W 2023 roku kilka podmiotów, objętych decyzjami Rzecznika Praw Pacjenta dot. zakazu wystawiania e-recept wyłącznie w oparciu o ankiety on-line, zdecydowało się na ich zaskarżenie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Jest już dostępne uzasadnienie wydanego w maju 2024 roku pierwszego rozstrzygnięcia WSA w Warszawie, w którym oddalił złożoną skargę i w efekcie utrzymał w mocy decyzję RPP. W najbliższym czasie będą rozpatrywane kolejne skargi – informuje kancelaria FK Legal.
Radca prawny Katarzyna Fortak – Karasińska – Founding Partner /FK Legal oraz adwokat Natalia Zbrojewska – Lawyer/ FK Legal przeanalizowały sytuację.
Przypomnijmy, że w dniu 29 maja 2024 r. WSA w Warszawie wydał rozstrzygnięcie, w którym uznał za prawidłowe stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta zakazujące wystawiania e-recepty jedynie na podstawie ankiety on-line przeprowadzonej z pacjentem.
WSA w Warszawie podzielił argumentację RPP i uznał, że ankieta on-line i jej analiza przez lekarza nie mogą zostać uznane jako „zbadanie” pacjenta. Z kolei pojęcie zbadania pacjenta „za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności” aktualnie nie ma swojej definicji, ani też jakiegokolwiek doprecyzowania w przepisach.
Przedmiotem dyskusji jest więc, czy definicja zbadania pacjenta „na odległość” nie powinna także brać pod uwagę dynamicznego rozwoju telemedycyny, a tym samym uwzględniać również inne, niż teleporada, formy zdalnego kontaktu z pacjentem, np. rozmowa chat lub szczegółowa ankieta on-line?
Należy nadmienić, że rozstrzygnięcie wydane przez WSA w Warszawie nie jest jeszcze prawomocne. Możliwe zatem, że sprawą tzw. receptomatów finalnie zajmie się Naczelny Sąd Administracyjny.
Tak długo, jak zagadnienia telemedyczne nie zostaną prawnie „zaopiekowane” poprzez wydanie stosowanych regulacji i wytycznych, tak długo będą pojawiać się kolejne problemy z nadużywaniem tych rozwiązań, których największą ofiarą będzie ostatecznie zawsze pacjent.
W opublikowanym przez Rzecznika Praw Pacjenta zestawieniu wydanych w 2023 roku decyzji w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjenta widnieją również te, które dotyczyły tzw. „receptomatów”. Rzecznik Praw Pacjenta uznał za praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjenta przyjęcie przez podmiot leczniczy takiej organizacji udzielania świadczeń telemedycznych, która dopuszcza orzeczenie przez lekarza o stanie zdrowia pacjenta, w tym wystawienie e-recepty, bez zbadania pacjenta, jedynie na podstawie ankiety on-line.
W ocenie RPP wspomniana praktyka narusza art. 8 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, który wskazuje m.in. że pacjent ma prawo, aby świadczenia zdrowotne były mu udzielane z należytą starannością.
A co na to przepisy?
Dopuszczalność udzielania świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności została wprowadzona w 2015 roku, co znalazło wyraz m.in. w odpowiedniej zmianie redakcji przepisów ustawy o działalności leczniczej, czy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z art. 42. ust. 1 u.z.l., „lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby”.
Jednak pojęcie „zbadania za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności” nie doczekało się jednak ani definicji, ani jakiegokolwiek doprecyzowania, chociażby poprzez wprowadzenie przepisów regulujących standardy udzielania telemedycznych świadczeń zdrowotnych.
Epidemia COVID a następnie rzeczywistość post-covidowa pokazały, że istnieje realna potrzeba, aby pacjenci mieli zagwarantowany zdalny dostęp do pomocy i wsparcia lekarzy. Powyższą potrzebę zauważyły również podmioty lecznicze, które w swoich ofertach przewidują usługi telemedyczne. Niestety, brak przepisów i jakichkolwiek wytycznych spowodował, że na rynku pojawiły się także podmioty, które ukierunkowały swoje działania jedynie na maksymalizację ilości wystawianych e-recept, a przez to ograniczenie czasu poświęcanego przeprowadzeniu z pacjentem należytego wywiadu.
Rzecznik Praw Pacjenta wskazuje, że przykładem zbadania pacjenta za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności jest teleporada. Warto podkreślić, że aktualnie nie obowiązuje żaden ogólny, ustawowy standard udzielania pacjentom teleporad, który wprowadzałaby dla wszystkich podmiotów leczniczych jasne zasady, jak powinna być ona przeprowadzana.
W efekcie, podmioty lecznicze, przy przyjmowaniu wewnętrznych procedur udzielania komercyjnych teleporad lub wideoporad z zakresu POZ lub AOS, posiłkują się brzmieniem Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, które jest wiążący jedynie dla świadczeniodawców współpracujących z NFZ i dotyczy jedynie świadczeń udzielanych w ramach POZ.
Należy jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca wprowadzając możliwość dokonania zbadania pacjenta za pośrednictwem. „systemów teleinformatycznych lub systemów łączności” posługuje się pojęciami o bardzo szerokim znaczeniu. Można zatem postawić tezę, że zamiarem ustawodawcy nie były ograniczenie telemedycyny i zdalnego zbadania pacjenta wyłącznie do rozwiązań takich jak teleporada, czy wideoporada. Dynamiczny rozwój telemedycyny i towarzyszącym jej rozwiązaniom technologicznym powinien zatem znaleźć odzwierciedlenie w stosownych zmianach legislacyjnych. Prowadzenie wywiadu z pacjentem za pośrednictwem internetowej ankiety lub przy użyciu chata on-line nie są bowiem rozwiązaniami, które same w sobie są nieprawidłowe. Pozwalają one przecież na zebranie od pacjenta szerokiego zakresu danych medycznych, w komfortowych dla obu stron warunkach. Istotnym jest jednak, jak taka procedura jest w danym podmiocie leczniczym uregulowana i czy uwzględnia bezpieczeństwo i dobro pacjentów. Aktualnie nie ma jednak przepisów, czy wytycznych precyzujących powyższą kwestię.
Należy także pamiętać, że art. 42 ust. 2 u.z.l. daje podstawę, aby lekarz, bez dokonania badania pacjenta, wystawił receptę niezbędną do kontynuacji leczenia. W przypadku zatem, gdy pacjent był już uprzednio zbadany i otrzymał e-receptę na określony lek, a jego kontynuacja jest uzasadniona stanem zdrowia tego pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej, nie ma przeszkód aby otrzymał kolejną e-receptę, również w ramach usługi on-line dostępnej w tym samym podmiocie leczniczym. RPP wydając decyzje w tym zakresie wydaje się powyższą kwestię pomijać.
Czy podjęta przez Rzecznika Praw Pacjenta walka z tzw. receptomatami przyniesie oczekiwane rezultaty?
Należy jako słuszne ocenić kwestionowanie przez RPP praktyki takich podmiotów, które z masowego wystawiania e-recept, czy e-zwolnień uczyniły wyłączną formę działalności leczniczej. Niemniej, w branży medycznej funkcjonują również podmioty, które korzystają z rozwiązań telemedycznych w sposób uwzględniający dobro pacjenta i zapewniający należytą staranność w udzielaniu zdalnych świadczeń zdrowotnych. Tak długo, jak zagadnienia telemedycznie nie zostaną prawnie „zaopiekowane” poprzez wydanie stosowanych przepisów, tak długo będą pojawiać się kolejne problemy z nadużywaniem tych rozwiązań, których największą ofiarą będzie ostatecznie zawsze pacjent. Na chwilę obecną WSA w Warszawie podzielił stanowisko RPP. Niemniej, nie jest wykluczone, że ostateczny „głos” w tej dyskusji będzie należał do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
—
Autorzy:
radca prawny Katarzyna Fortak – Karasińska – Founding Partner /FK Legal
adwokat Natalia Zbrojewska – Lawyer/ FK Legal
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS