Celebrujemy w Gdyni Rok Tadeusza Wendy i przybliżamy postać inżyniera, któremu miasto zawdzięcza powstanie. Już za miesiąc zostanie odsłonięty jego pomnik na molo Rybackim. Dziś odkrywamy miejskie ślady twórcy portu.
Pisaliśmy już o tym, jak doszło do tego, że Wenda na port II RP wybrał Gdynię oraz o tym, jak przebiegała budowa portu. Czas poszukać w mieście tropów inżyniera.
Najważniejszą pamiątką po Tadeuszu Wendzie jest zaprojektowany przez niego i wybudowany pod jego nadzorem w latach 1921 – 1937 port. Najlepszym miejscem, by rzucić okiem na dzieło inżyniera, które w nieznacznie zmienionym kształcie funkcjonuje do dziś, jest Nabrzeże Pilotowe obok Kapitanatu Portu przy ul. Polskiej 2. To swoista brama do portu, przez którą wpływają wszystkie odwiedzające go statki.
Port w Gdyni widziany z Nabrzeża Pilotowego, fot. Przemysław Kozłowski
Tuż obok stoi modernistyczny gmach Dworca Morskiego, oddany do użytku 8 grudnia 1933 roku. To niestety niechlubne świadectwo tego, jak z budowniczym portu obchodziły się, mimo jego zasług, władze sanacyjne. Otóż Tadeusz Wenda nie został zaproszony na uroczyste otwarcie Dworca Morskiego i poświęcenie portu. Dziś w budynku przy ul. Polskiej 1 mieści się Muzeum Emigracji. Przed gmachem stoi Pomnik Ludziom Morza, zbudowany w 1965 roku z czterech głazów wydobytych z dna akwenu portu.
Budynek Dworca Morskiego oraz Pomnik Ludziom Morza. Fot. Przemysław Kozłowski
Nad budową portu inżynier Wenda pracował m.in. w Gmachu Biura Budowy Portu przy ul. Waszyngtona 38. W zbudowanym w 1928 roku budynku Wenda zarówno pracował, jak i mieszkał. Na przeciwko gmachu stoi Krzyż Rybacki im. Tadeusza Wendy. Pierwszy drewniany krzyż postawiono z inicjatywy Wendy u nasady drewnianego molo, tzw. Tymczasowego Portu Wojennego i Przystani dla Rybaków. W miarę rozbudowy portu, krzyż znalazł się na terenie prowadzonych prac i w 1932 roku został przeniesiony na ówczesny brzeg morski. W pierwszych dniach okupacji Niemcy krzyż zniszczyli. Nowy, wykonali po wojnie miejscowi rybacy i postawili na starym miejscu, gdzie stoi do dziś.
Gmach Biura Budowy Portu i Krzyż Rybacki im. Tadeusza Wendy. Fot. Przemysław Kozłowski
Przy wejściu do Gmachu Biura Budowy Portu 10 lutego 2002 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą Tadeusza Wendę, z inicjatywy Rady i Zarządu Miasta w 76. rocznicę nadania Gdyni praw miejskich. „W tym domu mieszkał i pracował inż. Tadeusz Wenda, projektant i budowniczy gdyńskiego portu, człowiek skromny i prawy” – głosi napis na tablicy.
Tablica upamiętniająca Tadeusza Wendę na budynku Gmachu Biura Budowy Portu przy ul. Waszyngtona 38. Fot. Przemysław Kozłowski
Zanim zbudowano w 1928 roku Gmach Biura Budowy Portu, Wenda mieszkał w kilku różnych wynajmowanych pokojach w mieście. Między innymi w jednej z rybackich chat, która nie przetrwała do dziś. Jednym z ostatnich zachowanych obecnie w centrum miasta rybackich domków jest checz zbudowana około 1890 roku przy pl. Kaszubskim 7B, w której mieści się Cafe Strych. W urządzeniu wnętrza lokalu wykorzystano oryginalne sprzęty, dokumenty i fotografie archiwalne opisujące historię Gdyni. W podobnej chacie przez pewien okres mieszkał Tadeusz Wenda.
