Śmiertelnie niebezpieczna choroba, długa i często bolesna walka o zdrowie, a w końcu pytanie – co czeka w przyszłości? O najnowszych metodach zabezpieczenia płodności w leczeniu onkologicznym, rozmawiali specjaliści podczas konferencji „Zdrowie Kobiety, Zdrowie Mężczyzny ‘2024” w trakcie panelu „Macierzyństwo w chorobach nowotworowych”.
Oncofertility – zachowanie płodności w chorobie onkologicznej
Macierzyństwo czy ojcostwo w chorobach nowotworowych jest możliwe, choć niewielu Polaków o tym wie. Jeszcze mniej zdaje sobie sprawę, że nawet małe dzieci z nowotworem, pomimo trudnego leczenia, mają szansę na macierzyństwo czy ojcostwo w przyszłości. Jak zabezpieczyć płodność w chorobie onkologicznej – na to pytanie odpowiada oncofertility, czyli dziedzina medycyny zajmująca się zachowaniem płodności po leczeniu onkologicznym.
Dziedzina ta narodziła się w Stanach Zjednoczonych w 2005 r. i staje się coraz bardziej powszechną procedurą medyczną. Metody zabezpieczenia płodności obejmują u kobiet m. in. mrożenie zarodków, pobranie i mrożenie komórek jajowych, pobranie, mrożenie i powtórne wszczepienie tkanki jajnikowej. Z kolei u mężczyzn najprostszą metodą jest mrożenie nasienia, a u niedojrzałych płciowo chłopców testuje się mrożenie fragmentu jądra.
Wyzwania związane z macierzyństwem i tacierzyństwem w chorobach nowotworowych
Choroba nowotworowa oraz leczenie onkologiczne mogą znacząco wpłynąć na płodność pacjentów, zarówno kobiet jak i mężczyzn. Procedury chirurgiczne, chemioterapia czy immunoterapia mogą prowadzić do trwałej niepłodności lub przejściowej niepłodności. Dlatego tak ważne jest wcześniejsze zabezpieczenie płodności pacjentów onkologicznych. W Polsce brakuje jednak refundacji dla procedur zabezpieczania płodności.
Usług w tym zakresie nie ma w koszyku świadczeń gwarantowanych, a zdaniem lekarzy i chorych powinny być. Dr n. med. Joanna Kufel-Grabowska, onkolog kliniczny z Katedry Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, podkreśliła, że kluczowe jest nie tylko informowanie pacjentów o możliwościach zachowania płodności, ale także stworzenie czytelnego systemu wsparcia, który umożliwi pacjentom dostęp do potrzebnych procedur.
Miejmy nadzieję, że w nowym programie in vitro, w którym jest zaplanowana refundacja zabezpieczenia płodności u chorych onkologicznych, taka możliwości się znajdzie i – niezależnie od zasobności portfela – pacjenci otrzymają możliwość zabezpieczenia płodności. To tym istotniejsze, że liczba pacjentów onkologicznych w Polsce wzrasta, a wśród nich są także osoby w wieku rozrodczym, które mogą rozważać posiadanie potomstwa w przyszłości – podkreślała dr Kufel-Grabowska.
Onkopłodność w nowym programie in vitro
Od czerwca leczenie niepłodności procedurą zapłodnienia pozaustrojowego, czyli in vitro, będzie finansowane z budżetu. Minister zdrowia Izabela Leszczyna powołała zespół, który opracuje kryteria dotyczące programu leczenia niepłodności, w tym zapłodnienia metodą in vitro. Gremium ma przedstawić wnioski najpóźniej do 29 marca. Dodała, że w procedurze in vitro, które było dostępne w poprzednich latach, zapomniano o osobach chorych onkologicznie, ale nowe rozwiązania mają to zmienić:
Oncofertility, czyli onkopłodność jest niezwykle ważna dla młodej kobiety i mężczyzny, którzy leczą się onkologicznie, a chcą w przyszłości mieć dzieci – podkreślała Izabela Leszczyna. – Procedura leczenia onkologicznego bardzo często jest tak agresywna i niekorzystna dla organizmu, że uniemożliwia pacjentowi rodzicielstwo. Będziemy bankować gamety męskie i żeńskie. Będziemy mrozić komórkę jajową lub plemniki, a w przypadku pary zarodek, na koszt podatników – zapowiedziała ministra zdrowia.
