Czas oczekiwania. Co oznaczają poszczególne dni Wielkiego Tygodnia?

Wielkanoc to wyjątkowe święto dla chrześcijan. Jest to czas oparty na wielowiekowej tradycji i głębokiej symbolice. Czy wiemy jednak co oznaczają poszczególne dni Wielkiego Tygodnia?

Czterdzieści dni Wielkiego Postu mają symbolizować nie tylko czas spędzony przez Jezusa na pustyni, ale także inne ważne wydarzenia opisane w Biblii: czterdzieści dni potopu; czterdzieści lat panowania Dawida; czterdzieści lat pielgrzymowania Izraela ku ziemi obiecanej; wreszcie czterdzieści dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, kiedy otrzymał on od Boga tablice Dekalogu.

Przed zmianami liturgicznymi po II Soborze Watykańskim Wielki Post kończył się Wigilią Paschalną. Zaczynał się w Środę Popielcową, jednak nie poszczono w niedziele.

We wszystkie pozostałe dni Wielkiego Postu obowiązywał post: w Środę Popielcową, wszystkie piątki i soboty post ścisły, natomiast w pozostałe dni post ilościowy.

Po zmianach liturgicznych zakończenie Wielkiego Postu przesunięto na Wielki Czwartek – Triduum Paschalne jest obecnie odrębnym okresem liturgicznym.

Wielki Tydzień otwiera Niedziela Palmowa. Kościół wspomina wtedy triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy na osiołku. Wierzący święcą wówczas ozdobne palemki, które, zgodnie z tradycją, powinny zatrzymać do przyszłego roku. Wtedy to, popiół pochodzący ze spalenia tych właśnie palm posłuży do posypania głów w Środę Popielcową. 

W Lipnicy Murowanej odbył się słynny konkurs palm wielkanocnych. Zobaczcie zdjęcia!

Chociaż Wielki Poniedziałek, Wielki Wtorek i Wielka Środa nie są obchodzone w Kościele w formie specjalnie wyróżnionych nabożeństw, wcale nie oznacza to, że dni te nie posiadają głębszego duchowego znaczenia.

 Katolicy wykorzystują je na wspominanie okresu, gdy Chrystus głosił nauki w Jerozolimie. Jest to szczególny czas pojednania. Ludzie zaczynają też porządkować swoje domy i przyozdabiać je na nadchodzące święta.

Wielki Czwartek rozpoczyna Triduum Paschalne. Następuje wtedy znany rytuał mycia nóg. Obrzęd ten wywodzi się z czasów średniowiecznych, kiedy to biskupi i królowie obmywali w Wielki Czwartek nogi 12 biednym, czyniąc to na znak pokory. Czyniono go na pamiątkę tego, kiedy Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy obmył nogi swoim kompanom –  12 apostołom.

Wyłączając okres pandemii koronawirusa, rytuał odbywania nóg odbywa się do dziś – każdego roku spełnia go papież, a w stolicy metropolita warszawski.

Wielki Czwartek kojarzony jest też z mszą Wieczerzy Pańskiej. Dla chrześcijan to symboliczna pamiątka ostatniej wieczerzy i uroczystość wspominająca ustanowienie sakramentów – Eucharystii i kapłaństwa. Na koniec mszy odbywa się uroczysta procesja, podczas której kapłan przenosi Najświętszy Sakrament do ciemnicy. Później – przez całą noc trwa jego adoracja.

Wielki Piątek to dzień żałoby i zadumy. Chrześcijanie wspominają wtedy śmierć Chrystusa – Mękę Pańską. Znikają wszelkiego rodzaju ozdoby, a tradycyjnie, o godzinie 15:00 odbywa się nabożeństwo Drogi Krzyżowej, podczas której wierni rozważają 14 stacji. Wieczorem w kościołach tradycyjnie odprawiana jest liturgia wielkopiątkowa. Centralnym jej punktem jest adoracja krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem krzyż wnosi się przed ołtarz, a celebrans stopniowo odsłania jego ramiona.

Ostatnim etapem uroczystości jest procesja do Grobu Pańskiego. Tej nocy wierzący mają kolejną okazję do całonocnej adoracji i czuwania.

W Wielki Piątek, katolików powyżej 14. roku życia obowiązuje post ścisły. Oznacza to, że można zjeść jedynie trzy posiłki w ciągu dnia – jeden do syta i dwa lekkie, a także powstrzymać się od jedzenia mięsa. 

Wielki Piątek i Wielka Sobota to jedyne dwa dni w roku liturgicznym, kiedy nie jest sprawowana Eucharystia.

Dzieci szczególnie uwielbiają Wielką Sobotę. Wtedy to, w specjalnie przygotowanych koszyczkach, wierzący przynoszą do kościołów jajka, chleb, sól i chrzan. Odbywa się obrzęd poświęcenia pokarmów.

Triduum Paschalne kończy Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego. Symbolizuje ona ostateczne zwycięstwo życia nad śmiercią, dobra nad złem. To najważniejsze święto w życiu duchowym chrześcijan.

Zgodnie z tradycją, Wielkanoc rozpoczyna się uroczystą mszą rezurekcyjną, odprawianą o świcie. Przy wielu kościołach rozbrzmiewają też wtedy wystrzały na cześć zmartwychwstania.

Przedłużeniem radości ze świętowania zwycięstwa nad śmiercią jest Poniedziałek Wielkanocny. Nie jest on jednak świętem nakazanym i nie ma wówczas obowiązku uczestniczenia we mszy świętej. 

W tradycji ludowej, Wielkanocny Poniedziałek znany jest jako śmigus-dyngus. Jest to czas radości, pełen zabaw i rodzinnych spotkań.