Checz rybacka z około 1890 roku, w której mieści się Cafe Strych. W podobnej chacie mieszkał Tadeusz Wenda. Fot. Przemysław Kozłowski
Kolejnym miejscem pracy inżyniera był Urząd Morski w Gdyni przy ul. Chrzanowskiego 10. Nowe miejsce zatrudnienia Wendy to kolejny przykład, jak rząd II RP traktował budowniczego portu. Został on przeniesiony w 1931 roku ze stanowiska kierownika budowy portu w Gdyni w Ministerstwie Przemysłu i Handlu do Urzędu Morskiego, gdzie nadzorował dalsze prace jako naczelnik Wydziału Techniczno-Budowlanego.
Urząd Morski w Gdyni, do którego prowadzi ul. Tadeusza Wendy. Fot. Przemysław Kozłowski
Do Urzędu Morskiego w Gdyni wiedzie ulica Tadeusza Wendy. Z mostu nad torami prowadzącymi do portu można dostrzec jeden z portowych akwenów – Basen II inż. Wendy, przy którym stoją dwa charakterystyczne budynki – chłodnie Dalmoru. Chłodnia nr 1 jest powojenna. Natomiast Chłodnia nr 2 pamięta czasy inżyniera Wendy. Powstała w latach 1931-1932 jako Chłodnia Śledziowa.
Basen II inż. Wendy z charakterystycznymi chłodniami Dalmoru w tle. Z prawej przedwojenna Chłodnia Śledziowa. Widok z mostu na ul. Tadeusza Wendy. Fot. Przemysław Kozłowski
W nieco dalszej części miasta, poza śródmieściem, stoi jeszcze inny monumentalny gmach z czasów Tadeusza Wendy. W latach 1929-1934 mieścił się w nim Instytut Handlu Morskiego w Gdyni. Obecnie przy ul. Morskiej 79 znajduje się Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 w Gdyni, w skład którego wchodzi Technikum Mechaniczne nr 1 im. Inż. Tadeusza Wendy.
Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 w Gdyni, w skład którego wchodzi Technikum Mechaniczne nr 1 im. Inż. Tadeusza Wendy. Fot. Przemysław Kozłowski
Obok drzwi wejściowych do gmachu znajduje się tablica poświęcona patronowi szkoły. Natomiast przy schodach wiodących do budynku posadzono w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości – 11 listopada 2018 roku, dwa dęby. Jednemu nadano imię Tadeusza Wendy, drugiemu – Eugeniusza Kwiatkowskiego, ministra przemysłu i handlu, który szanował i wspierał budowniczego portu.
Tablica poświęcona Tadeuszowi Wendzie i dąb jego imienia przed Technikum Mechanicznym nr 1 im. inż. Tadeusza Wendy. Fot. Przemysław Kozłowski
Oprócz śladów inżyniera w porcie i na mieście, przeróżne pamiątki po naszym bohaterze znajdują się w zbiorach Muzeum Miasta Gdyni, jak np. oryginalne plany budowy portu sporządzone przez Wendę.
Plan budowy portu w Gdyni ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni.
– Już 20 czerwca w Muzeum Miasta Gdyni zostanie zaprezentowana wystawa czasowa, uzupełniająca wystawę stałą „Gdynia – dzieło otwarte”, która poświęcona będzie postaci inżyniera Tadeusza Wendy. Zaprezentowane zostaną zbiory dotyczące zarówno pracy Tadeusza Wendy przy budowie portu w Gdyni, takie jak plany i szkice sporządzone przez inżyniera, czy kostka do papieru, wykonana z kawałka gdyńskiego nabrzeża, jak i pamiątki związane z jego życiem osobistym, w tym walizka, czy elegancka, wizytowa laska. Wystawę będzie można zwiedzać do końca roku w Muzeum Miasta Gdyni – mówi Dawid Gajos z działu historycznego Muzeum Miasta Gdyni.
Muzeum zaplanowało również wytyczenie Trasy Śladami Tadeusza Wendy w ramach projektu „Spaceruj z Gdynią”. Trasa zostanie udostępniona 25 czerwca, czyli w dzień zakończenia roku szkolnego.
– Warto również samemu udać się na spacer śladami Tadeusza Wendy w Gdyni. Trasa pokazująca najważniejsze miejsca związane z postacią inżyniera, przygotowana przez Muzeum Miasta Gdyni w ramach obchodów Roku Tadeusza Wendy i projektu “Spaceruj z historią!”, będzie dostępna do pobrania na stronie internetowej muzeum już 25 czerwca, czyli dokładnie pierwszego dnia wakacji – dodaje Dawid Gajos.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS