Czy gmina może żądać zwrotu składników majątkowych zakupionych przez przedszkola z dotacji oświatowych?

Do takich elementów majątku należą m.in. meble, książki i inne zbiory biblioteczne, środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w placówkach wychowania przedszkolnego, sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci, czy inne środki trwałe, o których mowa w art. 35 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (dalej u.f.z.o.).

Czy gmina jest uprawniona do stawiania tego rodzaju żądań? Czy osoba dokonująca zwrotu uprzednio wynajmowanej nieruchomości, musi zwrócić ją „z pełnym wyposażeniem” nabytym w czasie prowadzenia działalności oświatowej za otrzymane dotacje?

Polecamy: Seria poradników z prawa pracy

Gminy, podnosząc tego rodzaju pretensje, powołują się na ugruntowane w orzecznictwie stanowisko, że ze względu na publicznoprawne pochodzenie środków przeznaczonych na dotację nie tracą one swego charakteru na skutek przekazania dotacji w trybie czynności cywilnoprawnej (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2003 r., sygn. akt III RN 11/02, wyrok WSA w Warszawie z dnia 30 marca 2017 r. V SA/Wa 1368/16). A skoro tak, w ocenie niektórych gmin, także nabyte w zamian za dotacje środki trwałe, pozostają jedynie w czasowej dyspozycji organu prowadzącego i powinny zostać zwrócone. Nie sposób jednak przychylić się do takiego stanowiska.

Dotacje stanowią bezzwrotny, nieoprocentowany transfer, niezwiązany z żadnym wzajemnym świadczeniem, podlegający specyficznym zasadom przekazywania, ewidencji i rozliczania. Zgodnie z art. 126 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej u.f.p.), dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki m.in. z budżetu państwa, budżetu jednostki samorządu terytorialnego, przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie zadań publicznych. Dotacja oświatowa jest to dotacja o charakterze mieszanym (podmiotowo-celowa), gdyż udziela się jej jednostkom spoza sektora finansów publicznych na dofinansowanie ich bieżącej działalności statutowej, ale również na konkretny cel – realizację dofinansowania konkretnych zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki.

Dotację oświatową można wydatkować na cele ściśle związane z procesem kształcenia uczniów szkoły. Rola dotacji oświatowej polega na subsydiowaniu realizacji konkretnych zadań placówki oświatowej (kształcenie, wychowanie i opieka, w tym profilaktyka społeczna) i w tym zakresie przyznawana dotacja ma charakter celowy (por.: wyroki NSA z: 15 października 2014 r., sygn. akt II GSK 1403/13; 28 maja 2014 r., sygn. akt II GSK 229/13; 9 września 2015 r., sygn. akt II GSK 1616/14) oraz M. Pilich, Komentarz do art. 80 (teza 12) i 90 (teza 16) ustawy o systemie oświaty i przywołane tam poglądy doktryny; System Informacji Prawnej Lex 2015).