Wydział Departamentu Obrony do spraw testów i ewaluacji jak co roku przygotował raport o postępach programu samolotu bojowego F-35 w minionym roku. Po raz pierwszy opinii publicznej udostępniono jedynie okrojoną wersję raportu, w której pominięto wiele niewygodnych faktów. Do pełnej wersji raportu dotarł Project on Government Oversight – organizacja pozarządowa zajmująca się kontrolowaniem rządu i dostępem do informacji publicznej. Z udostępnionych informacji wynika, że liczba problemów, z którymi zmaga się program F-35, pozostała na podobnym poziomie. W miejsce problemów rozwiązanych pojawiają się nowe.
Jeszcze zanim POGO ujawniło pełną treść raportu, 9 marca, w czasie spotkania z mediami, generał dywizji Eric Fick z biura programu F-35 powiedział, że 2021 rok był stosunkowo dobry mimo wrażania powszechnego chaosu. Podkreślił, że w zeszłym roku udało się dostarczyć klientom 142 samoloty, czyli o trzy więcej, niż zakładał plan produkcji. Fick nie ukrywał jednak również problemów, szczególnie z dostępnością silników F135, w związku z czym, mimo wyprodukowania już setek samolotów, formalnie F-35 nie wszedł ciągle do produkcji seryjnej.
Kłamstwo, wielkie kłamstwo i statystyka
Wśród problemów pominiętych przez Ficka, a ujawnionych w pełnej wersji raportu, na pierwszym miejscu pojawia się problem z gotowością bojową samolotów. Problem jest znany od lat, ale w ostatnich kilkunastu miesiącach można było spotkać się z wieloma informacjami, jakoby te problemy rozwiązano, a F-35 utrzymywały zakładane poziomy gotowości do lotu, a nawet, że osiągają najlepsze wyniki spośród wszystkich myśliwców amerykańskich sił powietrznych. Po raz kolejny okazało się, że statystyki mogą pokazywać to, co chce się pokazać.
W raporcie przeznaczonym dla opinii publicznej zapisano, że w styczniu 2021 roku gotowość F-35 wynosiła solidne 70%. Nie wspomniano już, że w kolejnych miesiącach zaczęła systematycznie spadać i osiągnęła jedynie 53% we wrześniu. Ogółem dla całego roku budżetowego 2021 średnia gotowość operacyjna amerykańskich F-35 wynosiła 61%, a więc 4 p.p. poniżej zakładanego celu 65%. Jednocześnie optymistycznie zauważono, że od grudnia 2018 roku gotowość ani razu nie spadła poniżej 50%. Samoloty były niedostępne z dwóch głównych powodów: przechodziły planowe prace serwisowe lub oczekiwały na części zamienne.
The mission capable rates of the @usairforce’s fighter fleets are on the rise, and the #F35 is leading the way. Learn more about the F-35’s readiness at the link below.
— F-35 Lightning II (@thef35) May 25, 2021
Dobre wyniki gotowości z początku roku były wynikiem dostaw nowych samolotów, które nie wymagały serwisu i wysiłku wszystkich zaangażowanych w program w dobrą dostępność części zamiennych. Spadek gotowości w ciągu roku wiązał się z wykorzystywaniem dostępnych zapasów części zamiennych oraz nieregularnymi i nieterminowymi dostawami nowych części. Z tego powodu wiele samolotów, które trafiły do serwisu, nie mogło wrócić do służby, ale stały zaparkowane na płytach postojowych i w hangarach w oczekiwaniu na nowe dostawy.
Tak więc F-35 nie stał się nagle znacznie bardziej niezawodnym samolotem niż w poprzednich latach, a jedynie zwiększonym wysiłkiem i specjalnymi zabiegami udało się w pierwszej połowie roku utrzymać zakładany poziom gotowości całej floty. Generał Fick przyznał, że wobec braku części eksploatacyjnych niektóre z nich są użytkowane w samolotach dłużej, niż przewidywały instrukcje. Spadek gotowości w drugiej połowie roku może sugerować trudności w utrzymaniu wysokiej gotowości dużej liczby F-35 w długim (wieloletnim) okresie.
F135 nadal niedostępne
Osobnym dużym, ale bezpośrednio związanym z osiąganym poziomem gotowości, problemem pozostaje kwestia dostępności silników Pratt & Whitney F135 i części zamiennych do nich. Silniki stały się dobrem deficytowym z powodu szybszego zużywania i wydłużającego się czasu napraw. F135 pracują przy bardzo wysokich temperaturach, bliskich projektowanym wartościom maksymalnym, a to ciepło powoduje szybsze pęknięcia i odwarstwianie się powłoki ochronnej łopatek turbin.
Harmonogram remontów oraz fundusze na zakup części zamiennych i prowadzenie prac serwisowych były planowane na kilka lat, zanim były w rzeczywistości potrzebne. W przypadku nowego programu, którym jest F-35, opierały się one na szacunkach, a nie (jak w przypadku starszych samolotów) na twardych danych wyniesionych z wielu lat eksploatacji. Szacunki okazały się nieprecyzyjne, przez co Pratt & Whitney notuje opóźnienia w dostawach części zamiennych i wyposażenia serwisowego. Ponadto plany zwiększenia produkcji silników i przepustowości warsztatów zostały opóźnione o kilka miesięcy z powodu pandemii.
Dostawa silnika F135 po remoncie w Oklahoma City Air Logistics Complex.
(USAF / Kelly White)
Do tego doszła konieczność znalezienia nowych producentów wielu elementów, które do tej pory produkowano w Turcji. Ponadto w odróżnieniu od innych myśliwców, dla których utrzymuje się zapas części zamiennych na poziomie 20–30%, dzięki czemu są szybko dostępne czy to w eskadrach, czy w warsztatach, w programie F-35 dostępność części zamiennych wynosi jedynie 10–12%.
Wiosną 2021 roku poinformowano, że warsztaty silników w bazie Tinker w Oklahomie planują uruchomić do końca roku drugą linię produkcyjną. Prowadzono również prace nad przyspieszeniem uruchomienia warsztatów remontowych w Fleet Repair Center South East w Jacksonville. Z oczywistych przyczyn skutków obu inwestycji nie można było obserwować w 2021 roku. W związku z tym w czerwcu trzydzieści osiem myśliwców było niedostępnych z powodu braku sprawnego silnika, a w grudniu liczba ta wzrosła do pięćdziesięciu dwóch. Ogółem w zeszłym roku producent dostarczył 152 z zaplanowanych 159 silników.
Wobec tych braków priorytet w dostawach nowych silników i części zamiennych uzyskały jednostki liniowe, dzięki czemu w wybranych eskadrach bojowych przez cały 2021 roku udało się średnio utrzymać 70% wskaźnik gotowości operacyjnej. Odbyło się to kosztem jednostek szkolnych i doświadczalnych. Doszło nawet do tego, że dla oszczędzania silnika ograniczono występy pojedynczego F-35 na pokazach lotniczych.
Błędy w oprogramowaniu
Kolejna grupa niedociągnięć programu F-35 wiąże się z ciągłymi błędami w oprogramowaniu samolotu. Co istotne, wiele wykrytych błędów jest skutecznie naprawianych, ale w ich miejsce pojawiają się nowe, do tej pory niewykryte lub wywołane poprawkami wprowadzonymi dla naprawienia poprzednich. Tak było między innymi w przypadku pocisków powietrze–powietrze średniego zasięgu AIM-120 AMRAAM, które były skutecznie zintegrowane z myśliwcem do czasu wprowadzenia w oprogramowaniu nieujawnionej aktualizacji mającej zintegrować z samolotem nowy rodzaj uzbrojenia. To się udało, ale system przestał współpracować z AMRAAM-ami…
Odpalenie pocisku AIM-120 AMRAAM przez F-35C.
(USAF / Christopher Okula)
Przyczyny takiego stanu upatruje się w przyjętym modelu rozwoju oprogramowania w F-35. Zamiast raz kilka lat wprowadzać jedną dużą zmianę, jak zawsze przy starszych myśliwcach, w przypadku Lightninga zastosowano model ciągłego rozwoju polegający na regularnym, co sześć miesięcy, wprowadzaniu niewielkich poprawek dodających nowe funkcje lub usuwających wykryte błędy. Tak częste wprowadzanie zmian w ogromnie złożonym oprogramowaniu okazało się zbyt skomplikowane i nie dawało czasu na przeprowadzanie odpowiednio dokładnych testów, co skutkowało problemami ze stabilnością systemu i pojawianiem się nowych błędów po usunięciu starych. Z powodu niedostatecznej ilości czasu na testy w większości wypadków usterki w oprogramowaniu wykrywano w jednostkach liniowych. Raport stwierdza, że w 2021 roku odnotowano problemy z uzbrojeniem, systemami łączności, nawigacji, cyberbezpieczeństwa i celowania.
W związku z tym w biurze programu F-35 podjęto decyzję o zmniejszeniu częstotliwości wprowadzania zmian w oprogramowaniu na raz do roku. Dodatkowo umożliwiono użytkownikom wprowadzanie aktualizacji w oprogramowaniu w momencie, kiedy sami uznają to za najkorzystniejsze z operacyjnego punktu widzenia. Niestety zbiegło się to w czasie z ograniczeniami budżetowymi, co spowodowało czasowe zamrożenie rozwoju oprogramowania w wersji Block 4. Pracowano jedynie nad kilkoma krytycznymi zagadnieniami, w tym walką elektroniczną. Prace ponownie ruszyły pełna parą dopiero w roku budżetowym 2022.
Na stałym poziomie
W raporcie za 2019 rok stwierdzono ogółem 873 błędy i niedociągnięcia. Trzynaście z nich zaliczono do kategorii pierwszej, czyli usterek wpływających na bezpieczeństwo lub możliwości bojowe samolotu. Rok później ich liczba spadła do 871 w tym dziesięć w kategorii pierwszej. Tegoroczny raport odnotowuje bardziej imponujący spadek do 845 niedociągnięć w tym sześciu w kategorii pierwszej. Poinformowano, że rozwiązano 171 problemów z raporty z zeszłego roku.
W raporcie napisano, że producent i wszyscy zaangażowani w program F-35 pracowali nad usuwaniem znanych usterek, ale jednocześnie w ich miejsce pojawiały się nowe, stąd ogólna liczba problemów od lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Według najnowszych informacji z 1 marca ich liczba ponownie wzrosła do 873, w tym pięciu w kategorii 1B oznaczającej poważne zagrożenie dla zdolności do realizacji misji. Za to nie było żadnej usterki z kategorii 1A oznaczającej ryzyko dla życia pilota lub utraty samolotu.
Zobacz też: Dziury w japońskiej tarczy przeciwrakietowej
USAF / Brandon Shapiro
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS