Rok 2022 ma szczególny wymiar dla gorliczan, ponieważ, jak wiemy, uchwałą Sejmu RP został ustanowiony Rokiem Ignacego Łukasiewicza, wybitnego wynalazcy, pioniera przemysłu naftowego, działacza niepodległościowego, społecznika i filantropa, którego związki z ziemią gorlicką są powszechnie znane. Przyjazd Łukasiewicza do Gorlic na początku 1854 roku był spowodowany faktem, iż chciał być bliżej terenów roponośnych, bowiem mając dostęp do surowca mógł prowadzić dalsze badania nad ulepszeniem procesu destylacji ropy. Widzimy zatem, że jego pobyt w naszym mieście stanowił kontynuację prac rozpoczętych we Lwowie. Wspominając ten niezwykle ważny etap życia Łukasiewicza warto przybliżyć historię „czarnego złota”, które rozsławiło Ziemię Gorlicką na całym świecie. I w tym miejscu musimy przypomnieć postać Seweryna Bonera, podskarbiego króla Zygmunta Starego i starosty bieckiego, który W 1530 roku w górze Chełm wznoszącej się nad miejscowością Ropa poszukiwał złota. Dokopał się jednak nie złota ale ropy, która zalała mu kopalnię. W związku z tym zdarzeniem do Bonera przylgnęło powiedzenie „Ten, co złota w Ropie szukał, smołą się opłukał”.
O eksploatacji ropy na terenach Beskidu Niskiego wspominają dokumenty XVI- i XVII-wieczne, a także przywileje królewskie. Pozyskiwano ją poprzez zbieranie z powierzchni wód, oraz kopiąc w ziemi płytkie doły, w których mogła się gromadzić. Studnie takie w 1791 roku istniały na pograniczu Siar i Sękowej, na gruntach Józefa Wybranowskiego, i dzierżawione były przez miejscowych włościan. Na występowanie ropy w okolicach Gorlic w swoich pracach zwracali również uwagę wybitni uczeni wieku XIX – Stanisław Staszic i Ludwik Zejszner.
Pierwszą kopalnię ropy na tym terenie uruchomił w 1852 roku książę Stanisław Jabłonowski, na tzw. Pustym Lesie w Siarach. W niedługim czasie książę założył jeszcze kilka szybów oraz zbudował fabrykę asfaltu w Kobylance. Jak się niebawem okazało, duże pokłady surowca znajdowały się także w okolicach Męciny, Dominikowic, Lipinek, Siar i Gorlic.
W II połowie XIX wieku wydobycie i przetwórstwo ropy na ziemi gorlickiej nabiera rozpędu, a w krajobrazach miejscowości pojawiają się niezliczone szyby. W 1883 roku działało tu 56 kopalni. Równolegle powstawały rafinerie, pierwszą założyła pod koniec lat 50. XIX wieku hrabina Jadwiga Straszewska w Lipinkach. Od 1872 roku w Libuszy działała rafineria hrabiego Adama Skrzyńskiego. Największy jednak zakład przetwórczy ropy wraz z fabryką narzędzi górniczych powstał w latach 1883-1885 w Gliniku za sprawą Wiliama Mac Garve’a i Johna Bergheima.
Dzięki ropie Gorlice były już na tyle sławne, że to właśnie tu w latach 1877-1893 miało siedzibę Galicyjskie Karpackie Towarzystwo Naftowe. Również tutaj wychodziło pierwsze branżowe pismo poświęcone sprawom przemysłu naftowego „Górnik” ukazujące się w latach 1882-1886. W pobliskim Krygu w 1885 roku powstała Szkoła Wiertaczy i Kierowników Kopalń.
W 1887 roku w Siarach pojawił się Władysław Długosz, postać, która na trwałe wpisała się w galicyjski przemysł naftowy. Po początkowych niepowodzeniach wydobywczych oraz stracie majątku zatrudnił się w spółce Mac Garve’a i Bergheima i wyjechał do Borysławia. Wkrótce dokopał się tam do ogromnych pokładów ropy i dziś uważa się go za odkrywcę „naftowego” Borysławia. Odtąd jego kariera toczyła się coraz szybciej: awansował na dyrektora kopalń spółki, a w pierwszych latach XX wieku zaczął zakładać własne kopalnie. W 1917 roku został prezesem Krajowego Towarzystwa Naftowego, którą to godność sprawował aż do śmierci. Jednocześnie rozwijała się jego kariera polityczna – w 1908 roku został posłem Sejmu Krajowego Galicji, następnie w 1911 roku otrzymał nominację na Ministra dla Galicji a w wolnej już Polsce był senatorem.
Wydobycie i przetwórstwo ropy w okolicach Gorlic pozostawiło trwałe ślady do dzisiaj. W wielu miejscowościach (m.in.Lipinki, Kryg, Biecz, Kobylanka) spotkać można jeszcze charakterystyczne kopalniane kiwony. W Gorlicach powstał skansen naftowy „Magdalena”. Wiele eksponatów związanych z przemysłem naftowym znajduje się w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach, w prywatnym muzeum naftowym państwa Pabisów w Libuszy oraz w Zagrodzie Maziarskiej w Łosiu. Zainteresowani tematem mogą również zwiedzić miejsca związane z twórcami przemysłu naftowego – Pałac Długosza w Siarach, mauzoleum rodzinne Długoszów w Sękowej, grobowiec Skrzyńskich w kształcie piramidy w Zagórzanach.
Opracowali: Paweł Kutaś i Krzysztof Mikruta
More Joomla Extensions
Zgłoś naruszenie/Błąd
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS