Czy Rosja ma prawo do Krymu? Historia nie kłamie

Najstarszymi mieszkańcami Krymu byli Kimeryjczycy i Taurowie. W VII w. p.n.e. wyparli ich irańscy Scytowie. Spisana historia Krymu sięga VII wieku przed naszą erą. To wtedy koloniści z greckiego Miletu zakładają między innymi Pantikapajon, dzisiejszy Kercz. 

Kolonia szybko się bogaciła dzięki korzystnemu położeniu nad cieśniną łączącą Morza Azowskie i Czarne. Około 530 r. p.n.e. miasto zaczęło emitować własną, a jednocześnie pierwszą na Krymie monetę, srebrny tetrabol. Rozkwit i czas wielkiego rozwoju kończy się w I wieku p.n.e. Pantikapajon, jak i całe królestwo, popada w zależność od Rzymu. 

CZYTAJ TAKŻE: Jak Polacy nie wjechali do Kijowa tramwajem

W III wieku n.e. część Krymu opanowali Goci. W 375 roku na Krym wtargnęli Hunowie, a od IV w. półwysep był obiektem ekspansji Bizancjum. Około V w. powstały miasta Mangup czy Dori, które stały się ośrodkami władztw feudalnych. Od X do XII wieku część Krymu zajmowało ruskie księstwo tmutarakańskie. 

Około 1240 roku Krym opanowali Mongołowie, którzy półwysep włączyli w skład Złotej Ordy. Ta rozpadła się w 1427 roku, kiedy Krym przyjął zwierzchnictwo Imperium Osmańskiego i Turcy zajęli południową część półwyspu wraz z Kaffą. Od tego momentu miał tam rezydować turecki urzędnik sprawujący nadzór nad chanem.

W latach 1768 – 1774 wojna pomiędzy Imperium Rosyjskim a Osmańskim doprowadziła do zdobycia przez Rosję południowej Ukrainy, Krymu i północnego Kaukazu. Turcy zmuszeni zostali do zrzeczenia się zwierzchności nad Chanatem Krymskim. Dwa lata później Rosja osadziła na tronie chanatu uległego Şahina Gireja, który żył na dworze w Petersburgu.

Na rozkaz Katarzyny II Şahin pozwolił Rosjanom osiedlać się na półwyspie. Już w marcu 1783 r. feldmarszałek Grigorij Potiomkin i jeden z faworytów Katarzyny II, przekonali cesarzową do aneksji Krymu. Rządy marionetkowego chana nie były trwałe i na półwyspie doszło do licznych buntów Tatarów. 

Aneksja Krymu pod pozorem ustabilizowania sytuacji to jedna strona medalu. Rosja pracowała nad utworzeniem portu czarnomorskiego do użytku imperium i stworzeniem portu dla nowej Floty Czarnomorskiej, która sprawdziła się w wojnie z Turcją. W kwietniu 1783 Katarzyna II oficjalnie ogłosiła przyłączenie Krymu do państwa rosyjskiego. 

Tatarzy nie opierali się tej decyzji, bo po latach buntów brakowało im środków i woli do dalszej walki. W 1783 r. Imperium Osmańskie podpisało z Rosją umowę uznającą utratę Krymu i innych terytoriów będących w posiadaniu chanatu.

W latach 1854-1855 Krym stał się polem walki między Rosją a mocarstwami sprzymierzonymi w wojnie krymskiej. Kolonizacja rosyjska szła opornie i nie udała się za czasów Katarzyny II, głównie przez surowe warunki życia. Mimo to w XIX wieku na Krymie zaczęli się osiedlać Ukraińcy. 

W tym czasie Krym należał do guberni taurydzkiej. Ta pod koniec XIX wieku liczyła 1 447 790 mieszkańców. Ze spisu przeprowadzonego w 1897 roku wynika, że Ukraińcy stanowili 42,2% ludności Krymu. Według deklarowanego języka ojczystego Rosjan było tylko 27,9%.

Po przewrocie bolszewickim w 1917 roku powstała Krymska Republika Ludowa, proklamowana przez Tatarów Krymskich. Tymczasem w Symferopolu w styczniu 1918 władzę przejęli rosyjscy bolszewicy, za słabi jednak, by podporządkować sobie Tatarów. Jednocześnie w listopadzie 1917 roku trzy północne powiaty Krymu przyłączyła do siebie Ukraińska Centralna Rada.

W 1918 protektorat nad Krymską Republiką Ludową sprawowali Niemcy. W październiku armia niemiecka wycofała się z Krymu, a półwysep zajęła antybolszewicka Armia Ochotnicza. W kwietniu 1919 Krym na krótko zajęła Armia Czerwona, proklamując Krymską Socjalistyczną Republikę Radziecką, której komisarzem został Dmitrij Uljanow, brat Lenina. 

W czerwcu 1919 Siły Zbrojne Południa Rosji wyparły bolszewików z Krymu. Jednak już w listopadzie 1920 Armia Czerwona rozpoczęła zajmowanie Krymu, z którego uciekło 170 tysięcy osób. W październiku 1921 roku bolszewicy powołali  Krymską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką.

W czasie II wojny światowej półwysep w okresie od 21 września 1941 do 4 lipca 1942 zajęły wojska niemieckie. Jako ostatni po długim oblężeniu zdobyty został Sewastopol. W konsekwencji operacji krymskiej, w maju 1944 roku, półwysep zdobyła Armia Czerwona. 

Władze radzieckie pod pretekstem oskarżeń o kolaborowanie z najeźdźcami wysiedliły wszystkich Tatarów krymskich do sowieckich republik Azji Środkowej. W czasie akcji wysiedlono z Krymu około 200 tysięcy Tatarów. Na ich miejsce Moskwa osiedliła tysiące chłopów z radzieckiej Ukrainy i północnych rejonów Rosji.

Krym pozostał rosyjski do roku 1954, kiedy Nikita … czytaj dalej