Fiskus nie powinien żądać podatku od niepokornych firm

Mimo obowiązujących zakazów w tych dniach wiele restauracji, siłowni i hoteli uruchamia działalność. Dla wielu z nich to ostatnia szansa, by nie zbankrutować. Ale nawet jeśli będą chcieli uczciwie rozliczyć podatkowo tę działalność, mogą popaść w spór z fiskusem. Bo takiej sytuacji nie przewidziano wprost w przepisach.

Poniżej dalsza część artykułu

„Rzeczpospolita” zapytała podatkowych ekspertów, jak traktować działalność, która jest przynajmniej czasowo zabroniona, pod względem PIT, CIT i VAT. Z odpowiedzi wynika jedno: może dojść do wielu sporów podatników z urzędami skarbowymi.

Czynności niefiskalne

Wielu przedsiębiorców decydujących się dziś na otwarcie swoich firm mimo zakazów naraża się na kary za złamanie przepisów antycovidowych i grzywny nakładane na nich przez sanepid. Z przepisów podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych wynika zaś, że państwo nie powinno zarabiać na przestępstwie. Ustawy podatkowe przewidują wprost, że nie stosuje się ich do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Takie rozumienie przepisów – aczkolwiek dotyczące głównie przestępstw z kodeksu karnego – wielokrotnie potwierdzały sądy administracyjne. Na przykład NSA w wyroku z 6 czerwca 2017 r. (sygn. II FSK 1501/15) stwierdził, że „jako przykład takich czynności można wskazać umowę, w której jedna strona płaci drugiej za popełnienie czynu zabronionego. W takim przypadku otrzymane środki finansowe przez stronę dokonującą takiego czynu nie będą stanowiły przychodu”.

Teoretycznie w sferze PIT i CIT wynika z tego zasada: nie płaci się podatków od przychodów z działalności niezgodnej z prawem. Co do VAT obowiązuje przepis art. 108 ustawy o tym podatku, bezwzględnie nakazujący jego zapłatę w przypadku wystawienia faktury. Ale nie zawsze należy taką fakturę wystawiać, więc kwestia pozostaje otwarta.

Jak będzie w praktyce? Może być różnie. Jak tłumaczy prof. Wojciech Morawski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, działalność gospodarcza taka jak hotelarstwo, gastronomia czy prowadzenie siłowni nie są rodzajowo zakazane i traktowane jak przestępstwo. Tym samym przychody z takiej działalności podlegają ustawom podatkowym.

Nielegalna działalność

– Może to oczywiście zakrawać na paradoks, że państwo korzysta w ten sposób finansowo z działalności, której samo zakazuje. Niemniej jednak w prawie podatkowym liczy się przede wszystkim osiąganie przychodów. Zresztą polskie i europejskie przepisy oraz orzecznictwo to potwierdzają – mówi Wojciech Morawski. I podaje przykład: kodeks celny Unii Europejskiej wyraźnie przewiduje, że towary wprowadzone na teren Unii Europejskiej nielegalnie, np. w wyniku przemytu, podlegają cłom tak samo jak te przywiezione legalnie. Tę prawidłowość potwierdzało też wiele wyroków TSUE. Na przykład w sprawie C-455/98 Tullihallitus Trybunał stwierdził, że akcyza od alkoholu jest należna, nawet jeśli został on wprowadzony na rynek nielegalnie.

Z kolei Paulina Karpińska-Huzior, doradca podatkowy w kancelarii CMS, przewiduje, że jeśli nawet organy podatkowe zgodzą się z poglądem, że przychody z przestępstwa nie mogą być opodatkowane, to i tak mogą znaleźć prosty sposób na ich opodatkowanie. – Mogą je zakwalifikować jako przychody z innych źródeł niż działalność gospodarcza, a te oczywiście podlegają podatkowi dochodowemu – przypomina ekspertka.

Jak przewiduje Paulina Karpińska-Huzior, ewentualny spór z organami podatkowymi na tym tle może być trudny. – Nawet gdyby ktoś chciał w ewentualnym sporze na tym tle z organami podatkowymi udowadniać swoje racje, musiałby wykazać, że popełnił przestępstwo, najlepiej prawomocnym wyrokiem sądu karnego, a na t … czytaj dalej