Filmoteka Szkolna w „Staszicu”

Filmoteka Szkolna to ogólnopolski program edukacji filmowej, w którym nieprzerwanie od 2009 roku uczestniczą uczniowie klas o profilu „filmowym” liceum „Staszica”.  W tegorocznej edycji programu główny nacisk położono na przeprowadzenie w szkole cyklu „otwartych lekcji filmowych” inspirowanych materiałami Filmoteki Szkolnej. W sumie zrealizowano około dwudziestu lekcji, które zostały ułożone w osiem kręgów tematycznych.

Nasze autorskie lekcje zostały pozytywnie przyjęte i wysoko ocenione przez filmoznawców – o czym świadczy fakt, że wszystkie opisane przez nas działania zostały umieszczone na stronie Filmoteki Szkolnej.

Wspólną przygodę z filmem rozpoczęliśmy w październiku – Porażeni romantyzmem – tak zatytułowany został cykl lekcji poświęconych bohaterom romantycznym. Tło do rozważań stanowiły projekcie spektakli Teatrów TV oraz filmowa wersja „Dziadów” w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

Kolejne tematy (w listopadzie i grudniu): Francis Ford Coppola, Martin Scorsese i… Rękopis znaleziony w Saragossie –  przenosiły nas z kolei w świat tzw. filmu autorskiego. Głównym motywem lekcji była dyskusja na temat „ponadczasowości” dzieła filmowego. Chodziło o odniesienia do filmów Coppoli i Scorsese, a także rodzimego twórcy, czyli Wojciecha Jerzego Hasa. To jego film „Rękopis znaleziony w Saragossie” został uznany za jeden z najlepszych filmów w historii kina.

Ponieważ film przejawia szczególnie silne nawiązania do malarstwa styczniowy cykl lekcji oscylował wokół tematu Film wobec innych sztuk – a zajęcia zrealizowane zostały w oparciu o trzy filmy Andrzeja Wajdy: „Wesele”, „Popiół i diament” oraz film Krzysztofa Kieślowskiego „Dekalog I”.

W lutym, podczas lekcji filmowych, uczniowie wkroczyli w „romantyczny świat grozy” – szukając elementów horroru oraz analizując sposoby budowania napięcia w oparciu o zaprezentowane fragmenty „Frankensteina” Mary Shelley i III części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Swoistym przełamaniem lekcji na temat „kina grozy” było przypomnienie nieśmiertelnej parodii filmowej, czyli „Młodego Frankensteina” Mela Brooks’a.

Wideoklip w filmie – film w wideoklipie – czyli o roli muzyki w filmie oraz Eksperymenty czyli krótki przegląd filmów, nazwijmy – „awangardowych” – to tematy lekcji, które zostały przeprowadzone w ramach programu Filmoteki Szkolnej w marcu i kwietniu. Na zajęciach zaprezentowano filmy, które przeszły do historii dzięki „nieśmiertelnej” ścieżce dźwiękowej. Cykl lekcji poświęconych roli muzyki rozpoczął utwór „Chariots of Fire” autorstwa Vangelisa, a  filmem zaprezentowanym na zajęciach (także z muzyką Vangelisa) był „Blade Runner” (w Polsce znany jako „Łowca androidów”). Cykl filmowych lekcji na temat muzyki zamknęły trzy kultowe produkcje lat 80. „Powrót do przyszłości”, „Miłość, szmaragd i krokodyl”, „Dirty Dancing” – jako przykłady umiejętnego wykorzystania form wideoklipu w filmie oraz zależności między filmem a wideoklipem.
Dla uczniów „wyrobionych filmowo”  – zaproponowano ponadto podróż do lat 70. – i to w świat czeskiego kina awangardowego. Czesi stworzyli kino niezwykłe, a ich awangardę wyróżniała pogodność, pomysłowość i co najważniejsze prostota połączona z komediowością. Filmy: „Jak utopić doktora Mraczka”, czy „Szpinak czyni cuda” – stały się punktem wyjścia do ćwiczeń twórczych; „jak napisać najbardziej zaskakujący scenariuszy filmowy”.

Majowe lekcje – O dzieciach, ale nie dla dzieci – zapoczątkowały rozważania na temat rozpoznawania właściwych wzorców postępowania, dostrzegania istotnej roli najbliższego środowiska, formułowania i realizowania marzeń. Do cyklu lekcji wykorzystane zostały trzy filmy Janusza Nasfetera: „Upadek milionera”, „Karuzela”, „Jadźka” oraz film Sławomira Fabickiego „Męska sprawa”.

Zajęcia z filmem dotyczyły nie tylko analizy i interpretacji filmu – organizowano warsztaty dotyczące kadru filmowego; rozmawiano o planie filmowym, dźwięku, czy też muzyce filmowej. Na przykład na lekcji poświęconej animacji – Komiks i film (czyli o tak zwanym kinie komiksowym )-  uczennice przygotowały autorskie projekty bohaterów filmów animowanych.

Lekcje z Filmoteką Szkolną pozwoliły zaprezentować młodym miłośnikom filmu tradycje kina oraz przybliżyć dokonania, które przyczyniły się do tego, że film uznano za jedną z najważniejszych dziedzin sztuki. Młodzież mogła poznać filmy, które nie tylko przeszły do historii światowej kinematografii, ale świadczą także o wielkiej różnorodności kina.

Na temat naszych lekcji można przeczytać na stronie filmoteki szkolnej: https://filmotekaszkolna.fina.gov.pl/

Wojciech Szymański, koordynator działań edukacyjno-filmowych;
nauczyciel języka polskiego  w LO Nr I im. St. Staszica w Ostrowcu Świętokrzyskim