– Osoba chora może mieć niską świadomość, że może być szczęśliwą mamą, tatą po kuracji onkoligcznej. Często nawet lekarze onkolodzy tak mocno koncentrują się na wyleczeniu pacjenta, że nie informują pacjentów o takich możliwościach. Planujemy bardzo dużą akcję edukacyjną i informacyjną – dodała.
Mam raka, chcę mieć dziecko
Doktor Joanna Kufel-Grabowska jest jedną z ekspertek akcji, która od kilku lat edukuje w tym temacie: „Mam raka, chcę mieć dziecko”. To informacyjny i edukacyjny projekt Fundacji Polskiej Ligi Walki z Rakiem, dotyczący możliwości zachowania płodności u chorych na nowotwory. Akcja przedstawia możliwości zmniejszenia ryzyka bezpłodności związane z leczeniem oraz techniki wspomaganego rozrodu po jego zakończeniu. Na stronie kampanii można poznać historie kobiet, które skutecznie zawalczyły o swoją płodność i mimo diagnozy, cieszyły się macierzyństwem.
Konkretne choroby nowotworowe a wpływ na płodność
Różne rodzaje nowotworów mogą mieć inny wpływ na płodność i wymagają indywidualnego podejścia. O to jednak niełatwo, skoro statystyki pokazują, że tylko co trzecia pacjentka z chorobami nowotworowymi jest informowana o możliwości zachowania płodności.
– Chemioterapia może powodować bezpłodność lub niepłodność, która jest stanem przejściowym. To, w jaki sposób chemioterapia wpłynie na płodność, zależy m. in. od rodzaju i dawki cytostatyków oraz liczby cykli leczenia – wyjaśniała dr Joanna Kufel-Grabowska.
Radioterapia przyczynia się do rozpadu DNA komórek i ich zniszczenia – tyle, że nie tylko komórek nowotworowych, ale również zdrowych i rozrodczych. Negatywny wpływ na płodność mogą mieć też metody takie jak immunoterapia, która może prowadzić do zaburzeń endokrynologicznych czy stanów zapalnych w organizmie, co może skutkować upośledzeniem płodności. Macierzyństwo pod znakiem zapytania może postawić również hormonoterapia, stosowana u chorych na raka piersi.
Leczenie onkologiczne u kobiet może skutkować m. in. spadkiem rezerwy jajnikowej, czyli liczby komórek jajowych w jajnikach. Z kolei u mężczyzn może doprowadzić do zaburzenia w produkcji plemników: zmniejszenia ich liczby, ruchliwości, nieprawidłowości w budowie morfologicznej, a nawet do całkowitego braku plemników, czyli tzw. azoospermii.
Może się zdarzyć, że po zakończeniu chemioterapii niepłodność minie, choć nie możemy być do końca tego pewni. Dlatego decyzje o zabezpieczeniu płodności należy podjąć na samym początku choroby, przed podjęciem leczenia onkologicznego – podkreśla dr Joanna Kufel-Grabowska.
– Ta decyzja wiąże się z tym, że leczenie onkologiczne musi się przesunąć w czasie o 2-3 tygodnie, a pacjentka w takim momencie, świeżo po otrzymaniu diagnozy, jest w bardzo niekomfortowej sytuacji. Wydaje jej się bardzo często, że wybiera między życiem a śmiercią. Myśli, że jeżeli leczenie się opóźni o 2 tygodnie, to będzie miała mniejsze szanse, że podejmuje decyzję macierzyństwo czy życie, czy leczyć nowotwór czy zachować płodność, a przecież można leczyć nowotwór i zachować płodność. Tu ważna jest współpraca z lekarzem prowadzącym, który przedstawi argumenty, że w jej sytuacji możliwe jest utrzymanie płodności i leczenie.
Autor: Zdzisława Górska-Nieć
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS