześnie ostatnią opublikowaną za jej życia.
Na pierwszy rzut oka była to kolejna, lekka opowieść o perypetiach młodych dam na wydaniu, których wszystkie działania sprowadzały się do znalezienia odpowiedniego mężczyzny i zaciągnięcia go na ślubny kobierzec. Było to standardowe zakończenie, w opinii wielu osób wynikające ze staropanieństwa Jane. W końcu cóż mogła wiedzieć o małżeńskim pożyciu?
Osoby tak myślące nie mogły być w większym błędzie. Choć ani ona, ani jej siostra Cassandra, nigdy nie stanęły przed ołtarzem, to obie bardzo dobrze wiedziały, z czym wiązał się los zamężnej kobiety przełomu XVIII i XIX wieku. I może właśnie ta wiedza sprawiła, że Austen wolała kończyć swoje powieści złudnym: “żyli długo i szczęśliwie”?
Merry Old England?
Twórczość jednej z najsłynniejszych angielskich pisarek przypadła na epokę georgiańską, którą w Wielkiej Brytanii określa się czas panowania pięciu władców z dynastii Hanowerskiej: Jerzego I, Jerzego II, Jerzego III, Jerzego IV i Wilhelma IV. Był to moment wielkich zmian, zarówno kulturowych, jak i społecznych, politycznych oraz gospodarczych.
Jane Austen tworzyła w czasach, kiedy kobiety pozbawione były praw
To również czas rozkwitu tak zwanej “Merry Old England”, czyli Anglii “dyliżansów, rozległych, jeszcze nieogrodzonych zielonych pastwisk i bujnych, pełnych ptactwa żywopłotów”. Ten właśnie sielski krajobraz, zamieszkały przez dżentelmenów, karykaturalnych pastorów i damy spędzające dni na grze na klawikordzie, malowaniu oraz poszukiwaniu mężów, znają czytelnicy ze stron powieści Austen.
Jednak ten idylliczny obraz skrywał pod swoją powierzchnią smutną prawdę o pozycji i losie kobiet, którą w inteligentny sposób Jane przemycała do swoich książek. A była to już gorzka opowieść bez szczęśliwego zakończenia.
Epoka kobiet w ciąży
Pewnym stopniem niezależności w tamtych czasach mogły w Anglii cieszyć się wyłącznie wdowy. W świetle ówczesnego prawa Brytyjki nie dziedziczyły majątków ziemskich, co skazywało je na ciągłe bycie na czyimś utrzymaniu. Najpierw ojca, potem męża, a w przypadku gdy pozostawały niezamężne – brata. Niestety samo zamążpójście, nawet jeśli było szczęśliwe, nie gwarantowało im długiego życia.
Fizjologiczna strona życia kobiet nie znajduje odbicia w literaturze tych czasów, ale znajduje nierzadko odniesienie w korespondencji pań. Delikatne wzmianki o uldze, z jaką przyjmowany jest fakt przekwitania, pełne przerażenia uwagi w listach Jane do Cassandry na wiadomość o kolejnych ciążach w rodzinie i wreszcie budząca grozę lista kobiet rodzących corocznie, o których się dowiadujemy, szperając w rodzinnej korespondencji – wszystko to składa się na przerażający obraz sytuacji zamężnych kobiet w czasach Jane Austen.
Królowa Zofia Charlotta wydała na świat… 15 dzieci!
Był to los wszystkich mężatek, niezależnie od ich pozycji społecznej oraz majątku. Jeśli tylko były w stanie zajść w ciążę, to w większości przypadków spędzały w niej większość swojego małżeńskiego czasu, czego idealnym przykładem była królowa Zofia Charlotta. W trakcie małżeństwa z Jerzym III wydała na świat piętnaścioro dzieci. I można stwierdzić, że była jedną ze szczęśliwszych kobiet, gdyż nie spotkała jej śmierć w połogu.
Prawo do życia
Wielokrotne ciąże oraz trudne porody odbijały się na kobietach zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym. Epoka oświecenia rozpoczęła zmiany, które zaczęły przejawiać się poprawą warunków życia oraz rozwojem medycyny, w tym wiedzy dotyczącej kontroli urodzeń. Niestety śmiertelność kobiet podczas porodów była wciąż zatrważająca. O czym świetnie wiedziała Jane Austen, gdyż większość jej szwagierek umarła w połogach, w tym dwie po wydaniu na świat jedenastego dziecka.
Od mężatki “żądano nieustannej uległości”, która dla wielu z nich ostatecznie stawała się gwoździem do trumny. Jak pisał pełniący funkcję sędziego, sir William Blackstone: “w małżeństwie mąż i żona są jedną osobą – to znaczy, że samo istnienie albo prawna egzystencja kobiety zostają zawieszone na czas trwania małżeństwa”. Innymi słowy, jedyną osobą posiadającą prawa w związku był mąż. A jego niekwestionowanym prawem było korzystanie z uciech małżeńskiego łoża.
Koniec XVIII wieku przyniósł pierwsze protesty przeciw takiemu traktowaniu. Wśród pionierek, mówiących głośno o nierównościach płci oraz braku praw kobiet, znalazły się m.in. Mary Wollstonecraft czy francuska sufrażystka, Olimpia de Gouges. Niestety ich głosy były pojedynczymi przypadkami, lekceważonymi w świecie rządzonym przez męską część populacji.
Mary Wollstonecraft była pionierką angielskiego feminizmu
Jednak kwestia wstrzemięźliwości seksualnej była tematem zwracającym uwagę mężczyzn. Niestety nie z powodu troski o zdrowie kobiet, ale z obawy o nadmierny przyrost ludności. Jednym z przedstawicieli takich myśli był pastor Thomas Robert Malthus, który “na problem wielodzietności patrzył z punktu rachmistrza. Uważał, że jego kraj nie będzie w stanie wyżywić tak szybko rosnącej liczby mieszkańców.”
Niestety, znajdował się on w mniejszości, która, jak czas pokazał, miała rację. Następna epoka przyniosła wiele kryzysów, a nadmierny przyrost ludności odegrał w nich kluczową rolę. Warto wspomnieć, że w latach panowania królowej Wiktorii (1837 – 1901) z Wielkiej Brytanii w wyniku tych wydarzeń wyemigrowało ok. 15 milionów ludzi.
Bibliografia
- A. Przedpełska-Trzeciakowska, Jane Austen i jej racjonalne romanse, Wydawnictwo W.A.B., 2014.
- L. Worsley, Jane Austen w domu. Biografia ulubionej pisarki wszystkich kobiet, Świat Książki, 2019.
- C. Gordon, Buntowniczki. Niezwykłe życie Mary Wollstonecraft i jej córki Mary Shelley, Wydawnictwo Poznańskie, 2019.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS