Fot. Radio Fiat
Instytut Pileckiego uhonorował Franciszkę i Józefa Sowów, zamordowanych za pomaganie Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Po uroczystej Mszy św., przy grobie Państwa Sowów, odsłonięto tablicę pamiątkową.
Józef i Franciszka Sowowie mieszkali we wsi Wierzchowisko, koło Częstochowy. Mieli pięcioro dzieci: Eugeniusza, Irenę, Józefa, Janinę, Piotra oraz szóste, nienarodzone. Żyli spokojnie aż do czasu, kiedy Niemcy wkroczyli do ich posiadłości. Wykazali się heroizmem i za swoją dobroć tragicznie zginęli. Pomimo groźby śmierci, pomogli potrzebującym Żydom. O tym, w jaki sposób ich poznali, mówi Agnieszka Dąbek, koordynatorka naukowa projektu „Zawołani po imieniu”.
– Józef Sowa był rolnikiem, ale również stolarzem i kołodziejem. W czasie okupacji niemieckiej dorabiał w getcie w Częstochowie. Poznał tam osoby pochodzenia żydowskiego, które zwróciły się do niego z prośbą o pomoc. Józef przygotował na terenie swojego gospodarstwa kryjówkę, do której przywiózł te osoby.
Schronienie u rodziny Sowów znaleźli: cukiernik Henryk (Hersz) Cukrowski z żoną, złotnik Marian Cukrowski, nieznany z nazwiska krawiec Leon oraz nauczycielka Pola. Możliwe, że ukrywało się tam nawet siedem osób żydowskiego pochodzenia. Niestety, pomoc Żydom została straszliwie ukarana.
– Siłą wyciągnięto ich z domu. Józef od razu został pobity. Franciszka była wówczas w ciąży i ciągle mdlała. Szantażowano dzieci i przystawiano im broń do głowy. Nikt nie powiedział jednak ani słowa. Niestety Niemcy odkryli kryjówkę i kazali Żydom ją opuścić. Ustawiono ich w szeregu pod drzewami, a wśród nich także Józefa i Franciszkę. Wszystkich rozstrzelano.
Osierocone dzieci zostały rozdzielone. Jak mówi Eugeniusz Sowa, pomimo upływu dziesiątek lat, wspomnień nie da się wymazać.
– Tego nie da się zapomnieć. Minęło tyle lat, a wzruszenie przyszło. Pamiętam wszystko, co się działo. Najgorszy moment był wtedy, gdy mamie wyrwali Piotra. Później kazali jej przejść do reszty skazanych i wykonano wyrok.
Po rozstrzelaniu rodziców czwórką dzieci zaopiekował się stryj Stanisław Sowa. Ośmioletnią Janinę, mimo sprzeciwu krewnych, zabrała rodzina niemiecka. Wychowała ją jako swoją córkę. W uroczystości, upamiętniającej rodzinę Sowów, wzięli udział członkowie rodziny, ale również przedstawiciele rządu, samorządu oraz służby mundurowe. Symbolem pamięci o zamordowanych stał się kamień z pamiątkową tablicą, odsłonięty w ramach projektu „Zawołani po imieniu”. Jak tłumaczy prof. Magdalena Gawin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, projekt to element badań naukowych, dotyczących skali terroru i sposobu zarządzania społeczeństwem polskim przez niemiecki terror.
– Przez bardzo długi czas przyjmowaliśmy za oczywistość, że w Polsce mordowani byli ludzie za pomoc Żydom. Myśleliśmy, że inne narody też będą o tym pamiętać. Odchodzą już naoczni świadkowie, którzy pamiętają wojnę. Musimy przekazywać pamięć kolejnym pokoleniom.
Celem projektu „Zawołani po imieniu” jest również to, aby wspólnoty lokalne pamiętały o swoich bohaterach. Wszyscy, którzy wykazali się odwagą, ratując innych, upamiętnieni są także poprzez Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który obchodzony jest 24 marca.
ABK/IAR
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS