Patrick Radden Keefe, Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej, Wydawnictwo Czarne 2021
Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej to pozycja, która porusza temat w Polsce mało znany. Opowiada o jednym z najważniejszych okresów w historii Irlandii Północnej – The Troubles.
The Troubles – tak potocznie nazywa się wydarzenia w Irlandii Północnej XX wieku. „Kłopoty” to czas ruchów narodowo-wyzwoleńczych, czyli czas robionych w domowych warunkach ładunków wybuchowych, brawurowych ucieczek z więzienia, protestów głodowych i tragedii setek tysięcy ludzi.
Do tej pory wydarzenia z tamtego okresu pozostają w pamięci Irlandczyków. Jest to temat wywołujący skrajne opinie. Dla wielu młodzi bojownicy o wolność z provos[i] to bohaterowie narodowi, dla innych zbrodniarze i terroryści. Irlandzka walka o niepodległość to bardzo ważny epizod w historii i jednocześnie niezwykle zajmujący, który nadal oddziałuje na tożsamość narodową i scenę kulturalną Irlandii i Irlandczyków.
Kwestia irlandzkiej drogi do niepodległości to moim zdaniem jeden z ciekawszych epizodów historii XX wieku, jednak w Polsce nie wzbudza wielkiego zainteresowania, a szkoda.
Istnieje wiele podobieństw pomiędzy polskimi ruchami narodowo-wyzwoleńczymi, a historią Irlandii, dlatego myślę, że czytelnik zaznajomiony z polskim kontekstem kulturowym i historycznym może tym bardziej zaciekawić się reportażem Patricka Radden Keefa.
Autor jest Amerykańskim dziennikarzem śledczym irlandzkiego pochodzenia i pisarzem dla The New Yorker. Dotychczas wydał pięć książek, a reportaż „Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej” stał się bestsellerem w Stanach Zjednoczonych. Po jego przeczytaniu, nie dziwię się dlaczego. Jest to wciągająca lektura, która bardzo przybliżyła mi kontekst Irish Troubles w niezwykle ciekawy sposób.
Irlandzka Niepodległość i IRA
W 1921 roku, po irlandzkiej wojnie o niepodległość, wyspę podzielono na dwie części: niepodległą Republikę Irlandii i zależną od Wielkiej Brytanii Irlandię Północną. Podział ten nie zadowalał oczywiście do końca Irlandczyków, szczególnie biorąc pod uwagę systemową dyskryminację, jakiej doświadczało pół miliona mieszkańców północnej części wyspy.
Irlandzcy katolicy nie mieli łatwego życia w Irlandii Północnej, zdominowanej przez protestantów, którzy w dużej części sprzyjali unii z Wielką Brytanią. Podczas gdy w Republice Irlandii dominowali katolicy, w części brytyjskiej większość stanowili protestanci, którzy dostawali lepsze prace, mieszkania i mieli przyznawane wysokie stanowiska administracyjne.
Dyskryminacja tak dużej grupy ludności sprawiła, że zaczęły rozwijać się ruchy oporu, początkowo próbujące walczyć o swoje prawa za pomocą pokojowych marszów. Jednak z czasem coraz bardziej radykalizowały się i uciekały się do walki zbrojnej i terroryzmu. W ten sposób powstała niezwykle kontrowersyjna organizacja paramilitarno-terrorystyczna, znana jako Irish Republican Army, w skrócie: IRA. Historię rozwoju IRA oraz akcji przeprowadzanych przez członków organizacji opisuje Patrick Radden Keefe w swoim reportażu, który w Polsce został wydany przez Wydawnictwo Czarne.
Ofiary „Kłopotów”
Książka Patricka Radden Keefa była jedną z najbardziej zapadających w pamięć lektur, jakie przeczytałam w zeszłym roku. Pomimo tego, że jest to reportaż, którego zawartość dotyczy prawdziwych ludzi i wydarzeń, narracja Radden Keefa sprawiła, że czytało się go niczym wciągającą powieść.
Porównałabym ją strukturą do powieści detektywistycznej, ponieważ w trakcie lektury rozwijają się przedstawione na początku wątki i dopiero na końcu kawałki układanki zostają złożone w całość.
Autor opisał w niezwykle interesujący i dogłębny sposób wydarzenia, które miały miejsce w Irlandii Północnej w drugiej połowie XX wieku. Jego styl pisania jest niezwykle angażujący, autor przytacza intymne detale dotyczące postaci i wydarzeń, które opisuje. To sprawia, że lektura jest tym ciekawsza i przyjemniejsza.
Głównie skupia się on na czterech osobach: Dolours Price, Gerrym Adamsie, Brendanie Hughes oraz Jean McConville, z których pierwsze trzy są byłymi członkami IRA, natomiast Jean McConville jest jedną z ofiar organizacji. Została ona „zniknięta” przez IRA za kolaborację z Brytyjczykami, osieracając dziesiątkę swoich dzieci. W reportażu dziennikarz przedstawia nam losy jej dzieci i jak ta tragedia wpłynęła na ich późniejsze życie. Stają się oni niejako symbolem ofiar „Kłopotów”.
Cokolwiek powiesz, nic nie. Bohaterowie/ Terroryści
Narracja skoncentrowana jest na ludziach, którzy padli ofiarą konfliktu. Pokazując osobiste przeżycia osób opisywanych przez autora, czytelnik rozumie kierujące nimi motywacje. Pomimo tego, że Keefe opisuje ugrupowanie uznane za terrorystyczne, humanizuje ochotników IRA i moim zdaniem świetnie wykazuje jak cienka jest linia pomiędzy bojownikami o wolność, a terrorystami.
Jak na tak kontrowersyjny i dzielący temat, Patrick Radden Keefe z empatią przedstawił obie strony konfliktu i ich osobiste tragedie. Szczególnie uderzający jest sposób w jaki przedstawia członków IRA, na początku książki młodych dorosłych kierującymi się romantycznymi ideami wolności i obciążającym poczuciem obowiązku. Poświęcają dla organizacji wszystko: swoją wolność, zdrowie, przyjaciół i zasady moralne.
Keefe opisuje brawurowe akcje, w których biorą udział członkowie IRA, ich sensacyjność, romantyzm i wypełnioną ideałami młodość. Jednocześnie jednak przeplata wątek Jean McConville i tragedie jakich doświadczyły jej dzieci przez brutalną politykę organizacji. Podczas gdy w brytyjskich więzieniach członkowie IRA umierają przez udział w protestach głodowych i cały świat jest pod wrażeniem ich oddania i determinacji, osierocone dzieci Jean McConville zostają zostawione same sobie, rozrzucone po sierocińcach i odcięte od reszty rodziny.
Pomimo, że książka jest niezwykle ciekawa i wciągająca, nie nazwałabym jej łatwą lekturą ze względu na olbrzymi bagaż emocjonalny, który ze sobą niesie. Temat organizacji narodowo wyzwoleńczych jest kontrowersyjny i w wielu obszarach moralnie skomplikowany, dlatego podziwiam fakt, że Patrick Radden Keefe przedstawił ofiary konfliktu, w tym członków IRA, z dużą dozą empatii i szacunku.
Mogę z czystym sumieniem polecić tę książkę każdemu zainteresowanemu tematem, ponieważ ze względu na format, który pozwala na dogłębne zrozumienie kontekstu historycznego, w jakim przyszło żyć obywatelom Irlandii Północnej w drugiej połowie XX wieku i intymne spojrzenie na opisywane w niej osoby.
Wydawnictwo Czarne
Ocena recenzenta: 6/6
Julia Pełka
[i] provos – frakcja Irlandzkiej Armii Republikańskiej, organizacja paramilitarno-terrorystyczna.
Czytaj również:
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS